Deze hoeve genaamd Broekxhof is het geboortehuis van Monseigneur Pieter Jan Broekx (1881-1968). Het complex gaat in de kern terug tot de tweede helft van de 18de eeuw en is een voorbeeld van de klassieke Kempische ordonnantie met traditionele architecturale elementen.

Historiek

Het goed wordt volgens een literatuurbron voor de eerste maal vermeld in 1492. Het zogenaamde Broekxhof is de geboorteplaats van Monseigneur Pieter Jan Broekx (1881-1968), sociaal priester, directeur van de christelijke sociale werken van Limburg sinds 1913, huisprelaat van de paus sinds 1938, provinciaal senator van 1921 tot 1929 en sindsdien gecoöpteerd senator. Monseigneur Broekx kreeg een modern gedenkteken ten noordwesten van het kerkhof van Grote-Brogel.

De op het moment van de bescherming semi-gesloten hoeve gaat in de kern terug tot de tweede helft van de 18de eeuw, daar ze reeds is aangeduid op de Ferrariskaart (1771-1777). Op de genoemde kaart komen twee losstaande langgestrekte noordwest-zuidoost georiënteerde elementen voor, waarvan het meest zuidelijke gedeelte het huidige woonhuis uitmaakt.

Eenzelfde configuratie verschijnt in de Atlas van de Buurtwegen (1845), waar het meest noordelijk gelegen element achteraan rechts een uitbouw heeft gekregen en waar het hele complex Maison Isolée Broeks genoemd wordt.

Het parallelle dienstgebouw, reeds aangeduid op de Ferrariskaart en in de Atlas van de Buurtwegen, verdwijnt in 1879 (mutatieschets nummer 23) om het jaar daarop (schets nummer 13) te worden vervangen door het huidige.

Op de kadastrale mutatieschets nummer 3 van 1904 wordt het woonhuis rechts met een dienstgedeelte uitgebreid en verschijnen twee aanbouwsels vooraan. Het woonhuis werd in 1904 opgehoogd, zoals de jaartalankers in de zuidelijke zijpuntgevel aangeven.

Beschrijving

Het gaat om een aan de rand van het gehucht Erpekom en ten noordwesten van de Gielisbeek en bijhorende beemden gelegen hoeve Broekxhof. De hoeve is aan de straatzijde voorzien van buxushaagjes en gazon.

Door zijn geïsoleerde ligging getuigt de boerderij van het verspreide nederzettingspatroon eigen aan de hoeven in de Limburgse Kempen.

De verankerde, recent hervoegde, eertijds met kalkmortel gevoegde baksteenbouw heeft een deels gecementeerde plint met imitatievoegen. Het gebouw wordt gekenmerkt door zadeldaken met mechanische pannen en golfplaten.

De zijpuntgevels zijn grotendeels voorzien van al dan niet gecementeerde aandaken, schouder- en topstukken, vlechtingen en rechthoekige uilengaten. Rechte muizentanden, deels met dropmotief, lijnen de gevels af. De grotendeels rechthoekige muuropeningen vertonen deels bewaard houtwerk.

Het complex bestaat uit een woonhuisvleugel ten zuidwesten en een parallel dienstgedeelten ten noordoosten, allebei gelegen aan een geasfalteerd erf. Verder zijn er ook recente koeienstallen ten zuidwesten.

De woonhuisvleugel heeft volgende ordonnantie: woonhuis-stal-dwarsschuur, de ‘klassieke’ Kempische ordonnantie. Het woonhuis telt vier traveeën en aanvankelijk één, heden twee bouwlagen, terwijl het dienstgedeelte één bouwlaag telt. Het woonhuis heeft getoogde deuren, na de Tweede Wereldoorlog rechthoekig aangepaste benedenvensters en bovenvensters van 1904 op gecementeerde lekdrempels onder ijzeren I-balken met rozetten. De linkerdeur wordt geflankeerd door gevelstenen met inscriptie: "E(lisabeth) P(aradis) H(arry) B(roekc)", landbouwers en ouders van Monseigneur Broeckx. Vooraan sluit bij het woonhuis haaks een lager aanbouwsel aan, vooreerst kadastraal opgetekend in 1904, namelijk een bijkomende woonhuiskamer, waarvan de zijpuntgevel in de geveltop voorzien is van een rondboogvenster, eertijds waarschijnlijk een luik, zoals de ogen getuigen. De zuidoostelijke zijpuntgevel van het woonhuis heeft een recente deuropening, het huidige nummer 5 en een recente lagere aanbouw met woonhuisfunctie onder schilddak van kunstleien. De noordwestelijke zijpuntgevel van het woonhuis is blind. In het interieur van het woonhuis werden op de begane grond nieuwe troggewelven aangebracht. Ten noordoosten sluit het dienstgedeelte aan van 1904, met verkleinde staldeur, bewaarde schuurpoort en aan erfzijde haaks aansluitende voormalige paardenstal met metalen schuifpoort en in de zijpuntgevel een analoge rondbogige muuropening. De achtergevel van het woonhuis is gelijkaardig aan de voorgevel.

