erfgoedobject

Rust- en verzorgingstehuis Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes

bouwkundig element
ID
84553
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/84553

Juridische gevolgen

Beschrijving

Rust- en verzorgingstehuis Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes, fasegewijs tot stand gekomen.

Tijdens het ancien régime voorziet, zeker al vanaf 1455, de armendis in de opvang van de armen. In 1831 vraagt de toenmalige pastoor, De Meurisse, aan de deken van het kapittel in Gent om in Wakken een kloostergemeenschap op te richten die zou instaan voor onderwijs en opvoeding van de jeugd en verzorging van arme zieken en ouderlingen. In 1832 komen de zusters van de Heilige Jozef zich in Wakken, langs de Kapellestraat, vestigen maar wijden zich vooreerst enkel aan een pedagogische taak. Pas in 1840 wordt een rustoord, dank zij legaten en schenkingen van enkele Wakkenaren, langs de Markegemstraat, een feit. Dit in een periode van diepe economische crisis met verregaande armoede.

Op de hoek met de Hekkenstraat wordt door het Bureel van Weldadigheid een afzonderlijk gelegen huis met tuin en stalling aangekocht en volgens het kadaster circa 1850 een 'ouderlingenhuis' ingericht. Uit een verslag van 1871 blijkt dat het huis ook onderdak biedt voor oude vrouwen. In 1873 klopt de toenmalige pastoor Laridon aan bij de zusters van Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart te Waregem met de vraag in te staan voor de verzorging van de ouderlingen. Plaatsgebrek maakt uitbreidingen (volgens het kadaster circa 1890, 1898, 1908 en 1918) links en rechts van het bestaande huis en een toevoeging van een bijgebouw in de tuin noodzakelijk.

In 1931 verkoopt de Commissie van Openbare Onderstand de gebouwen aan de zusters van Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart. De pas opgerichte "v.z.w. Kloosterzusters van Onze-Lieve-Vrouw" geeft in 1932 aan aannemer Joseph Wallaert (Wakken) de opdracht tot het bouwen van een nieuw klooster en tehuis ter vervanging van de oude gebouwen. De inzegening door pastoor Maes van de kapel toegewijd aan de Heilige Alphonsus gebeurt al in de lente van 1933. Een jaar later mag bisschop Lamiroy het volledige rustoord met klooster inwijden. Het rustoord beschikt dan over 40 kamers. Ten oosten van de kapel komt er een Mariagrot, omgeven met groen.

In 1949 koopt het klooster een aanpalend stuk grond. In 1954 fusioneren de zusters van Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart met de zusters van het Geloof uit Tielt waarbij deze laatste het bestuur van het rustoord overnemen onder de naam "Vereniging der Zusters van het Geloof v.z.w.". Onder dit nieuwe elan wordt het rusthuis stelselmatig uitgebreid. Eerst komt er in 1969-1972 de dwars op de Hekkenstraat georiënteerde vleugel C, op de plaats van de vroegere patronaatszaal "De Tap". Links van de ingang steekt een gedenkplaat met opschrift "RUSTOORD O.L.V. WAKKEN / EERSTE STEEN - Z.R.BORGIA - 26-11-1969 / ARCHITECT MARC BOVYN - WAREGEM / AANNEMER DE BRABANT GEBROEDERS". In 1977 krijgt de vleugel (A) langs de Markegemstraat een extra verdieping en een verbinding (B) met de achterliggende vleugel C. De grot van 1932 verdwijnt voor de aanleg van parkeerplaatsen en herschikking van de toegang. Een nieuwe Lourdesgrot wordt in 1981 opgericht langs de Hekkenstraat en ingewijd in 1982 met er rond kapelletjes met de Zeven Smarten van Maria (inwijding in 1983). De geboetseerde beelden zijn van Daniël Claerhout. Vleugel D wordt gerealiseerd tussen 1988 en 1993 en omvat 60 woonentiteiten voor zwaar zorgbehoevende en dementerende bejaarden. Ondertussen wordt in 1990 de kapel met vijf meters verlengd en een nieuwe sacristie met glazen galerijverbinding aangebouwd. In 1994 krijgt de voorgevel van de vleugel uit 1932-1933 een nieuw parement en wordt tevens het torentje van de kapel herbouwd. Ondertussen blijken de oudere vleugels aan hernieuwing toe, ze worden systematisch gerenoveerd en ingericht met 90 eenpersoonskamers. Het laatste project dateert van 2001 en omvat de residenties "Mandelycke" en "Mandelrust", respectievelijk serviceflats en woongelegenheden voor kortverblijf.

Vleugel aan de straatkant gerealiseerd in het begin van de jaren 1930, van de straat afgesloten met een voortuin en laag bakstenen muurtje. Door de verbouwing en verhoging in 1994 is van de oorspronkelijke gevel weinig bewaard gebleven. Gele baksteenbouw boven een arduinen pint. De inkom rechts wordt geaccentueerd door twee pilasters. Kapel op de linkerhoek in neogotische stijl. Zaalkerk in gele baksteen onder zwartpannen zadeldak en met vlakke koorafsluiting. Gebruik van arduin voor de plint, omlijsting van de inkom en dekplaten van de gevel en de verjongende steunberen. Westgevel met korfboogvormig portaal, erboven een drielicht gevat in een spitsboognis. Topgevel eindigend in een achthoekig klokkentorentje onder leien kegeldak. In de noordelijke zijgevel steken per travee twee lancetvormige vensters. De koorgevel is opengewerkt met een hoog spitsboogvenster.

Interieur. Eenbeukige ruimte met vier traveeën, doksaal achteraan en een vlak koor. Muren in rode baksteen, per travee geritmeerd door witbepleisterde spitsboognissen waarin tweelichtvensters met glas in lood. Houten spitstongewelf met beschilderde friezen. Koorvenster met glasraam.

Op het domein ligt achterin, palend aan de Hekkenstraat de Lourdesgrot met gepolychromeerde beelden van Onze-Lieve-Vrouw en Bernadette. Via een houten portiek, met opschrift "AVE MARIA", toegang tot een geplaveid pleintje met zitbanken omgeven door gazons met daarachter de grot. Rechts op de grot een opschrift "EERSTE STEENLEGGING / 29 AUGUSTUS 1981 / DOOR ZUSTER MATHILDE / GROT OPGEBOUWD / DOOR WERKGROEP / BEJAARDENRAAD". In de grot bevindt zich een afgesloten bidruimte. De grot wordt omgeven door populieren, beuken en een eik.

Achteraan de grot bevinden zich de kapelletjes van de Zeven Smarten. Het eerste kapelletje met opschrift "15 MEI 1983 INZEGENING VAN DE KAPELLETJES / TOEGEWIJD AAN DE ZEVEN SMARTEN VAN MARIA / GEBOUWD DOOR WERKGROEP BEJAARDENRAAD…/ BAS-RELIEFS: KUNSTENAAR CLAERHOUT DANIEL".
Zeven roodbakstenen kapelletjes onder leien zadeldak. In de spitsboognis steken bas-reliëfs in gips met voorstelling van de Zeven Smarten.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Wakken, 1850/16, 1890/6, 1898/4bis, 1908/13, 1918/5, 1935/6, 1972/4.
  • DESMET J., Van oudmanshuis tot woon- en zorgcentrum. Het verhaal van anderhalve eeuw bejaardenzorg in Wakken, s.d.
  • DESMET J., Wakken in oude briefkaarten, deel 3, 1994, nrs. 11-12.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Dentergem, Deelgemeenten Markegem, Oeselgem en Wakken, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL32, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Rust- en verzorgingstehuis Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/84553 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.