"Heilige Familie-Instituut", imposant eclectisch schoolcomplex met aansluitende schooltuin, gebouwd in 1913-1914.

Historiek

In 1829 beginnen de zussen Melanie, Rosalie, Virginie en Henriette Van Biervliet uit Izegem het pensionaat "Sainte-Marie", een lagere meisjeskostschool gevestigd in een hoekpand van de Karnemelkstraat en de Hoogstraat, op het voormalige oefenterrein van de Sint-Jorisgilde (zie Hoogstraat).

In 1838 betrekken ze de nieuw gebouwde "Sinte-Mariaschool" op de hoek van de Krommewalstraat en de Kerkstraat, waar vanaf 1849 naast het basis- en middelbaar onderwijs ook de eerste West-Vlaamse vrije lagere normaalschool voor meisjes ontstaat.

Nadat drie zussen (Rosalie, Melanie en Henriette) in 1856 hun kloostergeloften afleggen, wordt de "Congregatie van de Heilige Familie" gesticht, waarna de school de naam "Instituut van de Dames Van Biervliet" krijgt, later vervangen door de naam van de congregatie. In de loop van de 19de eeuw worden nog bijhuizen geopend in Brussel en Leuven. In 1891 wordt het moederhuis verplaatst van Tielt naar Schaarbeek; de congregatie heet vanaf dan tot heden de "Heilige Familie van Helmet".

In 1884 wordt er een betalende lagere jongensschool en een kosteloze lagere meisjesschool geopend; laatstgenoemde is een oefenschool en bevindt zich aanvankelijk op de hoek van de Keidam- en de Krommewalstraat, later overgebracht naar de Bruggestraat. In 1886 wordt door overste Justine De Monie een vrije middelbare normaalschool bij het instituut gevoegd, de eerste in het land. Drie jaar later krijgt de lagere meisjesschool een huishoudklas als bovenbouw.

In 1913-1914 (eerste steenlegging 21 juli 1913) wordt aan de zuidzijde van het Hulstplein, op het terrein "De Witte Kave" waar Achiel De Volder tot 1881 een hoeve met olieslagerij en steenbakkerij uitbaat, een imposant eclectisch school- en kloostercomplex opgetrokken met neogotische kapel aan de zuidzijde en vrijstaand schoolgebouw aan de noordoostzijde. De architect is niet gekend.

Nog vóór de officiële opening van de school, doet het complex tijdens de Eerste Wereldoorlog dienst als "Ludwigskazerne", met onder meer badinrichting of "Badeanstalt" en burgerlijke gevangenis.

Pas in 1919-1920 kan de school, in de volksmond "De Damen", zijn intrek nemen in het nieuwe complex. De oude schoolgebouwen aan de Krommewalstraat vormen de bakermat van het Sint-Andriesziekenhuis (1924).

In 1928 wordt de oude humaniora en de hogere normaalschool voor landbouwhuishoudkunde (reeds stopgezet in 1934) opgericht. Aan de school is eertijds tevens een modelhoeve verbonden, gelegen langs de Driesstraat. In 1938 registreert het kadaster een kleine uitbreiding aan de westvleugel.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het schoolcomplex omgevormd tot militair hospitaal; twee rode kruisen worden op het dak geschilderd ter vrijwaring van bombardementen.

In 1951 is er een uitbreiding met een moderne humaniora en het jaar erop met een kleuternormaalschool. De bestaande gebouwen worden uitgebreid aan voor- en achterzijde; een nieuwe vleugel verbindt de voorbouw met de schoolgebouwen aan het kruispunt Adolf Loosveldstraat - Driesstraat, waar enkele bijgebouwtjes worden gesloopt. Eind jaren 1950 - begin jaren 1960 verwerft het instituut de oude fabrieksgebouwen van de "s.a. Tissage Ter Hulst" aan de oostzijde van de Beernegemstraat, de linnen- en katoenweverij die industrieel Joseph Waelkens in 1903 opricht. De gebouwen worden omgevormd tot klaslokalen met overdekte speelplaats. Van 1960 tot 1982 is er een noviciaat gevestigd in een deel van het complex langs de Beernegemstraat. Aan noordzijde wordt in 1966 een nieuw vrijstaand gebouw opgetrokken.

In 1999 verlaten de zusters het schoolcomplex en vormen de communiteit "Zonhove" met vestiging vlakbij het schoolgebouw, waar voorheen de reeds afgesplitste communiteit "Mikaël" gevestigd is, die dan verhuist naar het voormalige huis van de geestelijke bestuurder.

Heden is het Heilige Familie-Instituut met het Sint-Jozefscollege gefusioneerd tot de scholengemeenschap "De Bron" met uitsluitend secundair onderwijs; de basisschool behoudt de benaming "Heilige Familie".

