erfgoedobject

Schandpaal

bouwkundig element
ID
79988
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/79988

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Schandpaal
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Schandpaal
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Schandpaal
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

In het ancien régime stond de schandpaal rechtover het toenmalige wethuis op de hoek Middelburgse Kerkstraat en Groene Markt. Bij de renovatie in 1983-84 van het Pieter Bladelinplein, voorheen de Markt, in de dorpskern van Middelburg werd de schandpaal geplaatst op zijn huidige locatie, namelijk midden het heraangelegd pleintje op de plaats van de vroegere speelplaats van de gemeenteschool, op de hoek Middelburgse Kerkstraat, Kloosterstraat en Pieter Bladelinplein.

De schandpaal werd blijkens het opschrift in 1775 opgericht bij het aanleggen van een nieuwe kasseiweg door Elisabeth Vilain van Gent (1737-1794), gravin van Middelburg van 1767 tot 1794, vermoedelijk ter vervanging van een oudere houten paal. Na de dood van Elisabeth Vilain ging de heerlijkheid van Middelburg over naar het huis van Arenberg. In 1825 werd de schandpaal door de familie Arenberg d’Alcantara weggenomen. De stukken van de paal kwamen terecht in de tuin van juffrouw Lefevere aan de Groene Markt. Zij werden in 1888 ontdekt bij de bouw van een nieuwe meisjesschool aldaar. De treden van het perron werden verwerkt in de schoolpoort. Het bovenste deel werd gebruikt als tuinornament. Het bekronende beeldje van de heraldische leeuw werd niet teruggevonden. In 1925 werd de paal door architect Valentin Vaerwyck herontdekt. Doch pas in november 1974 werd de schandpaal heropgericht opzij van de toenmalige Markt. In 1983-84 werd hij geplaatst op zijn huidige locatie, namelijk op de vroegere speelplaats van de gemeentelijke jongensschool. In juni 1985 werd de paal bekroond door een nieuw heraldisch leeuwenbeeldje van arduin gekapt door Steyaert uit Adegem.

De arduinen paal bestaat uit een samengestelde balkvormige zuilkaak van ongeveer 3,80 meter hoog. Op het bovenste deel prijkt op de vier zijden het wapenschild van Vilain met mantel en kroon; bekroond door een afgeknotte piramide met op de voorzijde het jaartal 1775. Het recente heraldisch leeuwenbeeldje houdt het wapenschild van Middelburg. Aan elke zijde van de paal zijn ringen aangebracht voor het bevestigen van kettingen.De schandpaal is nu opgericht midden een gekasseid pleintje. In de ervoor liggende arduinen gedenksteen, gekapt door Poitier uit Maldegem en een schenking van de VTB bij de inhuldiging in 1974, leest men volgende tekst: "Pelderijn of schandpaal/ Getuige Middeleeuwse Rechtspleging/ Afgebroken in 1825/ Onderste deel uit de 15e eeuw/ Bekroning uit 1775/ Wederopgericht maart 1974/ Onder het bestuur van/ Burgemeester G. Van Poucke".

  • DE WIN P., Inventaris van de feodale schandpalen op Belgisch grondgebied, II, Provincies Oost- en West-Vlaanderen, (Iuris Scripta Historica X, Brussel, 1996, p. 96-99).
  • MARTENS M., Het adellijke huis van Arenberg en Middelburg, (Heemkundige Kring Het Ambacht Maldegem, Jaarboek 1998, p. 244-246).
  • MARTENS M., Middelburg, (Heemkundige Bijdragen uit het Meetjesland, III, 1989, 3, p. 153).
  • NOTTEBOOM H., Flitsen uit Middelburg, (Heemkundige Bijdragen uit het Meetjesland, I, 1987, 1, p. 39-40).

Bron: BOGAERT C. & LANCLUS K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Assenede, Eeklo, Kaprijke, Maldegem en Sint-Laureins, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 21n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Schandpaal [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/79988 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.