erfgoedobject

Raadhuis van Lommel

bouwkundig element
ID
80127
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80127

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Raadhuis van Lommel
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd cultuurhistorisch landschap Marktplein
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Tot 1957 gemeentehuis, nadien politiebureau, heden raad- en trouwzaal en VVV-kantoor. Op de plaats van het raadhuis stond vroeger een kapel, die tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-21) werd opgericht. In 1648, inbeslagname door de protestanten en inrichting als raadhuis. In 1770, tijdelijke ingebruikname als lijkhuis. Volgens gegevens uit 1807 was er in de kelder van het gebouw ook een kleine gevangenis. Ook na 1807, wanneer de protestanten Lommel verlieten, nog als raadhuis in gebruik, evenwel vervallen. In 1830-31, tijdelijk bezet als corps de garde (wachthuis) door de Belgische troepen van generaal Mellinet, waarbij ze een deel van de oude gemeentearchieven verwoestten.

In de Atlas van de Buurtwegen (1845) vond de auteur van onderhavige inventaris geen aanduiding van bebouwing op deze plek. Volgens V. Leysen (2001) toont deze cartografische bron wel degelijk een klein rechthoekig gebouw van ongeveer 10 op 5 meter. In 1845, afbraak van het oude, versleten en onaangepaste gebouw. Men besloot een nieuw gemeentehuis op dezelfde plaats op te richten. Provinciaal architect Lambert Jaminé (1800-71), (Hasselt) stelde de plannen, het bestek en het lastenboek op. Op 30 september 1845 legde burgemeester Koeckhofs de eerste steen.

Aan de noordzijde van het gebouw plaatste hij een gedenksteen met het jaartal 1845. In 1849, voltooiing. Het betrof een sober, bepleisterd en beschilderd, neoclassicistisch gebouw op een van imitatievoegen voorziene plint, met ritmerende pilasters, rechth. muuropeningen, onder meer een van een bovenlicht met ruitvormige roedeverdeling voorziene voordeur met bekronend driehoekig fronton met ingeschreven guirlande, en onder een zadeldak met nokvorst tussen aandaken met schouder- en topstukken.

Op het gelijkvloers was in het midden een gang van 2,80 meter breed over de gehele diepte van het gebouw. Links van deze gang lag een plaats voor de verwarmingsinstallatie en het bergen van brandblusmateriaal. Rechts de wc, een wachtzaal (corps de garde) en een gevangenis of nor (maison de passage). Op de verdieping was eveneens een centrale gang van 3 meter breed met achteraan een trap naar de zolder. Rechts op de eerste verdieping lag de raadzaal en links het secretariaat met daarachter de archiefkamer.

Tot 1881 was het raadhuis voorzien van een torentje met klok en uurwerk van de oude kapel, dat na herstellingswerken aan het dak in dat jaar werd afgebroken. In 1912-13, vergroting en verbouwing tot zijn huidige vorm, door aan de voorzijde bij te bouwen in een eclectische stijl; naar ontwerp van architect F. Moers (Sint-Truiden). Op 21 juni 1914, inhuldiging van het nieuwe raadhuis. In 1935-36 onderging het gebouw nogmaals een grondige herstellingsbeurt en einde jaren 1950 kreeg het een nieuwe functie: politiebureel.

In 1954-57, bouw achter het raadhuis van het nieuwe stadhuis naar ontwerp van architect F. Theuwissen (Lommel), in 1990 vernieuwd door architect L. Vandebroek (Lommel) en binnenhuisarchitect F.L. Van Praet (Antwerpen). Tot 1988 zou het raadhuis onderdak bieden aan de Lommelse politie.

In 1990, restauratie van het raadhuis (exterieur) en volledige aanpassing van het interieur, naar ontwerp van laatstgenoemde architecten. Het gebouw kreeg tegelijkertijd een drievoudige nieuwe functie: in het souterrain vond het V.V.V.-kantoor een onderdak; op de verhoogde begane grond kwam een zaal die dienst doet als trouwzaal, receptieruimte en debatzaal en op de dakverdieping vergadert de gemeenteraad.

