Historische hoeve in de dorpskern van Massemen, gelegen tegenover de parochiekerk Sint-Martinus en naast de gemeentelijke begraafplaats. Bewaard woonhuis uit de 18de eeuw, nagenoeg volledig vernieuwde schuur- en stalvleugel.

Historiek

De hoeve ontleent haar naam aan het "Hof van den Prinse", een vroegere site met walgracht in het bezit van de heren van Massemen. De eerste vermeldingen van deze heren dateren uit de eerste helft van de 12de eeuw. Een hof met kapel in Massemen wordt vermeld in 1289. Vanaf 1439 is in de geschreven bronnen sprake van een verpacht neerhof. De kaart van het Land van Aalst van Jacques Horenbault uit 1596 toont naast de kerk een torenachtig gebouw met meerledige omwalling. Op de Ferrariskaart (1771-1778) zijn twee gebouwen binnen een rechthoekige walgracht te zien. Het meest zuidelijke gebouw kan worden vereenzelvigd met het tot op heden bewaarde woonhuis uit de 18de eeuw.

De Atlas der Buurtwegen (ca. 1850) laat nog de meerledige structuur van de site zien. Tegenover de kerk ligt de hoeve, wellicht het neerhof van het opperhof waarvan de ronde walgracht zich ten zuidwesten bevindt. De omstreeks 1850 nog zichtbare walgrachten zijn nu volledig verdwenen. Van de op de Atlas der Buurtwegen weergegeven hoevegebouwen rest alleen het woonhuis.

Na een brand in 1868 werden nieuwe hoevegebouwen opgetrokken en werden de grachten gedempt. Toen ontstond de toestand waarin de hoeve in 2001 werd beschermd: ten zuiden het woonhuis uit de 18de eeuw, ten westen de L-vormige vleugel met schuur en stallen, en ten oosten een kleinere stalvleugel.

In 1989 stopte de landbouwactiviteit op de hoeve en geraakten de leegstaande gebouwen in verval. Het oostelijke stalgebouw werd in de jaren 1990 getroffen door een brand. Op het moment van de bescherming als monument en dorpsgezicht in 2001 waren het woonhuis en de L-vormige schuur-en stalvleugel sterk vervallen en was het oostelijke stalgebouw bijna volledig verdwenen.

Tijdens een renovatie in 2004-2011 werden het woonhuis hersteld en de L-vleugel nagenoeg volledig vernieuwd. Op de plaats van de verdwenen stal aan de oostzijde van het erf werd een nieuwe woning opgetrokken.

Beschrijving

Ten zuiden van het erf, woonhuis uit de 18de eeuw op een verhoogde terp. Verankerde baksteenbouw van zes traveeën en één bouwlaag onder pannen zadeldak. Gewitte buitengevels op plint in Ledesteen. Steekboogvormige vensters in vlakke, grijs geschilderde omlijsting in natuursteen en gelijkaardige deur in de vierde travee, voorzien van een trap met vier treden. Rechter zijpuntgevel met twee vierkante getraliede keldergaten met latei in Ledesteen onder bakstenen ontlastingsboogje.

Behouden oorspronkelijke binnenindeling maar met volledig vernieuwde balklagen, binnendeuren en trap. In een van de vertrekken werden tijdens de renovatie de resten ontdekt van een laat 18de-eeuwse marmerimitatie. Deze is bewaard in gerestaureerde toestand. De vloer van de gelijkvloerse verdieping is nog deels oorspronkelijk. De oorspronkelijke dakkap van het woonhuis is integraal bewaard.

Nieuwbouw uit 2005 op de plaats van het stalgebouw aan de oostzijde van het erf.

De vroegere schuur- en stalvleugel aan de westzijde van het erf is tijdens de werken in 2004-2011 nagenoeg volledig vernieuwd. Gevels, dakkap en binnenindeling (met betonplaat tussen gelijkvloerse verdieping en zolder) zijn nieuw. De vorm en de plaats van deur- en vensteropeningen zijn deels gewijzigd.