Ten noordoosten ligt een door een paar oude fruitbomen beschaduwd, parallel dienstgebouw met ordonnantie: dubbele dwarsschuur-heden fietsenstalling-heden twee garages-bakhuis. De voorzetgevel aan efzijde dateert van na de Tweede Wereldoorlog. Achteraan bemerkt men een lagere, deels latere uitbouw onder doorlopend dakschild, met rechthoekige muuropeningen onder houten lateien. In de dienstgebouwen bleven de oude gebinten bewaard.

Achter de woonhuisvleugel werd het complex de laatste decennia uitgebreid met aangebouwde en losstaande dienstgebouwen, waaronder koeienstallen.

Broekxhof, confer recent opschrift, waarbij broek verwijst naar de vochtige bodemgesteldheid van deze site aan de rand van het Gielisbeekvalleitje. Hoeve gelegen ten noordwesten van de Gielisbeek. Aan straatzijde, buxushaagjes en gazon. De hoeve wordt voor het eerst vermeld in 1492. Het gebouw is de geboorteplaats van Monseigneur Pieter Jan Broekx (1881-1968), die een modern gedenkteken heeft ten noordwesten van het kerkhof van Grote-Brogel. Heden semi-gesloten hoeve, in kern uit de tweede helft van de 18de eeuw, daar reeds aangeduid op de Ferrariskaart (1771-77), waarbij het woonhuis in 1904 werd opgehoogd, confer jaartalankers in zuidoostelijke zijpuntgevel. Op genoemde kaart komen twee losstaande noordwest-zuidoost georiënteerde elementen voor, waarvan het meest zuidelijke gedeelte het huidige woonhuis uitmaakt. Een zelfde configuratie verschijnt in de Atlas van de Buurtwegen (1845), waar het meest noordelijk gelegen element achteraan rechts een uitbouw heeft gekregen en waar het hele complex Maison Isolée Broeks wordt genoemd. Thans is de hoeve gespecialiseerd in melkvee en varkens.

Verankerde, recent hervoegde, eertijds met kalkmortel gevoegde baksteenbouw op deels gecementeerde plint met imitatievoegen, onder zadeldaken (mechanische pannen en golfplaten); zijpuntgevels grotendeels met al dan niet gecementeerde aandaken, schouder- en topstukken, vlechtingen en rechthoekige uilengaten; aflijnende rechte muizentanden, deels met dropmotief; grotendeels rechthoekige muuropeningen met sporadisch bewaard houtwerk.

Het complex bestaat uit een woonhuisvleugel ten zuidwesten en een parallel dienstgedeelte ten noordoosten, allebei gelegen aan een geasfalteerd erf, alsook uit recente koeienstallen ten zuidwesten. Woonhuisvleugel met ordonnantie: woonhuis-stal-dwarsschuur; woonhuis van vier traveeën, aanvankelijk één, heden twee bouwlagen en dienstgedeelte van één bouwlaag. Woonhuis met getoogde deuren, na de Tweede Wereldoorlog rechthoekige aangepaste benedenvensters en bovenvensters van 1904 op gecementeerde lekdrempels onder ijzeren I-balken met rozetten; links een deur met flankerende gevelstenen met inscriptie: E[lisabeth] P[aradis] H[arry] B[roekx], landbouwers en ouders van Monseigneur Broekx; vooraan bij het woonhuis haaks aansluitend lager later aanbouwsel, namelijk bijkomende woonhuiskamer, waarvan de zijpuntgevel in de geveltop voorzien is van een rondboogvenster, eertijds waarschijnlijk een luik, confer ogen.

Zuidoostelijke zijpuntgevel met recente deuropening, huidig nummer 5, en recente lagere aanbouw met woonhuisfunctie onder schilddak (kunstleien). Blinde noordwestelijke zijpuntgevel. Ten noordwesten aansluitend dienstgedeelte met verkleinde staldeur en bewaarde schuurpoort; aan erfzijde haaks aansluitende voormalige paardenstal met metalen schuifpoort, en in de zijpuntgevel een analoge rondbogige muuropening. Gelijkaardige achtergevel van woonhuis. Ten noordoosten, door een paar oude fruitbomen beschaduwd, parallel dienstgebouw met ordonnantie: dubbele dwarsschuur-heden fietsenstalling-heden twee garages-bakhuis; voorzetgevel van na de Tweede Wereldoorlog aan de erfzijde; achteraan, lagere, deels latere uitbouw onder doorlopend dakschild, met rechthoekige muuropeningen onder houten lateien. In de dienstgedeelten bleven de oude gebinten bewaard. Achter de woonhuisvleugel, recente, aangebouwde en losstaande koeienstallen.