Ten westen, aan de rand van het met linden omgeven dorpsplein gelegen, alleenstaand neoclassicistisch breedhuis met eclectische inslag; vijf traveeën en één bouwlaag onder mansardedak (kunstleien) met negen van overwegend rechthoekige vensters, flankerende gecanelleerde pilasters en geprofileerde segmentboogvormige kroonlijst voorziene dakkapellen, twee aan elke zijde en een grotere negende centraal ten oosten, daterend van 1912-13.

Bepleisterde en witbeschilderde baksteenbouw met imitatievoegen, op verhoogde begane grond en hardstenen sokkel met betraliede bolkozijnen, bossage (deels van hardsteen), geprofileerde afzaat onderaan en dito, van een tandlijst voorziene druiplijst bovenaan; vernieuwd houtwerk. Horizontaliserend entablement met paneelwerk, onderaan afgelijnd door een geprofileerde lijst op klossen en op palmetten uitlopende consoles, bovenaan door een dito gekorniste kroonlijst. Middentravee, voorzien van lisenen, laatstgenoemde versierd met op analoge consoles rustende Corinthische zuilen, waartussen sierlijk ijzersmeedwerk met neorococo-inslag met het stadswapen, bestaande uit twee schapen onder een eik. In rondbogige spaarvelden ingeschreven dito muuropeningen, gevat in doorlopende geprofileerde omlijstingen en op de borstweringen voorzien van paneelwerk. Recente draaideur; hardstenen bordestrap met twee kwarten en balustrades tussen vierkante pijlers. Gelijkaardig opgevatte, maar eenvoudiger zijgevels en achtergevel, met hoekpilasters op hardstenen basement en twee centrale, van dito imposten voorziene pilasters achteraan.

Grotendeels gecementeerde onderbouw, ten noorden voorzien van drie rechthoekige deuren in vlakke hardstenen omlijstingen op neuten, achteraan van vijf oculi. Elders, rondbogige muuropeningen, achteraan op hardstenen lekdrempels op consoles, de deur ten zuiden in een analoge omlijsting met aanzetstenen op neuten.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg Limburg, Cel Monumenten en Landschappen, dossier nummer 142.
  • DELBEKE G., Toeren tussen torens. "Naar en rond de abdij van Achel". Zondag 7 mei 2000, Brussel, 2000, p. 6.
  • GEERTS F. e.a., Door het zand getekend. Bijdragen over landschap en verleden van de Kempense grensgemeente Lommel. Uitgegeven naar aanleiding van de millenniumviering in 1990, Lommel, 1990, p. 315-325.
  • INDEKEU B. & GEERTS F., Hoelang zal de tol nog draaien? Mijmerend wandelen langs een 150-tal Lommelse ansichten uit het begin van deze eeuw, Publikaties van de vzw Museum Kempenland te Lommel 3, Lommel, 1987, p. 18, 21-22, prentkaarten nummers 28, 36-38.
  • LEYSEN V. & INDEKEU B., Van teutendorp tot bruisende stad. Lommel in de voorbije twee eeuwen (1800-2000), Publicaties van de vzw Museum Kempenland te Lommel 18, Lommel, 2001, p. 73, 153-155, afbeeldingen van het raadhuis uit 1845-49 op p. 35, 153, afbeeldingen van het in 1912-13 verbouwde raadhuis op p. 107, 154.
  • KNAEPEN R. & SMUELDERS F.V. (red.), Zo was... Lommel, Antwerpen, 1973, prentkaarten op p. 3-4, 6, 12.
  • MENNEN V., Van Vriesput tot Klein Duitsland. Acht eeuwen Lommelse plaatsnamen, Publicaties van de vzw Museum Kempenland te Lommel 10, Lommel, 1992, p. 360, 365.
  • S.N., Te Lomelle op die Campine 9, 1983, p. 7-8.
  • S.N., Waar nog groene ruimte is en men de stilte nog hoort: Lommel, brochure, Lommel, s.a., zonder pagina.
  • THIJS C. & VAN STEEN C., Lommel. Proeve van een geschiedenis onzer gemeente, Lommel, 1941, p. 9-11, pentekening op p. 17.
  • VANDUFFEL F., Industrialisatie en verandering: Lommel tussen 1890 en 1914, Maaslandse monografieën 37, Assen, 1983, p. 143, illustratie 11 (prentkaart van circa 1904) op p. 69.

Bron: PAUWELS D. 2005: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kanton Neerpelt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Raadhuis van Lommel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80127 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.