erfgoedobject

Schandpaal

bouwkundig element
ID
84662
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/84662

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Schandpaal
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Schandpaal
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Schandpaal
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Opgesteld ten oosten van de parochiekerk en voor het gemeentehuis, vroeger tegenover het huis van de laatste baljuw van Berlare, Jean J. Van den Breen. Op basis van iconografisch bronnenmateriaal is de schandpaal te dateren zijn tussen 1676 en 1773, vermoedelijk opgericht door de familie Vanden Meersche, die van 1688 tot 1791 de heerlijkheid Berlare in bezit had. De schandpaal staat als "pilori" op dezelfde plaats afgebeeld in de "ommelooper ende Terrier" van Berlare van 1773-1786. In de Franse tijd werd vermoedelijk de bekroning met de schildhoudende leeuw, halsijzer en kettingen verwijderd als symbool van het ancien régime. In de 19de eeuw en het begin van de 20ste eeuw deed de zuil dienst als lantaarnpaal. Bij de restauratie van 1989 werd de schandpaal omgeven door een gekasseid pleintje. In 1991 werd een nieuw heraldisch leeuwtje op de paal geplaatst.

In de ervoor liggende arduinen gedenksteen leest men volgende tekst: "Gemeente Berlare/ renovatie van de schandpaal 1989/ bekroning met leeuw in het jaar 1991/ naar ontwerp van Medard Adam/ in steen gehouden door Gerard Thienpont/ inhuldiging namens GBS op 20 september 1991/ door Burgemeester J.W. Van Sande/ schandpaal XVII de eeuw - beschermd monument sinds 8-2-1946". De arduinen paal staat nu midden een gekasseid pleintje op een verhoog van drie achthoekige treden. De achthoekige zuilkaak op dito voetstuk is ongeveer 3,90 meter hoog en wordt bekroond met een getrapt achthoekig kapiteel boven een halsring. Erboven prijkte voorheen een heraldisch rechtopzittend leeuwenbeeldje met wapenschild, vermoedelijk het wapen van de familie Vanden Meersche, heer van Berlare, dat tijdens de Franse tijd werd verwijderd. In 1991 werd de paal bekroond door een nieuwe geluipaarde leeuw van arduin naar een ontwerp van M. Adam, met het alliantiewapen van de fusiegemeente Berlare.

Op een derde van de hoogte van de zuil is een stenen schachtring aangebracht. Aan elke zijde van de paal zijn gaten zichtbaar van verdwenen metalen ringen voor het bevestigen van kettingen.

  • Rijksarchief Beveren, Oud gemeentelijk Archief Berlare, nummers 331-333.
  • Vlaams Ministerie van Ruimtelijke Ordening, Wonen en Onroerend Erfgoed, Agentschap Ruimtelijke Ordening Vlaanderen, Ruimtelijke Ordening Oost-Vlaanderen, Onroerend erfgoed, archief.
  • De schandpaal van Berlare en het probleem van zijn oorspronkelijke bekroning, Berlare, 1991.
  • Symbolen, Open monumentendag zondag 8 september 2002, Berlare, p. 8-11.
  • VENNEMAN R., ADAM A., ADAM M., Berlare in prentkaarten, prentkaarten van de deelgemeente Berlare, Berlare, 1984, p. 68-73.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Schandpaal [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/84662 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.