erfgoedobject

Pastorie met bijgebouwen

bouwkundig element
ID
80481
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80481

Juridische gevolgen

Beschrijving

Eertijds bezit der familie H.J. Clercx-Vandersmissen (1777-1816). Deze was de broer van drossaard Clercx en notaire impérial onder Napoleon. In 1787, bouw als pastorie. In 1798, verhoging met een tweede bouwlaag, confer muuranker in de schouw. Circa 1880, aangepast en uitgebreid met werkhuizen en paardenstallen voor het bedrijf der Algemene Ondernemingen en Werkhuizen Smeets. Eind 19de eeuw, uitbreiding van de bedrijfsgebouwen. Niet aangeduid op de Ferrariskaart (1771-77), wel in de Atlas van de Buurtwegen (1845) als een quasi U-vormig complex met aanbouwsels ten noorden, waarvan heden enkel het woonhuis in kern is overgebleven. Alle bedrijfsgebouwen dateren derhalve van de tweede helft van de 19de eeuw.

Burgerhuis met dubbelhuisopstand; vijf traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok parallel aan de straat, kunstleien) tussen gecementeerde aandaken met schouderstukken en schouwen als topstukken, met vooraan centrale dakkapel onder driehoekig fronton en achteraan twee latere onder plat dak, in kern uit 1787.

Wat achterin gelegen, in een ruime Engelse landschapstuin met oude bomen, onder meer esdoorns, eik en kastanjelaar. Aan straatzijde, gecementeerd muurtje met ijzeren hek, bestaande uit speerpunten, dito toegangshek, met initialen S C (Smeets-Clercx) en jaartal 1893, gecementeerde stoep en centraal toegangspad van veldkeien, met motieven in de vorm van ruiten, Malteser kruis en boom.

Baksteenbouw met één betralied rechthoekig keldergat rechts, waarschijnlijk in het vierde kwart van de 19de eeuw volledig van een overwegend neoclassicistische bepleistering met imitatievoegen voorzien; bewaard houtwerk uit dezelfde periode, onder meer geprofileerde kroonlijst op dito consoles met bolversiering, sierlijke rolluikkasten beneden en deur voorzien van rozetten, vaasmotief, bladwerk, zwanen en paardenkop. Bepleisterde versiering door middel van van in ruiten ingeschreven rozetten voorzien panelenfries, van ruiten en schilden met rocailles voorzien paneelwerk aan de hoeken en geprofileerde omlijstingen van de rechthoekige muuropeningen met sluitstenen, onder andere versierd met gestileerde bloemen, blad- en rolwerk; panelen met rotsbepleistering. Bovenvensters op kordon vormende lekdrempels. Deur verfraaid met sluitsteen bestaande uit cartouche met parellijst, rol- en bladwerk, waarboven een leewenkop met acanthussen, gevat in een geprofileerde omlijsting; hardstenen treden. Eenvoudiger zijpuntgevels voorzien van ankers met gekrulde spie en drie kleinere vensters in geveltop, in een geprofileerde omlijsting met diamantkopsluitsteen; zuidelijke zijgevel tevens met aangepaste deuropening. Analoog opgevatte, eveneens eenvoudiger achtergevel.

Interieur van het woonhuis met enkele bewaarde stucplafonds en schouwen.

Ten noorden van het woonhuis, aansluitend laag dienstgebouw uit de tweede helft van de 19de eeuw onder zadeldak (nok parallel met de straat, mechanische pannen) met gecementeerde, van imitatievoegen voorziene westgevel en aan straatzijde later aangebouwde woning, nummer 2.

Achteraan het erf, ten noordwesten, twee losstaande aaneensluitende haakse voormalige bedrijfsgebouwen en stallingen onder zadeldaken (Vlaamse en mechanische pannen) tussen gecementeerde aandaken met vlechtingen. Verankerde baksteenbouw op gecementeerde plint. Aflijnende overhoekse en rechte muizentanden. Getoogde, rechthoekige, korfboogvormige en halfronde muuropeningen, deels in vlakke gecementeerde omlijstingen met aanzet- en sluitstenen; deels bewaard houtwerk.

Volledig gecementeerde en van imitatievoegen voorziene oostelijke zijpuntgevel van het meest noordelijk gelegen gebouw, met sierankers en rechthoekige uilengaten; noordgevel met vijf korfboogpoorten, heden garages en aparte eigendom.

Nog verder ten noorden, aan de Groenstraat, deels later aangepaste, bijkomende voormalige bedrijfsgebouwen, heden eveneens aparte eigendom, met aan Heerstraatzijde latere aanbouw. Witbeschilderde verankerde baksteenbouw onder gecombineerde zadeldaken (dito pannen en golfplaten). Deels aangepaste, getoogde en rechthoekige muuropeningen.

  • S.N. 2001: Historische dorpswandeling Eksel, brochure, Hechtel-Eksel, 11, afbeeldingen.
  • S.N. 1996-1997: Lei en griffel 4.1, 8; 5.1, 31-32, afbeelding.
  • VANDERMARLIERE G. 2003: Meegedeelde gegevens, Eksel.

Bron: PAUWELS D. 2005: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kanton Peer, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Het burgerhuis werd in kern gebouwd door pastoor Mottaer (1785-1795) en enkele jaren door hem bewoond. Nadien is het nooit meer als pastorie gebruikt. De woning werd vanaf 1879 bewoond door de familie Smeets-Clercx, zie ook de initialen in het hek. Het huidige uitzicht wordt bepaald door een verbouwing in 1891. 

  • Informatie verkregen van J. Meuwis (3 november 2022).  
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie met bijgebouwen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80481 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.