Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen en Sint-Lodewijk

Kapelstraat nr. 2. Parochiekerk O.-L.-Vrouw Onbevlekt Ontvangen en Sint-Lodewijk.

Neogotische kerk gebouwd in 1869 naar ontwerp van provinciaal architect P.N. Croquison (Kortrijk). De kerk vervangt de 17de-eeuwse kapel.

Op 30 september 1666 wordt door de Kortrijkzaan Adriaen Andries en zijn echtgenote Johanna Dhondt een beneficie gesticht "op de plaets ghenaempt den Pladijshoek up het uiterste van Derlick". De kapel werd gewijd tot "den dienst van de onbevlekt ontfanghenisse van H. moeder Godts Maria". In 1747 vermeld als "Capelle te Keijselbergh". In 1777 wordt de z.g. "Kezelberge kapel" vergroot door L. Vandenberghe en in 1778 vragen de inwoners van het gehucht aan de bisschop van Doornik om iedere zondag en feestdag een mis op te dragen. In 1797 wordt de kapel door het Franse bestuur gesloten. In 1802, na het concordaat, wordt de kapel erkend als publieke bidplaats. Vanaf 1832 worden verschillende pogingen ondernomen om de kapel uit te breiden of een nieuw en groter bedehuis op te richten. In 1855 wordt de parochie officieel erkend. Op 5 mei 1868 wordt de eerste steen van de nieuwe kerk gelegd en in 1869 wordt ze ingewijd. In 1885 wordt de oude kapel afgebroken.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt de kerk sterk beschadigd. De herstellingswerken worden uitgevoerd in 1921-1922. In 1969 wordt het kerkinterieur deels vernieuwd onder leiding van architect Pauwels (Kortrijk), waarbij o.m. het neogotische mobilair wordt verkocht. Enkel het beeldhouwwerk bleef bewaard.

Niet georiënteerde basilicale kerk met driebeukig schip van vier traveeën, twee zijkapellen en koor van één rechte travee en vijfzijdige sluiting.

Donkerrode baksteenbouw met gebruik van natuursteen voor onder meer de dekplaten, afzaten en de hoekblokken van de vensteromlijstingen. Leien dakbekleding.
Ingewerkte westtoren van vier geledingen onder ingesnoerde naaldspits met houten dakkapellen. Hoeken gemarkeerd door haaks op elkaar geplaatste steunberen met versnijdingen. Geledingen getypeerd door spitsboogvormige muuropeningen zoals de gekoppelde spitsboogvensters met erboven vierlob gevat in spitsboognis en de gekoppelde galmgaten met erboven wijzerplaat.
Portaal met puntgevel in witte natuursteen bekroond door kruis. Schouderboogvormige deur. Traveeën van schip geritmeerd door versneden steunberen en gekoppelde spitsboogvensters met erboven vierlob gevat in spitsboognis.
Houten kroonlijst rustend op consoles.
Koor geritmeerd door lancetvensters.

Bepleisterd en in 2000 geschilderd interieur met grijsaccenten (o.m. kapitelen). Spitsboogvormige scheibogen op pijlers met halfzuilen met knoppenkapiteel. Kruisribgewelven uitlopend op schalken eveneens met knoppenkapiteel; uitstralend in het koor.
Vloer van witte en zwarte natuursteen.

Mobilair.
Het oorspronkelijke neogotisch mobilair verdween grotendeels in 1969 bij de vernieuwing van het kerkinterieur. Neogotische doopvont uit de tweede helft van de 19de eeuw.
Twee neogotische beelden oorspronkelijk horende bij altaren afkomstig uit een klooster te Leuven.
Neogotische biechtstoelen uit het laatste kwart van de 19de eeuw. Neogotische koorbank uit het laatste kwart van de 19de eeuw.
In het koor glasramen met figuratieve voorstellingen gedateerd 1909.

Orgel van 1734 gemaakt door orgelbouwer Cornil Cacheux (Arras), oorspronkelijk afkomstig uit de parochiekerk van Waregem, in 1854 aankocht van Charles-Louis Vanhoutte voor de kapel en in 1869 overgebracht naar het doksaal van de huidige kerk. In 1941 werd het orgel hersteld door orgelbouwer J. Loncke (Esen) en in 1966 werd het grondig vernieuwd door de gebroeders Loncke (nieuwe klavieren, tractuur en windlade). Het oude pijpwerk werd hersteld en bijgewerkt. Ook het orgelmeubel in Lodewijk XV-stijl werd gerestaureerd.

VLAAMS INSTITUUT VOOR HET ONROEREND ERFGOED, Documentatiecentrum, Kaarten en plattegronden K.C.M.L, nr. 362, 364.
BULCAEN R., Bouw van de huidige kerk te Sint-Lodewijk, in Derlike, nr. 4, 1979, p. 73-76.
BULCAEN R., Historiek van de kapel te St.-Lodewijk, in Derlike, nr. 3, 1978-1979, p. 61-64.
BULCAEN R., Het orgel van de kerk te St.-Lodewijk, in Derlike, nr. 3, 1984-1985, p. 78-79.
DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel VII, Brugge, 1927, kolom 169.
DEFRAYE L., Deerlijk in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972, afb. 50, 51.
ROOSE-MEIER B., VERSCHRAEGEN H., Fotorepertorium van het Meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie West-Vlaanderen, Kanton Harelbeke, Brussel, 1977, p. 17-19.
VANOVERBERGHE J., Sint-Lodewijk 150 jaar parochie, in Derlike, nr. 2, 2005, p. 35-72.
VERHELST N., Dorpskroniek. Parochiekerk St.-Lodewijk gerenoveerd, in Derlike, nr. 4, 2001, p. 131.