In februari 1923 schreef het gemeentebestuur van Overpelt een wedstrijd uit tussen Belgische kunstenaars voor het ontwerpen van een oorlogsgedenkteken. Het ontwerp 'Pro Patria' van Jules Vits uit Melle werd met zeven op de acht stemmen bekroond. Het oorlogsgedenkteken werd op 16 september 1923 ingehuldigd.

Het monument staat op een klein pleintje op de samenkomst van meerdere straten. Hier stond vroeger ook een oudere dorpspomp, die nu verdwenen is. Oorspronkelijk was het gedenkteken met het vooraanzicht naar het zuiden georiënteerd. Thans is het om verkeerstechnische redenen in zijn geheel verschoven naar het oosten, en naar het noordwesten gericht.

Het oorlogsgedenkteken bestaat uit een bronzen beeldengroep op een hardstenen sokkel met trapezoïdaal grondplan. Aan de voorzijde van de sokkel bevond zich nog tot in de jaren 1980 het wapenschild van Overpelt. Nu is er een bronzen palmtak aangebracht. Aan weerszijde daarvan staan de jaartallen 1914 en 1918, met daaronder het opschrift: AAN ONZE/ HELDEN/ 1940 1945. De linkerzijde vertoont de inscripties: GESNEUVELDEN en 1914 1918/ WEGGEVOERDEN met de respectievelijke namen; de rechterzijde: 1940 1945/ POLITIEKE/ GEVANGENEN/ GESNEUVELDEN/ KRIJGSGEVANGENEN/ OORLOGSSLACHTOFFERS met de respectievelijke namen. Op de achterzijde prijkt het opschrift: PRO PATRIA, waarboven een bronzen lauwerkrans.

Het bekronend bronzen beeld stelt een neergezeten soldaat voor, in gevechtskledij met helm, laarzen, riem en geweer, een geknielde arbeider met hamer, die zich wanhopig in de schoot van de soldaat vooroverbuigt, de hand in het haar. Een vrouwelijke gevleugelde figuur, Nikè, spreidt haar armen over beide mannen. Het oorlogsmonument van Geraardsbergen - ook een ontwerp van Jules Vits - vertoont een gelijkaardige compositie van drie figuren.

Het basement van het gedenkteken is omringd door recente betonklinkers. Dit alles is omgeven door een zeszijdig bloemenperk, afgeboord door een laag ijzeren hek op een breukstenen muurtje.