• Onroerend Erfgoed, Digitaal opheffingsdossier 4.001/42025/104.1, Hoeve Prinsenhof: schuur en stal (S.N. 2023).

Voormalige pachthoeve met losse bestanddelen achterin bij de Oliemeersbeek gelegen ten zuidwesten naast de parochiekerk van Massemen en palend aan het kerkhof, toegankelijk via een ijzeren hek aan gemetste pijlers.

Historiek

Deze hoeve gaat terug op het "Hof van den Prinse", een vroegere site met walgrachten die in het bezit was van de heren van Massemen, één van de belangrijkste adellijke families van het middeleeuwse graafschap Vlaanderen. Op deze locatie bevond zich wellicht het stenen herenverblijf of het castrum van de heren van Massemen waarvan de eerste vertegenwoordigers gekend zijn in de eerste helft van de 12de eeuw, namelijk Diederik van Massemen (1140). In 1289 was er melding van het hof met kapel te Massemen van Isabella van Maldeghem, vrouw van Geeraert van Massemen.

Vanaf 1439 is er echter in teksten nog enkel sprake van een neerhof dat verpacht werd. Na de familie van Massemen kwam de heerlijkheid door huwelijk in het bezit van de familie de Jauche; vanaf 1559 eigendom van de familie Vilain. Op de "Caerte ende discriptie figuerative vande gheel den Lande van Aelst" door J. Horenhault van 15(9)6 is de site met walgrachten naast de kerk weergegeven als een door water omringd torenachtig gebouw. Sporen van een omgracht opperhof werden nog opgetekend ten zuiden van de hoeve tot in de tweede helft van de 19de eeuw en werden door beperkte opgravingen bevestigd. Het metingboek van de parochiën en heerlijkheden van Massemen en Westrem van 1666 vermeldt de prins van Izegem en Massemen als eigenaar en lokaliseert het "Hof van den Prinse" naast de kerk, omgeven door wallen nabij de Plaatsenbrug over het Oliemeersbeekje. De Ferrariskaart (1771-1778) geeft ter hoogte van de hoeve naast de kerk een gebouwenconfiguratie weer met losse bestanddelen voor het omgrachte bebouwd opperhof en een toegangsdreef vanuit het oosten. Later in het bezit van de families d’Arenberg en de Mérode.

Het uitzicht van de hoeve wijzigde, volgens gegevens van het kadasterarchief, na een brand in 1868. Toen werden de stallen en schuur gereconstrueerd, het oude woonhuis vermoedelijk vergroot en de grachten gedempt. De laatste pachter vertrok in 1989. Momenteel wordt de hoeve gerestaureerd en deels vernieuwd.

Beschrijving

Ten zuiden op het met gras begroeide erf en op een verhoogde terp gelegen alleenstaand boerenhuis van zes traveeën en één bouwlaag onder pannen zadeldak, in kern vermoedelijk opklimmend tot de tweede helft van de 18de eeuw. Voorheen verankerde gewitte erfgevel op een gecementeerde gepikte plint. Steekboogvormige vensters in vlakke, zwartgeschilderde omlijsting en gelijkaardige deur in de vierde travee, voorzien van een trap met vier treden (schrijnwerk momenteel verdwenen). Twee rechter vensters met ontpleisterde omlijsting en zichtbare zandstenen negblokken en sponning. De bakstenen zij- en achtergevels hebben een zichtbare plint van kalkzandsteenblokken. Rechter zijpuntgevel met twee vierkante getraliede keldergaten met zandstenen latei onder bakstenen ontlastingsboogje in de hoge plint.

Ten westen, in L-vorm gebouwde verankerde bakstenen stallen, schuur en wagenhuis van 1868 onder pannen zadeldaken. Erfgevel van de linker, iets lagere stalvleugel met gewit parement op gepikte plint, grote rolpoort voor de korfboogpoort en getoogde deur. Aansluitende imposante schuur en wagenhuis in L-vorm met grote getoogde poorten in erf- en achtergevel, verluchtingsspleten en vierkante openingen. Aflijnende getrapte daklijst.

Ten oosten, na brand vervallen stallen.