Voormalige brouwerij Roelandts. Het pand ligt in de dorpskom van Wakken.
De oorsprong van de brouwerijfamilie Roelandts ligt in Aalst en gaat terug tot de 16de eeuw. De traditie wordt aan de opeenvolgende generaties van vader op zoon doorgegeven, vooraanstaande mannen met belangrijke bestuurlijke functies in de streek. In de loop van de 19de eeuw baten verschillende leden van de familie een brouwerij uit in Wakken. In de eerste helft van de 20ste eeuw is de brouwerij, toen genaamd "De Mandel", gekend voor het brouwen van bier met hoge en lage gisting. In 1957 worden de activiteiten van de brouwerij stopgezet.
Brouwerijcomplex bestaande uit een herenwoning, brouwerij, mouterij, koetshuis en paardenstal, geschikt rond een erf met tuin. Achter het complex liggen onder meer een boomgaard, een moestuin en weilanden palend aan de Mandel. Het kadaster vermeldt in 1864 de aanwezigheid van een 'Brasserie' en verschillende uitbreidingen van de brouwerij circa 1878, 1880 en 1884. In 1896 is er naast de volledige heropbouw van een nieuw huis sprake van een stoombrouwerij.
Herenhuis van tweeënhalve bouwlaag en zeven traveeën onder een zwartpannen schilddak, gedateerd zie opschrift in de voet van de balkonbalustrade "ANNO" en "1896". Neoclassicistische, bepleisterde en witbeschilderde pilastergevel met imitatiebanden op de begane grond. Gebruik van arduin voor de plint, kordons, neoclassicistische deuromlijsting, balkon en lekdrempels. De rechthoekige muuropeningen hebben een arduinen kroonlijst op de begane grond, op de bovenbouw zijn ze voorzien van een geprofileerde omlijsting met versierde sluitsteen op de eerste verdieping geflankeerd door guirlandes. Rechts een aanleunend poortgebouw met korfboogpoort. Beraapte achtergevel met aanleunende houten veranda.
Interieur. Gaaf bewaard interieur van rond de eeuwwisseling. Hal met houten slingertrap en trappaal met bekronende vaas, het plafond is versierd met lijstwerk. Het salon links vooraan in neo-Vlaamserenaissance-stijl. Overdadig versierd met elementen verwijzend naar het brouwersambacht. Natuurstenen schouw, met centraal op de schouwbalk de initialen "V R" (verwijzend naar de eigenaars Roelandts-Verhelst) geflankeerd door de opschriften "ANNO" en "1896". Rechtstanden met leeuwenkoppen waaronder het embleem van brouwers en maalders. De sokkellambrisering is versierd met guirlandes van hopranken, daarboven op doek geschilderde landelijke taferelen. Verzorgd parket in dambordpatroon en plafond met cassettes versierd met florale motieven. Rechts bevindt zich een enfilade van een "groen" en "roze" salon. Aankleding met inslag van de neo-Lodewijk XVI-stijl, gesigneerd en gedateerd "E. SERMAIN-TIBERGHIEN A COURTRAI 1906". Voorts zwart- en witmarmeren schouwen, uitgewerkte stucplafonds, sokkellambrisering met daarboven casementen beschilderd met florale motieven of voorzien van spiegelglas boven de schouwmantels, beschilderde paneeldeuren, parket in dambordpatroon.
De brouwerijgebouwen, gedateerd 1895 zie jaarsteen, staan L-vormig opgesteld rondom een verharde binnenkoer. Lage baksteenbouw, opgetrokken in een verzorgde eclectische stijl. Pannen zadeldaken met houten dakkapellen. Gebruik van arduin voor de sokkel, doorlopende banden, sluit- en aanzetstenen en onder- en bovendorpels van de korf- spits- en rondbogige muuropeningen. De houten kroonlijst steunt op uitgelengde consoles waartussen faiencetegels met art-nouveau-inslag.
De hoofdvleugel wordt centraal doorbroken door een steekkap voorzien van een windbord. Op de begane grond twee spitsboogpoorten, geflankeerd door verjongende steunberen. In de top een laaddeur geflankeerd door twee smalle vensters en daarboven een bolkozijn. In de rechteroksel een rond traptorentje onder een leien spits. In de zijvleugel een deurrisaliet met trapgevel: boven de ingang een laaddeur en in de top een bolkozijn en oculus.
Na het stopzetten (in 1957) van de brouwerijactiviteiten zijn behalve de roer- en brouwketel de installaties volledig bewaard. Dit zijn: twee warmwaterketels, een open koelbak met daaronder een verzamelbak in geklonken ijzer, een waterbak in geklonken ijzer en een kleine warmwaterketel. In een met houten wanden afgesloten ruimte bevindt zich een elektrische motor (elektrificatie in de jaren 1930) met ammoniakpomp/compressor voor het koelsysteem. De overbrenging gebeurt via een riemenstelsel.
Naast de brouwzaal de flessenwasserij en de mouterij, bestaande uit een lage en hoge mouterij met gietijzeren zuilen en luiwerk. Tegen de mouterij staat een kolenhok en een vierkante schoorsteen. Tussen brouwerij en mouterij een houten kamer met graanbreker waarin een moutpletmolen.
Achterliggende serre en verderop een moestuin met als afsluiter een gecementeerd tuinpaviljoen met rondboogingang.
- Archief Ruimtelijke Ordening West-Vlaanderen - Onroerend Erfgoed, DW2039.
- Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Wakken, 1864/18, 1878/8, 1880/3, 1884/15, 1896/2.
- DESMET J., Wakken in oude briefkaarten, deel 3, 1994, nummers 19-21.