HISTORIEK

Thans klooster en school der ursulinen.

De vestiging van de minderbroeders in Maaseik klimt op tot 1626. In 1627 kochten zij een huis met hof op de hoek van de Boomgaardstraat met het Walstraatje, waar zij een voorlopige kapel inrichten. In 1637, na aankoop van de omliggende panden wordt begonnen met de bouw, met name van de kerk, die in 1644 ingewijd werd. Zij is toegewijd aan Sint-Bonaventura.

In 1797 wordt het klooster geconfisqueerd en openbaar verkocht, aan de makelaar Libotton (Hasselt) voor Catherine Baudrée, ex-recolletine te Luik. Arnoldus Claessens en brouwer Tulleneers kopen de kerk in 1798 om te verhinderen dat de autoriteiten, die reeds met de slopingswerken begonnen zijn, deze helemaal zouden afbreken.

In 1837 wordt het goed gekocht door de ursulinen, die er een pensionaat en lagere school beginnen. Na de instorting van de parochiekerk van Maaseik wordt de minderbroederskerk van 1802 tot 1840 gebruikt als parochiekerk. In 1841 wordt de kerk verkocht aan de ursulinen. Vóór de Tweede Wereldoorlog beginnen dezen met een middelbare beroepsschool, het latere Technisch Instituut Sint-Ursula, waarnaast een vrije humaniora voor meisjes ontstaat. Het ursulinenklooster wordt opgeheven in 1988. Restauratie in 1993-2002 door E. Martens (Maaseik).

BESCHRIJVING

In de Atlas van de Buurtwegen staan de oorspronkelijke gebouwen weergegeven: het complex bestaat uit twee achter elkaar gelegen kloosterpanden, met de kerk in de oostvleugel. Ten westen bevindt zich een grote, ommuurde ruimte. Deze wordt later opgevuld met de klooster- en schoolgebouwen van de ursulinen.

Kloosterkerk Sint-Bonaventura

Noordzuid-georiënteerd vormt zij de hoek van de Walstraat met de Boomgaardstraat. Eénbeukige, barokke zaalkerk met laatgotische reminiscenties, van 1637-44. Schip van elf traveeën met een vijfzijdige koorsluiting en Portiunculakapel aangebouwd tegen het koor. De vierkante toren, rechts naast de façade, dateert uit de periode dat de kerk als parochiekerk in gebruik was.
Baksteenbouw met afwerking van kalksteen onder zadeldak (leien). Dakruiter met klokvormige bekroning en peervormige spits boven de negende travee. De voorgevel is een puntgevel op een kalkstenen plint, en afgewerkt met kalkstenen hoekbanden (rechts alleen het bovengedeelte); kalkstenen schouderstukken en dito waterlijst onder de geveltop. Rondboogportaal in een geblokte, kalkstenen omlijsting; Toscaanse halfzuilen op sokkel; entablement en gesculpteerde modillons; gesculpteerde sluitsteen en diamantkopvormige imposten. Boven het portaal een barokke, kalkstenen kapel, bestaande uit een rondboognis met schelpvormig koepeltje en Onze-Lieve-Vrouwebeeld, geflankeerd door twee Ionische halfzuiltjes op sokkel, en vleugelstukken; engelenhoofdjes op de zwikken; entablement met erboven een segmentvormig fronton, waarbinnen een cartouche. Hierboven een gedicht roosvenster in een bakstenen omlijsting met kalkstenen sluitstenen; thans voorzien van een klein, getoogd venster. In de geveltop twee 19de-eeuwse rondboogvensters. Oostzijgevel, aan de Walstraat, op kalkstenen plint; tot de dakrand reikende steunberen van twee versnijdingen met kalkstenen afwerking. Zeer hoge, getoogde vensters in een rechthoekige, kalkstenen omlijsting met negblokken en afgeschuinde neg. Een aantal recentere (19de-eeuwse) rondboogvensters onder deze vensters. Portiunculakapel onder schilddak (leien); kalkstenen hoekband; gedicht, rechthoekige venster van kalksteen, en kalkstenen rondboogdeur met sluitsteen.

