Benaming verwijzend naar het oude toponiem van het uitgestrekte, droge heide- en duinengebied in het zuidwesten van Berlare, als "heye" al aangegeven op de figuratieve kaart van het Land van Aalst door J. Horenhault van 15(9)6. Volgens de Poppkaart was de "Groote Heijde" midden 19de eeuw nog grotendeels onbewoond gebied. In 1875 verkocht de gemeente Berlare er een terrein van ruim 45 hectare bestaande uit braakliggende gronden van de wijk Grote Heide tussen de Molenhoek en de Bergstraat, aan de Brusselse ingenieur Theodoor Leysen. Hij werkte mee aan de drooglegging van het Berlare-Broek en had met de aankoop van een groot stuk heidegebied de ambitie om deze dorre gronden vruchtbaar te maken.

Temidden van dit terrein bouwde hij een kasteel in eclectische stijl, volgens het kadasterarchief daterend van 1882 en in 1886 wat vergroot. De koopovereenkomst voorzag dat de buiten- en binnendreven eigendom van de gemeente bleven en dat bij niet slagen van het opzet van de eigenaar het domein grotendeels gereserveerd bleef als bouwgrond. Aanvankelijk bezat het kasteel zijn toegang aan de oostzijde vanaf de Emiel Hertecantlaan, overgaand in een axiale dubbele dreef van beuken en linden op het beboste driehoekige perceel voor het kasteel tussen de huidige Heidekasteeldreef en de Bergstraat, beide ook afgelijnd door bomenrijen. De al bestaande Leopolddreef ten westen achter het kasteel, lag toen nog deels binnen het kasteeldomein (nu grotendeels verkaveld).

J. Heynderickx-Staes die in 1896 eigenaar werd van het Heidekasteel, liet volgens kadastergegevens in 1899 een stoommelkerij en stoommolen inrichten in een afzonderlijk bijgebouw (intussen verdwenen). In 1960 aangekocht door de familie Van den Nest uit Hofstade waarna de bosgronden verkocht werden en het domein verkaveld werd. Merkwaardig opgevat kasteel waarvan het voorste deel aan de oostzijde op quasi vierkante plattegrond een hoge dominante constructie vormt van drie traveeën en twee bouwlagen onder kunstleien bedaking samengesteld uit zadeldaken en een half schilddak. Daarachter sluit een lange lagere haakse vleugel aan van twee bouwlagen en zeven traveeën onder een doorlopend zadeldak en met de achtergevel naar de Leopolddreef gericht. Gecementeerde baksteenbouw met schijnvoegen en resten van een rode beschildering contrasterend met geel en groene speklagen en ontlastingsboogjes.

Voorbouw met oorspronkelijke voorgevel van drie traveeën, bezit een opvallend hogere bovenverdieping en verticaal door spaarvelden geaccentueerde traveeën met ruime getoogde muuropeningen. Lijstgevel met centrale toegang in een uitspringend deurrisaliet, sterk verhoogd door een dakvenster eindigend op een puntgevel met topoculus. Toegang gevormd door een vierdelige vensterdeur onder dito balkondeur met rechthoekig balkon op S-vormige ijzeren consoles en voorzien van ijzeren balkonhek. Bewaard schrijnwerk, op de begane grond overal met dezelfde decoratieve geometrische ijzeren roedeverdeling.

Deels bewaarde uitgesneden houten consoles onder het overstekend dakschild. Zijpuntgevels met gelijkaardige vensters en rondboogvormig zoldervenster. Haakse vleugel met zichtgevel aan de noordzijde regelmatig geritmeerd door spaarvelden tussen lisenen met sierankers. Zelfde schrijnwerk in de meeste muuropeningen van de begane grond als in het hoofdgebouw. Centrale steekboogpoort. Kleine getoogde bovenvensters. Soberder afgewerkte zuidgevel en straatgevel van de conciërgewoning met voortuintje aan de Leopolddreef. Brede verankerde gecementeerde puntgevel afgewerkt met een gelobde houten daklijst. Getoogde muuropeningen waaronder centrale voordeur en een laadluik in de geveltop.