Voormalig Predikherenklooster

Oorspronkelijk kloosterdomein begrensd door de Ganzen-, Lange-, Predikheren- en de voormalige Witteleertouwer-, Schaar- en Hooistraat. Thans gebouwencomplex tussen de Predikherenrei en de Langestraat. Opheffing van het klooster tijdens het Franse bewind. Vanaf 1796 tot eind 1998 deels ingenomen door de rijkswachtkazerne. Noordoostelijke vleugel van 1905 tot 1940 herbestemd als "Hôtel Verriest", tijdens de tweede wereldoorlog bezet door Duitsers en vanaf 1947 tot 1992 gebruikt door het Rode Kruis. Na jarenlange leegstand zijn er thans plannen om het complex in te richten als Rijksarchief.

Gebouwencomplex is geleidelijk aan tot stand gekomen door schenkingen en door aankoop:
1234: stichting van het klooster op gronden net buiten de eerste omwalling bij de Molenbrug.
1242-1248: voltooiing van de kapittel-, eet- en slaapzalen.
1280 of 1284: vervanging van de reeds in 1242 bestaande kerk door een grotere kerk.
Tussen 1300 en 1400: vernieuwing, afbraak of herbouw van kloostergebouwen.
1311: inwijding van de kerk.
1320: voltooing van de werken aan de kerk.
Circa 1330: oprichting van een kapittelzaal waarvan de ingang op de plaats van de latere sacristie gelegen was. Pas later wordt de aanpalende grote slaapzaal opgetrokken en ook een tweede en derde dormitorium. Aanleg van de kloostergang bestaande uit drie panden waarvan één tegen de grote infirmerie aanleunt (aan de zuidelijke kant), een tweede aan de oostelijke en een derde aan de westelijke kant gelegen zijn
1459: het klooster wordt door een hevige brand geteisterd. De tweede slaapzaal, namelijk de zuidelijke vleugel en de bibliotheek gaan volledig in de vlammen op. De gebouwen worden hersteld en herbouwd.
1468: oprichting van het claustrum voor de ziekenverzorging.
1562: de kerk en de kloostergebouwen staan weergegeven op Marcus Gerards. Het complex neemt het bouwblok in tussen de Langestraat, de Ganzenstraat en de Predikherenrei. Het was grosso modo gegroepeerd rondom twee binnenplaatsen.
1578: tijdens de godsdienstoorlogen vluchten de paters voor de Geuzen die heel wat vernieling aanbrachten. De grote zuidelijke slaapzaal wordt beschadigd, de oostelijk gelegen eet- en slaapzaal en de kapittelzaal worden vernield. De sacristie blijft gespaard. De tweede kloostergang wordt gesloopt.
1584: opnieuw inwijden van de kerk na de godsdiensttroebelen. De kloostergebouwen, door de Geuzen gesloopt, worden heropgericht, de andere hersteld. De kloostergang wordt herbouwd en de grote slaapzaal hersteld.
1630: herbouwen van de oostelijke slaapzaal.
1637: oprichten van een bibliotheek.
1641: naast de bibliotheek komt de brouwerij te staan.
1751: gedeeltelijke onteigening van het klooster naar aanleiding van het uitgraven van de Coupure.
1796: opheffing van het klooster tijdens het Franse bewind en verdrijven van de paters. De kloostergebouwen worden opgeëist als logies, de kerk wordt als voorraadplaats gebruikt. Jan Beerblock tekent het kloosterdomein na het graven van de Coupure. Op de voorgrond staat de kerk met kloostergang tegen de zuidzijde
1801: instorten van de kerk.
1891: bouwen van de huidige vleugel aan de Predikherenrei met behoud en integratie van de westelijke pandgang.
1904: samenvoeging van percelen waarbij de rijkswachtkazerne zich stelselmatig uitbreidt tot haar huidige oppervlakte.
1905: herbestemming van de noordoostelijke vleugel tot "Hotel Verriest".
1912: verhoging van het Hôtel Verriest met één bouwlaag.
1924: verhoging met een bouwlaag van het tuingebouwtje. De vleugel aan de binnenkoer van hotel Verriest wordt voorzien van erkers.
1927-1928: uitbreiding van het hotel Verriest met een neoclassicistische eetzaal tussen de kloostervleugel en de stallingen.
2000-?: restaureren van de gevels en de bedaking van het complex. Verbouwingswerken in functie van de herbestemming.

Thans leegstaand complex bestaande uit een binnenvleugel - het voormalige Hôtel Verriest, later Rode Kruis lokalen - toegankelijk via de Langestraat en de voormalige Rijkswachtkazerne, bereikbaar vanaf de Predikherenrei. Resten van de deels gesloopte kerk, gelegen aan de Predikherenrei, met name een gedeelte van de westelijke vleugel. In 1992 geïntegreerd in een flatgebouw naar ontwerp van architect J. De Graeve (Brugge).
Het geheel bestaat uit drie vleugels rond een open binnenplaats: twee respectievelijk ten westen en ten zuiden toegankelijk via de Predikherenrei en één ten oosten, haaks op de Langestraat.

Vleugel 1 gelegen aan de voormalige binnenplaats van het "Hôtel Verriest".
Vleugel met dubbelhuisopstand van twaalf traveeën en drie bouwlagen, oorspronkelijk twee, zie voormalige gootlijst met kwarthol beloop ter hoogte van de tweede bouwlaag. Zadeldak met mechanische pannen en nokrichting loodrecht op de Langestraat, gevat tussen twee verankerde zijpuntgevels. Voornamelijk 18de-eeuws uitzicht doch met oude 16de-eeuwse kern, zie verscheidene sporen. Verankerde bakstenen lijstgevel, witbeschilderd boven een gepekte plint. Getoogde vensteropeningen met arduinen lekdrempels. Rechthoekige deuropening in arduinen omlijsting met aansluitende arduinen bordes voorzien van steenhouwersmerk MB, vermoedelijk van de familie Mondron. Boven de deur beglaasde smeedijzeren luifel van 1924, versierd met krulwerk en glazen dakje. Links eetzaal uit de jaren 1920 met onder meer driezijdige erker.
Achtergevel met verscheidene aanbouwen. Sporen van oostelijke vleugel van de pandgang, zie deels bewaarde korfbogige omlijstingen van baksteen.

