Historiek

De kluis ontstaat wanneer Jacobus van den Brouck van Hasselt zich circa 1685 te Riksingen vestigt om de arme kinderen te onderwijzen. Circa 1690 vestigt hij zich als kluizenaar op de rand van de gemeente om ook de kinderen van Hern en Werm te kunnen onderwijzen. De kluis wordt verwoest in 1703, bij de inname van Tongeren door de Fransen onder maarschalk de Villeroy.

In 1709 staat de heer van Werm, Hubert-Maximiliaan de Brouckmans de nodige grond af voor de bouw van een nieuwe kluis. De kluis is eigendom van de Heilige-Geesttafel van Werm. In 1709 bouwt Jacobus van den Brouck ook de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Lorette. In 1795 wordt in de kluis het "Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw van Lauretten" opgericht. De eerste kluizenaar sterft in 1715 en wordt begraven in de kerk van Riksingen. Na hem bewonen Nicolaes Heyaerts (+1732) en Dionysius Morren (+1750), Hendrik Hubens (1737-1794), Joseph Swerts (1750-1774), Thomas Box (1755-1807) en A. van Tongeren (1765-1807) de kluis.

Als eigendom van de armentafel ontsnapt de kluis aan confiscatie tijdens de Franse bezetting. Ook gedurende de 19de eeuw bleven de kluizenaars onderricht verstrekken. De laatste kluizenaars zijn Lambertus Meesters van Eigenbilzen (+1904) en Martinus Brepoels van Beverst, die zich na de dood van Meesters terugtrekt in het minderbroedersklooster van Rekem. In 1920 wordt het mobilair van kluis en kapel verkocht.

Beschrijving

Het geheel is een U-vormig complex, waarvan de noordvleugel de kapel bevat, de twee andere de kluizenaarswoning. Uit de Ferrariskaart blijkt dat de kluis, "Hermitage Loretten", aan de rand van een bos gelegen was.

De kapel is een rechthoekig bakstenen gebouw onder zadeldak, met klokkenruitertje op de oostzijde. De westgevel is voorzien van aandak met vlechtingen en mergelstenen top- en schouderstukken met kleine pijlers met bolbekroning. Smeedijzeren, S-vormige muurankers. Recente steunberen aan de hoeken. Een rechthoekig venster in houten omlijsting wordt geflankeerd door twee mergelstenen reliëfs met voorstelling van Maria Boodschap; een derde reliëf boven het venster stelt de Heilige Geest voor. Recent bovenvenster. De oostgevel is ingebouwd. De beide zijgevels zijn voorzien van een geprofileerde, mergelstenen kroonlijst en een rechthoekige deur in houten omlijsting; de noordgevel heeft bovendien een gedicht houten bolkozijn.

De kluizenaarswoning is gedeeltelijk van witgekalkte baksteen, gedeeltelijk van stijl- en regelwerk met witgekalkte lemen vullingen. De gebouwen tellen twee bouwlagen onder zadeldaken (Vlaamse pannen).

De westgevel van de centrale vleugel is versteend, en voorzien van smeedijzeren muurankers. Rechthoekige vensters in houten omlijsting, sommige geprofileerd; getralied op de benedenverdieping. Rondboogdeur in een rechthoekige, kalkstenen omlijsting met neuten, imposten en sluitsteen. Oorspronkelijk houtwerk met judas, voorzien van gesmeed ijzeren traliewerk: IHS.

De oostgevel is gedeeltelijk in vakwerkbouw bewaard. Gepikte plint en onderverstening. Dubbel ankerbalkgebint met vijf gebintstijlen en vijf regels. Twee grote, beluikte vensters; op de bovenverdieping, twee beluikte bolkozijnen waarvan één getralied, en een getralied kozijn. Het bakstenen gedeelte heeft twee beluikte en getraliede kruiskozijnen met zeer laag bovenlicht, een dito kloosterkozijn en een beluikt en getralied kozijn. Rechthoekige deur met bovenlicht.

De noordelijke zijgevel is van baksteen en voorzien van aandak met vlechtingen, topstuk en uilengat. Drie vensters in geprofileerde houten omlijsting, waarvan één gedicht.

Het haakse gedeelte van de kluizenaarswoning is van stijl- en regelwerk, zie hoger, met onderverstening. Het vakwerk van de westelijke zijgevel is voorzien van bakstenen vullingen. Het dakgebint is een geschoord tussenbalkstandjuk waarboven een geschoorde nokstijl. Recent portaaltje. De oostelijke zijgevel is versteend: aandak met vlechtingen, gesmeed ijzeren muurankers, en vier rechthoekige vensters in houten omlijsting. Recente aanbouw tegen de zuidgevel.

Ten noorden van dit geheel ligt een dienstgebouw in stijl- en regelwerk met witgekalkte bakstenen vullingen. Het bestaat uit een hoog en een laag gebouwtje, beide onder zadeldak (Vlaamse pannen). Twee oorspronkelijke deuren.