Pastorie van de Sint-Michielsparochie in Messelbroek gebouwd in de tweede helft van de 18de eeuw door Gregorius Godissart in een vroeg classicistische stijl.

Historiek

Ten noordoosten van de kerk bevindt zich de achterin gelegen en met de voorgevel op het zuiden georiënteerde pastorie, voorafgegaan door een beklinkerd voorplein met een dubbele rij leilinden en achteraan uitgevend op de tuin- een grasveld met randbeplanting.

Ze werd in 1754-1756 opgetrokken door bouwmeester Gregorius Godissart (1708-1780), lekenbroeder van Averbode en eveneens gekend als ontwerper van één van de abdijvleugels. De laatste restanten van de rechthoekige omgrachting zoals onder meer gekend van de Ferrariskaart (circa 1775) en de Poppkaart (circa 1860) werden rond 1992 gedempt. Deze kaarten tonen eveneens een sinds lang verdwenen, vrijstaand dienstgebouw links van de pastorie.

Op begin 20ste-eeuwse foto's is de pastorie nog voorgesteld met een omhaagde voortuin, ontsloten door een tussen pilasters gevat hekken. Achteraan bevond zich een moestuin en boomgaard. Sinds 1981 is de pastorie niet langer als dusdanig in gebruik en verhuurd aan particulieren.

Beschrijving

De pastorie is opgevat als een classicistisch dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een golvend schilddak (natuurleien), aan noordzijde voorzien van één en aan zuidzijde van drie dakkapellen waaronder een centraal laadvenster met rondbogige houten omlijsting.

Het bakstenen volume op lage ijzerzandstenen plint toont een symmetrische ordonnantie met getoogde vensteropeningen in een omlijsting van gesinterde baksteen, verlevendigd met witte natuurstenen negblokken, sluitsteen en onderdorpel. De centrale inkom wordt gemarkeerd door een laatbarokke korfboogdeur met geblokte posten, neuten, imposten en een op voluten uitlopende druiplijst in zandige kalksteen waarboven een getoogd bovenlicht in een bakstenen omlijsting conform de overige vensteropeningen.

Het picturaal effect wordt versterkt door een rasterdecor van brede banden in bruine baksteen die contrasteren met helrode parement en het travee ritme extra accentueren. Zoals meestal gebruikelijk toont de achtergevel een vereenvoudigde versie waarbij het banddecor ontbreekt en de tuindeur een bakstenen repliek vormt van de natuurstenen voordeur. Al het buitenschrijnwerk in hout werd vervangen door kunstof waarbij de onderverdeling van de vermoedelijk 19de-eeuwse ramen werd gerespecteerd. De houten binnenluiken bleven behouden. Tegen één van de blinde zijgevels bevindt zich een vermoedelijk eind 19de-eeuws éénlaags, bakstenen dienstgebouw met zadeldak. De binnenindeling met een brede dwarsgang waarop de verschillende vertrekken uitgeven, alsook de dragende structuur met moer- en kinderbalken, de traditionele kapconstructie én het houten hijsrad bleven bewaard. Opmerkelijk is de situering van de verdiepingstrap - twee rechte steektrappen met eenvoudige greep en borstwering met slanke balusters - achteraan links van de gang, met aanzet ter hoogte van de opkamer boven de half ondergrondse kelder.

De binnenafwerking is heel sober en overwegend van recentere datum: een zwartgrijze tegelvloer met sierboord en een imitatie-houtlambrisering (eterniet) in de gang; door moerbalken in rechthoekige velden opgedeelde, eenvoudig geprofileerde stucplafonds, sommige met 18de-eeuwse kooflijst, de linker voorkamer voorzien van een rosas en sierbanden met eikels en eikenbladmotief; houten paneeldeuren; eenvoudige marmeren schouwen; brede planken vloeren op de verdieping.

Voorheen afhankelijk van de abdij van Averbode. Omgracht dubbelhuis met twee verdiepingen en schilddak, dagtekenend uit de tweede helft van de 18de eeuw.

IJzerzandstenen plint, voor het overige vrij picturaal behandelde voorgevel door verwerking van drie verschillend getinte baksteensoorten; dakvenster bekroond met een gebogen fronton. Wijzigingen en verbouwing tijdens 19de en 20ste eeuw, onder meer de voordeur.