erfgoedobject

Kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes

bouwkundig element
ID
80504
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80504

Juridische gevolgen

Beschrijving

Bedehuisje uit eind 19de - begin 20ste eeuw, van vóór 1903. Sint-Barbara, onder meer vermeld in een document van 1844, was de oorspronkelijke patrones.

In de 18de eeuw bestond er in Eksel een schuttersgilde met Sint-Barbara als patroonheilige. Reeds in 1770 financierde de gemeente Eksel de bouw van een houten kapel “het Cruys” op het oude marktplein, naam die waarschijnlijk verwijst naar een kruis dat in de nabijheid stond. De enige herinnering aan dit houten bedehuisje is thans een groot beschilderd kruis in de blinde nis boven de rechthoekige deur van de kapel, alsook de vermelding in de gemeenterekeningen van 1725-26 en 1770 en de aanduiding op de Ferrariskaart (1771-77).

Daar de gemeenterekeningen geen gewag maken van het bouwproject, neemt men aan dat het nieuwe bedehuis, dat niet voorkomt in de Atlas van de Buurtwegen (1845), werd opgericht dankzij de steun van een viertal teutenfamilies die rond het Marktplein woonden, namelijk Peeten, Tielen, Linmans en Feyen. Ook al was en bleef de kapel eigendom van de gemeente, het zijn altijd deze Teuten geweest die de zorg voor de kapel op zich hebben genomen, vooral de familie Peeten.

Een belangrijke gebeurtenis was de jaarlijkse sacramentsprocessie, ‘s zondags na sacramentsdag (de tweede donderdag na Pinksteren). In 1983, witschilderen van het exterieur.

Naar het westen georiënteerd bedehuis van één travee met driehoekige sluiting onder zadeldak (kunstleien) met zeszijdig oostelijk dakruitertje, voorzien van bekronend smeedijzeren kruis, en houten daklijst op geprofileerde houten consoles.

Witbeschilderde verankerde baksteenbouw op gepikte plint met imitatievoegen. Door vlechtingen en hoeklisenen gemarkeerde voorgevel met rechthoekig portaal in een gecementeerde omlijsting met imitatievoegen, neuten en vlakke druiplijst, waarboven een rondboognis met aanzetstenen, sluitsteen en ingeschreven zwartbeschilderd kruis; deur met bewaard hout- en traliewerk. Zijgevels met telkens één van binnen betralied rondboogvenster met houten roedeverdeling, waaiervormig uitgewerkt in bovenlicht. Blinde sluiting met overhoekse lisenen.

Volledig bepleisterd en beschilderd interieur, overkluisd door middel van een tongewelf. Decoratieve cementtegelvloer. Twee van ruitmotieven voorziene, het altaar flankerende binnendeuren.

Mobilair: Het houten beeld van Sint-Barbara (circa 1520), voorzien van een moderne polychromie en door J. de Borchgrave d’Altena toegeschreven aan de Meester van het Marianum te Oostham, wordt sinds kort vóór 1970 om veiligheidsredenen op de pastorie bewaard. Gipsen beelden van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes, Sint-Gertrudis van Nijvel, Heilig Hart van Maria, Sint-Jozef, Sint-Antonius van Padua (eind 19de - begin 20ste eeuw) en Sint-Rita van Cascia (midden 20ste eeuw, door firma Bressers uit Gent). Gepolychromeerd en gemarmerd houten neobarok altaar (eind 19de - begin 20ste eeuw), met bekronend baldakijn rustend op zuilen.

  • AGTEN C., Jubileumboek 1999. Heemkundige Kring Hechtel-Eksel. Wie zijn verleden wegveegt heeft geen toekomst, Hechtel-Eksel, 1999, prentkaarten op p. 11, 173.
  • de BORCHGRAVE d’ALTENA J., Het kerkelijk meubilair in de Limburgsche kempen, in Verzamelde Opstellen uitgegeven door de Geschied- en Oudheidkundigen Studiekring te Hasselt, 12, 2, 1936², p. 205-207, afb. 43).
  • OPDENACKER E., Kapellen te Eksel. Onderzoek naar hun historische en volkskundige aspecten , in Volkskunde, 1991, p. 178-180 en passim, afb. op p. 179.
  • OPDENACKER E., Kapellen te Eksel. Onderzoek naar hun kunsthistorische en volkskundige aspecten , onuitgeg. licentiaatsverhandeling, 2dln., Leuven, 1990, 1, p. 43-51 en passim; 2, pln. 50-59.
  • ROBYNS O., Van Luik naar Eindhoven, in Het Oude Land van Loon, 19, 1903, p. 63.
  • S.N., Historische dorpswandeling Eksel, brochure, Hechtel-Eksel, 2001, p. 5, afb. op p. 4.
  • S.N., “Oud Marktplein” en “Teutenkapel” schrijven geschiedenis te Eksel, in Het Belang van Limburg, 18 mei 1983, p. 10).
  • S.N., Sint-Trudo's erf. Religieuze kunst uit het kerkelijk gebied van de abdij Sint-Truiden , (tent.cat.), St.-Truiden, 1970, p. 100, nr. 39, pl. 19.
  • Gegevens verstrekt door de Heemkundige Kring Hechtel-Eksel, 1997.

Bron: PAUWELS D. 2005: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kanton Peer, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80504 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.