Watermolen zogenaamd "Van Hauwermeirsmolen" en voormalige industriële olieslagerij, nu woning met schrijnwerkerij.

Watermolensite gelegen aan de rand van het dorp naast de weg van Massemen-centrum naar Oordegem, de vroegere Molenstraat. Toegangsweg van de achterin gelegen watermolensite of vroegere Meuleweg, aanvangend bij de voorheen bijhorende Mariakapel en tevens leidend naar het ernaast gelegen vroegere molenaarshof met molenaarshuis, nu een hoeve in puin.

Historiek

Het gebouwencomplex van de "Van Hauwermeirsmolen" omvatte voorheen twee watermolens. Het stampkot of vroegere oliemolen ten oosten op de rechteroever van de Molenbeek, ten westen op de linkeroever de graanmolen, met later bijgevoegde industriële olieslagerij. De dubbele watermolen was evenals de Maalbroekmolen op de Molenbeek te Massemen vanouds in het bezit van de heren van Massemen. Als watermolen aangegeven op de kaart van het Land van Aalst door Jacques Horenhault van 15(9)6, op de kaart van het Land van Aalst in A. Sanderus' "Flandria Illustrata" van 1644. Ook in het "Metingboek van de parochiën en heerlijkheden van Massemen en Westrem" van 1666 werden beide molens opgetekend en gelokaliseerd. Een jaarsteen 1798 bevindt zich in het interieur van de korenwatermolen.

De laatste heren van Massemen, de families d’Arenberg en de Merode en nadien, door huwelijk, de prins de Lancelotti-de Merode, bleven eigenaar van de molen tot de verkoop in 1948 aan molenaar Albert Van Hauwermeir. De familie Van Hauwermeir was, volgens een bewaarde akte, sinds 1812 pachter van de graanmolen en de "kleine molen" of oliemolen. In 1893 deed August Van Hauwermeir een eerste aanvraag voor het plaatsen van een stoommachine. In 1909 werd het oude stampkot op de rechteroever verlaten en op de linkeroever werd naast de graanmolen een nieuwe grote olieslagerij opgericht voorzien van een nieuwe stoommachine, geleverd door de "Ateliers Mahy Frères Wondelgem". Deze stoommachine werd verwijderd in 1955, enkel het gemerkte deksel van de stoomketel is nu nog bewaard. De imposante ronde schoorsteen van de stoommachine, in campanile-opstelling voor het gebouw, bleef wel behouden. De olieslagerij produceerde olie uit lijnzaad, koolzaad, arachidenoten, maïs en sojabonen en werd stopgezet midden de jaren 1960.

Vermoedelijk werd de oude graanmolen begin 20ste eeuw ook hersteld.

Na jaren leegstand en verval werd de watermolen door de vzw "Van Hauwermeirsmolen" tussen 2001 en 2007 volledig gerestaureerd en opnieuw maalvaardig gemaakt onder leiding van architect Erik De Bruyn (Aalst). De eerste fase omvatte de restauratie van de beekgevels van het watermolengebouw, het plaatsen van een nieuw waterrad en wateras, en het vernieuwen van het sluiswerk. In de tweede fase werd het molengebouw volledig gerestaureerd en werd de molen maalvaardig gemaakt. Ook de toegankelijkheid van de beschermde kollergang in de vroegere olieslagerij werd verbeterd.

Beschrijving

Korenwatermolengebouw. Aan de linkeroever haaks op de beek ingeplant witgekalkt bakstenen gebouw van drie traveeën en één bouwlaag onder pannen zadeldak met oude kern zichtbaar aan de zandstenen hoekblokken. Binnenin op een zandstenen console is het jaartal 1798 gegrift. Watergevel met puntgevel en twee zoldervensters. Nieuw waterrad, geklinknageld, 152 centimeter breed, met een diameter van 242 centimeter , telt 30 schoepen en weegt ongeveer 1500 kilogram. Het werd gemaakt en geplaatst in 2000 door molenmaker Peter Thomaes.

Interieur met behouden infrastructuur. Op de steenvloer, achtkantige ringmuur met arduinen, polygonale steenring rond de asput. Deze bevat een gietijzeren overbrenging met conische raderen; gietijzeren traverse, lichtsysteem met hefboom of hefvork die de verstelbare taatspot dwarst en door middel van wieltjes geregeld wordt, drie houten maalgoten. Op de steenring rusten niet enkel de meelgoten maar ook polygonale zuiltjes die de hangende maalvloer helpen ondersteunen. Als helpwerktuigen staat er nog een haverbreker, een balansweegschaal in uitsparing in de vloer, een slijpmachine aangedreven met waterkracht en een houten graankist met talrijke ingekerfde inscripties met namen en jaartallen (1854, 1867, 1886).

Houten trapladder naar de maalzolder met drie steenkoppels in verschillende houten, heden gerestaureerde steenkisten met alle toebehoren (kaarbomen, schuddebakken). Eén koppel molenstenen is zeker afkomstig van het Franse La ferté-sous-Jouarre. Een koekbreker in gietijzer is gemerkt: "E.H. Bentall & Co, Heybridge Maldon, England". Aandrijving door middel van verticale en horizontale op elkaar aangesloten assen en riem op houten riemtrommels. Luiwerk grotendeel in hout en van het type sleepluiwerk met aandrukrol op de riem.

Ten noorden van het molengebouw, parallel aan de Molenbeek, groot verankerd bakstenen gebouw van de industriële olieslagerij opgericht in 1909, zie een inscriptie op een balk met namen Prosper Van Hecke en Petrus Lammens. Gerestaureerd gebouw van acht traveeën onder pannen zadeldak, nu rechter deel woonhuis. Rechthoekige muuropeningen, deels onder ijzeren I-latei met rozetjes; nieuw schrijnwerk.

Interieur, op de begane grond bewaarde ijzeren zuilen en liggers; beschermde kollergang met twee kantstenen en transmissiesysteem en het gerecupereerde deksel van de stoomketel.

Ten westen van de voormalige olieslagerij, bijhorende oorspronkelijk vrijstaande schoorsteen, nu ingebouwd in een loods uit midden of tweede helft 20ste eeuw, die werd aangepast en herbestemd tot schrijnwerkerij. IJzeren dakspant gedekt met golfplaten. Hoge verjongende ronde bakstenen schoorsteenschacht versierd met banden van rode geglazuurde baksteen. Hoge ronde sokkel met geprofileerde overgang naar de schacht; bekroning met overkragende rand.

Voormalige oliemolen of stampkot. Op de rechteroever van de beek gelegen klein bakstenen gebouw op een plint van onregelmatige zandsteenblokken, doorlopend in de gemetste sluiswanden, met één bouwlaag onder lessenaarsdak afgedekt met golfplaten. Nieuwe rechthoekige deur ter hoogte van de nieuwe verbindingsbrug met de graanwatermolen.