is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Gemeentelijke begraafplaats
Deze vaststelling is geldig sinds
is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Gemeentelijke begraafplaats
Deze vaststelling was geldig van tot
Gemeentelijke begraafplaats van Hamme in 1895-1896 aangelegd naar een ontwerp van gemeentelijk bouwkundige J. Tersago ter vervanging van de begraafplaats aan het Tweebruggenplein. Het voorgaande oude kerkhof van Hamme bevond zich rondom de hoofdkerk, op het Marktplein. Wegens plaatsgebrek door uitbreiding van het kerkgebouw, de aanleg van wegen en na de verordening van het Nederlands Koninklijk Besluit van 22.08.1827 betreffende de sluiting van oude kerkhoven en aanleg van nieuwe begraafplaatsen, werd in 1827 al een nieuwe begraafplaats aangelegd aan het Twee Bruggenplein naast de gelijknamige kapel. In het begin van de jaren 1880 voldeed deze begraafplaats niet meer aan de regels en de noden door de bevolkingstoename van Hamme. Het gemeentebestuur besliste een nieuwe begraafplaats te openen en kocht een terrein aan op de weg naar Driegoten, tussen twee molens. Het ontwerp voorzag: de aanleg van paden, bouwen van een omheiningsmuur, bouwen van een huis voor de grafmaker (waarvoor een speciale toestemming nodig was van de provincie), van een nieuw dodenhuis en van twee stallingen voor de lijkkoetsen. De begraafplaats werd in gebruik genomen op 1 september 1896.
Kort na de Eerste Wereldoorlog werd beslist om voor tijdelijke concessies ook langs de muur van de begraafplaats te begraven. Omstreeks 1930 werden 3 percelen aangekocht om de begraafplaats aan de achterzijde uit te breiden. Voor de nieuwe omheiningsmuur werd gekozen voor een bakstenen muur met een betonnen sierrand naar een ontwerp van burgerlijk ingenieur-architect Henri Joos. Door aankoop van land tussen de rijksweg en de Kerkhofstraat kon de begraafplaats in 1993-1994 nog eens worden vergroot.
Het oudste deel van de begraafplaats is ommuurd met een bakstenen muur, die geritmeerd wordt door vlakke bakstenen pilasters en afgedekt is met hardstenen dekstenen. De muur, die parallel aan de straat loopt, maakt centraal aan de toegang een halfronde insprong. De ingangspartij wordt beklemtoond door grote vierkante pijlers gemetst in blokverband. Waarvan twee bakstenen en twee in hardsteen naast het brede smeedijzeren toeganghekken. De vier pijlers zijn afgedekt door decoratieve hardstenen dekstenen met een piramidale bekroning. De hardstenen pijlers zijn voorzien van gedenkplaten met opschrift: "Deze steen/ is geplaatst/ tot aandenken/ der stichting/ van dit kerkhof/ ten jaren/ onze heeren J.C. 1896/ Ph. De Kepper d.d. burgemeester/ A. Convent schepen/ A. Van Goethem secretaris/ J. Tersago bouwmeester/ L. De Smet aannemer".
De oude begraafplaats reikte aanvankelijk tot aan het dodenhuisje en is in kruisvorm aangelegd binnen een rechthoekig grondplan. Centraal staat een monumentaal kerkhofkruis of calvarie. Het hardstenen kruisbeeld werd in 1904 vervaardigd naar ontwerp van de Brusselse bouwmeester J.J. Naert, door beeldhouwer J. De Keuser en sierhouwer E. Baisipont (confer inscriptie). Op een verslankende vierkante sokkel in blokverband staat een balustrade met maaswerk met kantelen in neogotische stijl. Op de hoeken onder de borstwering zijn waterspuwers aangebracht. Aan de vier zijden van de sokkel is er een spitsboogvormige muurnis. Het kruisbeeld heeft een getrapte piramidale sokkel en decoratief uitgewerkte kruisarmen. Het Christusbeeld is vervaardigd in brons.
Aan weerszijden van het brede hoofdpad en in het vierkant rondom de calvarie bevinden zich monumentale praalgraven die voornamelijk in neostijlen zijn vervaardigd. De hierna vermelde vormen de meest merkwaardige en behoorden voornamelijk toe aan notabelen en vooraanstaande fabrikanten (vooral touwslagers en uit de tapijtnijverheid).
De overige graftekens zijn opgesteld in parallelle rijen loodrecht tussen de centrale as en de gravenrijen naast de muren die het kerkhof zijdelings begrenzen. Daaronder komen meerdere eveneens interessante graftekens uit het Interbellum voor, veelal soberder opgevat en sommige met art-deco-invloed; een aantal daarvan zijn gesigneerd "Jos Van Poeck/ Hamme" van het atelier van de gebroeders Van Poeck gelegen schuin tegenover de begraafplaats. Voorts zijn hier ook nog enige tientallen eenvoudige, maar niettemin sierlijke gietijzeren grafkruisen als zeldzaam wordender graftekens blijven staan.
Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Driegotenkouter
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gemeentelijke begraafplaats [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85316 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.