Interieur. Onderkelderd linker gedeelte bestaande uit verschillende ruimten onder meer twee éénbeukige kelders onder bakstenen tongewelven, ook onder meer natuurstenen bevloering. Voorts twee kelders overwelfd door middel van bakstenen troggewelven tussen ijzeren I-balken uit het vierde kwart van de 19de eeuw – eerste kwart van de 20st eeuw.
Aan de noordzijde, laag gelegen gotische kapittelzaal vermoedelijk teruggaand tot 1578. Rechthoekige ruimte overkluisd door middel van vier bakstenen kruisribgewelven op natuurstenen ribben die worden opgevangen door een middenzuil van natuursteen - zeven trommels op een vierkante basis versierd met ruw afgewerkte hoekklauwen - en door versierde kraagstenen onder meer met mensenhoofden ingewerkt in de zijwanden. Witbeschilderd interieur met roodbeschilderde inscriptie "J.V.II.XII.XII." Sporen van gedichte spitsbogige doorgang in de oostwand. Recente rode tegelvloer. Hierbij aansluitende, hoger gelegen gang van drie traveeën over de hele breedte overspannen door. drie kruisribgewelven op schalken; spitsboogvormige scheibogen. Voorts neogotische tegelvloer en deur. Centrale hoofdingang leidend naar vestibule met cassettenplafond; ter hoogte van de toegangsdeur, twee consoles in de vorm van mensenfiguren met jaartal 1566. Salon uit het derde kwart van de 18de eeuw van twee traveeën met. aankleding in rococostijl, zie zwart marmeren schouwen waarboven spiegel in een uitgewerkte omlijsting; stuclambriseringen met onder meer medaillons op de penanten met voorstelling van de herfst, de lente en de zomer; vleugeldeuren met paneelwerk; parketvloer met visgraatmotief van 1928. Erbij aansluitend neoclassicistisch salon toegankelijk via een deels beglaasde vleugeldeur en aangebouwd als eetzaal in 1928, zie cassettenplafond in stucwerk, sokkellambrisering, rondboogdeuren voor de muurkasten. Trappenhuis uit het derde kwart van de 18de eeuw met eikenhouten bordestrap leidend naar de bovenverdieping, uitgewerkte trappaal versierd met embleem van de dominicanenorde, balusterleuning waarboven een geprofileerde handgreep, houten sokkellambrisering langsheen de trap. Meerdere ruimten op de bovenverdieping, enkele met bewaarde paneeldeuren uit het derde kwart van de 18de eeuw.
Eikenhouten dakgebint bestaande uit een reeks van dubbele schaargebinten met nokgebinten en een gevelgebinte met telmerken van zuid naar noord; oorspronkelijke eikenhouten kepers.

Vleugel 2, voormalige rijkswachtkazerne
Vleugel van acht traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (mechanische pannen); houten gootlijst op klossen. Kern uit het derde kwart van de 18de eeuw verbouwd in de loop van de 19de-20ste eeuw. Verankerde bakstenen lijstgevel, licht grijsbeschilderd. Getoogde muuropeningen, vensters met arduinen lekdrempels. Recente rechthoekige doorgang naar binnenkoer. Aan binnenkoerzijde oorspronkelijke zuidpand van de kloostergang duidelijk herkenbaar op de begane grond: zeven korfbogige muuropeningen in een vlakke bakstenen omlijsting met oren.
Interieur. Behouden zuidpand van de kloostergang, oorspronkelijk bestaande uit acht overkluizingen, thans zes, zie recent aangebrachte trap en doorrit. Boheemse kappen van baksteen gevat tussen gordelbogen op kraagstenen. Voorts sterk aangepast interieur. Behouden dakgebinte van zes stoelen.

Vleugel 3, voormalige rijkswachtkazerne, gelegen aan de Predikherenrei.
Neogotische vleugel gedateerd 1891 door middel van jaarsteen in rechter zijgeveltop, echter oudere kern cf. behouden vleugel van de kloostergang. Gebouw van twaalf traveeën en twee bouwlagen onder leien zadeldak (nok parallel aan de straat), voorzien van houten dakkapellen, houten gootlijst op klossen, windveer en makelaar. Donkerrode baksteenbouw met bossage sokkel. Versierde straatgevel: hoeklisenen, sierankers, aflijnende rondboogfries. Getoogde muuropeningen, natuurstenen lekdrempels, benedenvensters voorzien van dito negblokken. De rechter zijpuntgevel gemarkeerd door een over hele gevel ingeschreven spitsboognis. Sierankers. Onder de jaarsteen, tudorboogvormig zoldervenster. Voorts getoogde muuropeningen. Gevel aan binnenplaatszijde van zes traveeën. Lichtgrijsbeschilderde baksteenbouw. Westpand van de kloostergang duidelijk herkenbaar op de begane grond: zes korfbogige muuropeningen in een vlakke bakstenen omlijsting met oren, ter hoogte van de zesde travee deels verdoken tengevolge de recente aanbouw. Rechthoekige muuropeningen op de bovenverdieping.

Interieur. Behouden westelijk pand van de kloostergang overdekt door middel van zes graatgewelven van baksteen. Dakconstructie daterend van 1891.