erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Pieters-Banden met kerkhof

bouwkundig element
ID
8189
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8189

Juridische gevolgen

Beschrijving

De oude kerk, uit de 14de tot 15de eeuw, stond te midden van het huidig dorpsplein, tegenover de pastorie en werd in 1875 afgebroken. Opbouw van de nieuwe neogotische kerk naar ontwerp van Modeste De Noyette in 1871 (gevelsteen in de rechter zijgevel). Ingeplant op het uiteinde van het dorpsplein, naast de pastorie. Kerkhof ten noorden.

Baksteenbouw met arduinen plint en natuursteen voor de afwerking der onderdelen. Dakbekleding met leien. Sterke hoogtewerking, en ritmering door de smalle steunberen. Kruisbasiliek met westtoren; schip met twee zijbeuken van vier traveeën, transeptarmen van één travee met vlakke sluiting; koor van twee rechte traveeën (één blinde) met driezijdige sluiting; twee zijkoortjes in het verlengde van de zijbeuken; twee sacristieën weerszijden het koor. Deels ingebouwde, drieledige westtoren gesteund door dubbele, viervoudig versneden steunberen. Schouderboogpoort versierd met een frontaal op slanke zuiltjes. Gekoppelde lancetvensters met rozet beschreven in de kop met archivolte. Achtkantige lantaarn, versierd met frontalen met telkens twee gekoppelde rondboogvormige galmgaten met een uurwerk in een spitsboog. Achtkantige scherpe spits. Middenbeuk onder zadeldak; rozetvormige bovenlichten. Zijbeuken onder lessenaarsdaken; spitsboogvensters tussen steunberen. Transeptarmen met drielichtvensters bekroond door rozet, in sluiting. Zijkoortjes met lichtgleuven in vlakke sluiting en hoeken gestut door middel van dubbele steunberen. Sacristieën onder schilddaken met telkens twee schouderboogvormige muuropeningen. Overwelving door middel van kruisribgewelven op bundelpijlers met sokkels en knoppenkapitelen. Lichtgele beschildering van de binnenmuren; purper, rood en groen voor de afwerking en versieringen.

Mobilair

Volledig neogotisch, met uitzondering van de witmarmeren tombe van het hoofdaltaar die uit de oude kerk komt. Neogotische beelden van Mattias Zens. Grafstenen van Fr. Jozef Vilain, zoon van de heer van Welle en Iddergem (+ 1786) en van Pastoor Domien Schouppe (1773-1842).


Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent.
Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Deels omheind en ommuurd kerkhof bij de Sint-Pieter-Bandenkerk met een collectie van graftekens daterende van de 18de tot de 20ste eeuw.

Het kerkhof werd samen met de bouw van de kerk aangelegd in de jaren 1870 en later vergroot naar het noorden. De oude perceelsgrens is door de plaatsing van grote graftekens te herkennen. Van de straat afgescheiden door een metalen hekken op hardstenen plint aan bakstenen hekpijlers.

Tegen de zuidmuur staat het classicistische grafteken voor Francois Vilain XIIII uit 1786. Het zou gaan om het bovenste deel van de oorspronkelijke grafteken voor Charles François Joseph Vilain XIIII, heer van Welle uit 1786. Het grafteken stond opgesteld in de oude parochiekerk. Op een geprofileerde plint, gedecoreerd met twee doodshoofden, staat een sokkel, bovenaan afgewerkt met een geprofileerde lijst. Het topstuk is afgewerkt met obelisk, geflankeerd door twee vlammende urnen. De obelisk is versierd met het wapenschild en wapenleus van Francois Vilain XIII en een rouwdoek. Op de sokkel staat de tekst : "D.O.M./ Cy Gif Noble/ Homme Francois/ Joseph Vilain XIII/ Des Comtes de Gand/ Seigneur De Welle/ et Idderghem decedée/ le 18 D’Aout 1786".

Ten zuiden van de kerk, nabij de toegang staat een opmerkelijke collectie aan graftekens uit het interbellum en de jaren 1950. De graftekens vertonen de typische beeld van het rijtjesdenken dat na de oorlog opgang maakte en herbergt een geheel van typische art deco en modernistische graftekens voor de middenklasse en dat zowel in hardsteen als gegoten kunststeen. De graftekens worden aangevuld met details en naamplaten uit marbriet en porseleinfoto’s. Het aandeel van graftekens met bloemenversiering is opvallend. Er bleven enkele gietijzeren kruisen bewaard. Her en der bleven kruisvormige stèles bewaard soms in combinatie met een verhoogde zerk die eerder aan de grafkruisen van omstreeks 1900 doen denken ook al dateren ze uit het interbellum.

Ter hoogte van de oude perceelsgrens van het kerkhof, nog steeds aangeduid met een haag, staan familiegraven die de eerste helft van de 20ste eeuw overspannen. Er zijn zowel neogotische als art deco en modernistische graftekens. Zowel de stèles met een zerk of graftuin, als kruisen, verhoogde zerken en combinaties, sober gedecoreerd of met gestileerde bloemen en planten komen voor.

De twee opvallendste graftekens zijn zeker beide neogotische exemplaren van de familie ‘t Kint en Decuypere. Het grafteken voor de familie ’t Kint bestaat uit een pinakel op een hardstenen funderingsplaat met hardstenen omheining. De pinakel bestaat uit drie naar boven toe verjongende, door afzaten gescheiden registers. Op beide onderste registers staat de graftekst, die op het tweede register is met een spitsboogvormig kader omlijst. Het bovenste register is langs alle zijden gedecoreerd met spitsbogen en vierlobben onder frontons. Het geheel wordt bekroond met een rijk gedecoreerd kruis. Langs beide zijden van de pinakel staan twee elegante steunberen, met luchtbogen verbonden met de pinakel. De hardstenen omheining is gedecoreerd met vierlobben in ruiten.

Het grafteken van de familie Cuypers is eveneens een pinakelmonument in een graftuin, afgeboord met een smeedijzeren omheining. Het gedenkteken met naar boven verjongende, door afzaten gescheiden geledingen is bekroond met een met hogels afgewerkte pinakel en met een kruisbloem afgetopt. Zowel de sokkel als de tweede geleding werden gebruikt voor het grafschrift. Het grafschrift op het tweede register is gevat in een neogotische omlijsting.

Er is één natuurstenen grafteken van de  Common Wealth War Grave Commission met zijn typische vormgeving. Het is het graf van privat J. Bartripp.

Het terreinonderzoek gebeurde in 2017. In 2019 zouden er graftekens verwijderd zijn.

Auteurs: Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Pieters-Banden met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8189 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.