Inwendig is de kapel verdeeld in twee delen, waarvan alleen de koorzijde (vijf traveeën) nog als kapel in gebruik is. Bepleisterd interieur. Overwelving door middel van kruisribgewelven tussen rondbooggordelbogen, opgevangen door gecanneleerde pilasters met een kapiteel met eierlijst.

Mobilair: barok hoofdaltaar, met voorstelling van de Calvarie, en wapen van prins-bisschop Jean-Théodore de Bavière (midden 18de eeuw). Koorbanken, renaissance (17de eeuw); rococolambrisering (derde kwart 18de eeuw); rococo-doksaal (derde kwart 18de eeuw) en orgel (1872). Rococodeuren (derde kwart 18de eeuw); toegang tot het klooster via een Lodewijk XVI-portaal met voorstelling van Onze-Lieve-Vrouw van Smarten (eind 18de eeuw).

Minderbroedersklooster

Het klooster uit de eerste helft van de 17de eeuw, bestond uit twee panden, achter elkaar gelegen, en aanleunend tegen de westgevel van de kerk. Het noordpand behield het best zijn 17de-eeuwse uitzicht: alle vleugels zijn oorspronkelijk, zij het met op verschillende plaatsen aangepaste ordonnantie, behalve de vleugel die aan de straat paalt: deze dateert volledig van 1882; hij is waarschijnlijk het werk van M. Christiaens (Tongeren). Bakstenen vleugels onder zadeldaken (Vlaamse pannen, leien, kunstleien) en lessenaarsdak (oostvleugel). De 17de-eeuwse vleugels zijn gecementeerd. Behouden ordonnantie op de bovenverdieping van de oost- en westvleugel: getoogde tweelichtvensters in een thans gecementeerde omlijsting met afgeschuinde neg. Recentere muuropeningen op de benedenverdieping. De kloostergang is verdwenen, en op sommige plaatsen vervangen door recente aanbouwsels. De noordvleugel is volledig 19de-eeuws: eenvoudige baksteenbouw met getoogde muuropeningen aan de binnenzijde, bakstenen façade in eclectische stijl aan de straatzijde; rondboogvensters binnen baksteenlisenen, en boogfries onder de dakrand.

Het zuidpand behield vrijwel geen sporen van het 17de-eeuwse gebouw: de bakstenen vleugels onder zadel- en wolfsdaken tellen hier drie bouwlagen. De westvleugel behield zijn oorspronkelijk volume, en resten van de kalkstenen omlijstingen van voormalige kruis- en bolkozijnen. De overige vleugels zijn volledig 19de-eeuws van opbouw en ordonnantie, en voorzien van getoogde muuropeningen; in de westvleugel een getoogd deurtje in een rechthoekige, kalkstenen omlijsting, waarschijnlijk van hergebruikt materiaal.

De westzijde van de twee westvleugels, uitgevend op de voormalige kloostertuin, behield beter zijn 17de-eeuws uitzicht: veertien traveeën, opgetrokken in thans gecementeerde baksteenbouw op een kalkstenen plint met afschuining. Op het penant der bovenverdieping, tussen de derde en vierde travee, een gevelsteen met bisschoppelijk wapen en opschrift QUIESCENDO SAPIMUS: dit is het wapen en devies van bisschop Bergaigne van 's Hertogenbosch, aangebracht ter gelegenheid van de inwijding van de kloosterkerk in 1644. De benedenvensters zijn naar onderen toe vergrote kruiskozijnen in een vlakke, kalkstenen omlijsting, waaruit het kruis verwijderd werd. Op de bovenverdieping, gelijkaardig vergrote bolkozijnen, met verwijderde middenstijl.

De ten westen langsheen de straat toegevoegde, schoolgebouwen der ursulinen, uit de tweede helft van de 19de eeuw, zijn opgetrokken in eclectische stijl. Langgestrekt, bakstenen gebouw van drie verdiepingen op kelderverdieping, onder zadeldak (leien). Afwerking van hardsteen.