erfgoedobject

Kapelhof

bouwkundig element
ID
84209
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/84209

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kapelhof
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Kapelhof
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Capelle-huys, later Kapelhof
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Voormalig herenhuis het Capelle-huys, later zogenaamd Kapelhof, nu Instituut Onze-Lieve-Vrouw. Uitgebreid scholencomplex gegroeid rondom de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën of de Kouterkapel en het Kapelhof. Het 17de-eeuwse Kapelhof en de 19de-eeuwse kloosterkapel zijn beschermd als monument bij MB van 3 maart 1998.

Twintig jaar na het bouwen van de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën of de Kouterkapel aan de Kouterstraat liet onderpastoor Christiaan van der Borcht (of Verborcht) ten noorden van de kapel in 1665 een herenhuis bouwen, het zogenaamde Capelle-huys, later zogenaamd het Kapelhof. Een steen in de geveltop vermeldt echter 1662. Het huis werd vanaf 1676 gehuurd door religieuzen die instonden voor het onderhoud van de kapel en het Kapelhof. Tijdens de Franse periode, in 1789, kocht Paul Rooms de kapel en het Kapelhof als nationaal goed. In 1801 kwam het goed in het bezit van pastoor Sinave. Hij herstelde de gebouwen die ervoor dienst gedaan hadden als pakhuis en hij zocht naar kloosterzusters om het Kapelhof te bewonen en te waken over de Kouterkapel. Op 11 november 1811 kwamen vier zusters van de congregatie van Onze-Lieve-Vrouw van Namen om de kapel te beheren en ernaast een meisjesschool te openen. Het Kapelhof werd uitgebreid met nieuwe schoolgebouwen en groeide uit tot bewaarschool, lager onderwijs, kantschool, werkschool voor oudere meisjes van arbeidersklasse én internaat voor meisjes van de gegoede burgerij met lager en middelbaar onderwijs. Circa 1820 werd rechts van de Kouterkapel een speelzaal en een refter gebouwd met op de bovenverdieping een slaapzaal voor het internaat, in een neoclassicistische stijl met rondboogvormige bovenvensters. Pastoor Sinave schonk de kapel en het Kapelhof bij testament (1823) aan de zusters van Onze-Lieve-Vrouw van Namen. Circa 1840 werden de spreekkamers en klaslokalen gebouwd aan de straatkant links van de kapel. In 1848 volgde de bouw van een kantschool en een kleuterschool aan de Koevliet. In 1875 werd een nieuwe kloosterkapel gebouwd, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangenis, evenals een refter, een werkplaats en een keuken voor de zusters. Rond 1906 werd de school uitgebreid met vier klassen met bakstenen puntgevels in neogotische stijl aan de Kouterstraat, in 1912 met acht klassen en in 1923 met twee kleuterklassen. Het internaat werd gesloten in 1928. In 1938 werden nog twee klassen bijgebouwd. In de periode 1947-1953 werden de gebouwen aan de Koevliet volledig heropgebouwd. De gebouwen aan de Kouterstraat daterend van 1840 en 1906 werden in 1959 en 1986 gesloopt en vervangen. In 1970 werd een nieuw kleuterpaviljoen gebouwd en een turnzaal voor de lagere school.

Kapelhof

Oorspronkelijk vrijstaand herenhuis, heden omsloten door schoolgebouwen, ten noorden van de speelplaats achter de Kouterkapel. Onderkelderd herenhuis van zeven traveeën en twee bouwlagen onder schilddaken met pannen, in kern van 1665, met aanpassingen uit de 19de eeuw.

Verankerd bakstenen gebouw met verwerking van zandsteen voor plint, hoekstenen, waterlijsten en omlijstingen. Lijstgevel met dubbelhuisopstand op gecementeerde plint en met vlakke gepleisterde kroonlijst. Middenrisaliet van één travee en drie bouwlagen uitlopend in een in- en uitgezwenkte topgevel, bekroond door driehoekig fronton met bolbekroning. Getoogde deur gevat in een zandstenen omlijsting met oren, sluitsteen en waterlijst. Erboven zandstenen beeldnis met voluutvormige omlijsting en steekboogvormige vensters in vlakke omlijstingen met oren, sluitsteen en waterlijst. In geveltop zandstenen cartouche met jaartal "1662". Voorts rechthoekige 19de-eeuwse vensters in vlakke gepleisterde en geschilderde omlijstingen.

Zijgevels oorspronkelijk van twee traveeën, confer bouwnaad, met imitatievensters, in de 19de eeuw uitgebreid tot elf traveeën. Interieur. 17de-eeuwse kelder met een bakstenen gepleisterde en gekalkte overwelving met kruisgewelven voorzien van steekkappen en rustend op natuurstenen middenzuil. Bij de uitbreiding van de school in de 19de eeuw werd het interieur van het oude herenhuis aangepast ten behoeve van de school.

Schoolgebouwen en ommegang

Aansluitend bij het Kapelhof bevinden zich nog twee 19de-eeuwse schoolgebouwen in L-vormige opstelling. Bakstenen gebouwen van twee bouwlagen met rechthoekige muuropeningen onder pannendaken.

Tot slot is er ook een Ommegang van Zeven Weeën met zeven bakstenen kapelletjes. Oorspronkelijk horende bij de Kouterkapel, maar vernield na de Franse Revolutie. Na een cholera-epidemie in 1832 werd de Ommegang terug ingericht en werden de zeven statiën rondom het klooster hersteld. Deze bevinden zich nu aan de achterzijde van de noordelijke vleugel en aan de koorgevel van de kloosterkapel.

Kloosterkapel bij het Instituut Onze-Lieve-Vrouw

Voormalige kloosterkapel gebouwd in 1875 en toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis, samen met het Kapelhof bij MB van 3 maart 1998 als monument beschermd. Heden ingericht als conferentieruimte en vergaderzaal. De kapel bevindt zich op de bovenverdieping van het schoolgebouw ingeplant ten noorden achter het Kapelhof. Vrij grote neoclassicistische zaalkapel met gebogen apsis onder schilddak met leien, bekroond door achtzijdige open dakruiter. Hooggeplaatste halfronde ramen in een arduinen omlijsting in de westelijke zijgevel, voorts geritmeerd door lisenen.

Bepleisterd en witgeschilderd interieur in neoclassicistische stijl. Vlak middengedeelte van het plafond met cassetten, geflankeerd door half tongewelf voorzien van steekkappen, uitlopend op gecanneleerde pilasters met ionisch kapiteel. Gebogen apsis met glas-in-loodraam gedateerd anno 1939. Mobilair verdwenen met uitzondering van een ingewerkte houten biechtstoel ten oosten van het portaal. Reliëfs met witgeschilderde kruiswegtaferelen ingewerkt in de zijmuren.

  • Vlaams Ministerie van RWO, Agentschap R-O Vlaanderen, R-O Oost-Vlaanderen, Onroerend erfgoed, archief.
  • DE POTTER F. & BROECKAERT J., Zele, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, Vierde reeks, derde deel, Gent, 1893, p. 35, 83-85.
  • VAN MOSSEVELDE P., 175 jaar Instituut Onze-Lieve-Vrouw te Zele, Zele, 1986.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kapelhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/84209 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.