In de jaren 1990-2000 gebeuren enkele ingrijpende verbouwingswerken door het architectenbureau Vandommele (Izegem): sloop van de oude fabrieksgebouwen met klaslokalen langs de Beernegemstraat en bouw van nieuw schoolgebouw (1997), aanpassingswerken aan de voorgevel (1998), verbouwing van vleugel (2000), sloop van de neogotische kapel naar verluidt omwille van slechte bouwfysische toestand (2001-2002), bouwen van polyvalente zaal en sanitair blok (2003) en algemene verbouwings- en herinrichtingswerken (2005-2006).

Beschrijving

Exterieur. Imposant eclectisch complex, grossomodo op U-vormig grondplan, voorheen met haakse neogotische kapel aan zuidzijde, recent gesloopt voor vervangende nieuwbouw. Eenlagige voorbouw verbonden door haakse vleugel met parallel hoofdvolume van drie bouwlagen en souterrain onder combinatie van mansarde- en schilddak.

Typerend afwisselend materiaalgebruik van banden in bak- en natuursteen, onder meer in poortgebouw, voorbouw (pilasters), haakse vleugel en noordgevel van hoofdvolume.

Aan het plein, voorbouw onder pannen bedaking. Risalietgevel met blinde muurvlakken tussen pilasters op natuurstenen plint; aan oostzijde met gekoppelde rondboogvensters. Centraal poortgebouw in neoclassicistische stijl onder driehoekige frontonbekroning; geprofileerde rondboogtoegang gevat tussen geblokte natuurstenen omlijsting met dito sluit- en hoekstenen. Vleugeldeur met hoog rondbogig bovenlicht. Zuidgevel van voorbouw met bakstenen lijstgevel afgelijnd door dubbele overhoekse baksteenfries, voorheen onder overkragende bedaking op schoren; segmentboogvensters met bewaard houtwerk en aangebouwde vierzijdige torentjes onder leien spits.

In aangelegde voortuin aan westzijde, beeld van Heilig Hart op hoge sokkel bekleed met breuksteen.

Haakse verbindingsvleugel verlicht door grote korfboogvensters. Hoofdvolume met vooruitspringend middenrisaliet onder hoger schilddak met oeil-de-boeufs; balusterborstwering doorbroken door centrale dakkapel met drielicht onder rondboogfronton. Geprofileerde kroonlijst op modillons. Oorspronkelijke dakkapellen onder rondboogfronton in de loop der tijd verbouwd tot doorlopende dakkapel, worden heden hersteld in oorspronkelijke toestand. In middenrisaliet veelvuldig gebruik van natuursteen voor onder meer (hoek-) pilasters, rondboogfrontons en omlijstingen. Hoge natuurstenen plint met half ondergrondse keldervensters. Rondboog- (begane grond) en rechthoekige muuropeningen waarin grotendeels nieuw schrijnwerk (kunststof). Haakse parallelle achterliggende L-vormige vleugels met ingebouwde hoektorens in aansluitende stijl.

Aan zuidzijde, verhard terrein met nieuwbouw en achterliggende grote ommuurde tuin met vijver, beukenberceau en sportterreinen.

Interieur (hoofdvolume). Inkomhal met kleurrijke cementtegelvloer en aansluitende brede natuurstenen steektrap (zeven treden) naar overdekte doorgang die leidt naar het hoofdgebouw en de nieuwbouw op de plaats van de gesloopte kapel. In inkomhal onder meer gerecupereerde glasramen van de kapel met afbeelding van het gebouwencomplex en van een religieuze die les geeft.

Hoofdvleugel met brede, luchtige gangen voorzien van decoratieve en kleurrijke cementtegelvloeren; belendende klaslokalen met deels beglaasde vleugeldeuren of deuren met hoge gedeelde bovenlichten.

Opmerkelijk is de centrale prestigieuze trapzaal met brede natuurstenen bordestrap met drie afgeronde aanzettreden en fraaie rondbogig geajoureerde trapleuning; op tweede verdieping met sierlijke ijzeren leuning. Gecementeerde muren in imitatienatuursteen (geschilderd voegwerk) met gecanneleerde pilasters voorzien van voluutkapitelen. Grote cirkelvormige metalen luchter waarin verwerking van spreuk.

Van de gesloopte kapel blijft een klein deel bewaard van het bakstenen kruisribgewelf en het houten doksaaltje. In de "Van Biervlietzaal" en een andere vergaderzaal bevinden zich portretten van de stichteressen Van Biervliet, van overste Justine De Monie en van algemeen overste Hyacinthe Weghsteen.

In de eetzaal in de wand ingewerkte natuurstenen driepas met eerste steen van het altaar van de voormalige kapel met inscriptie "I M I / 13 JUILLET 1913"; beeld van Heilige Jozef; in de vloer ingewerkte basis van kapelpijlers.

Aan oostzijde, langsheen de Adolf Loosveldstraat met lichte knik tot in de Driesstraat, in de loop ter tijd aaneengesloten bebouwing. Van west naar oost, resp. baksteenbouw van zes (rode baksteen) + twaalf (gele baksteen) traveeën en twee bouwlagen onder pannen schilddak. Lijstgevel met aflijnende baksteenfries doorbroken door twee puntgevels onder haakse pannen bedaking; muuropeningen onder betonnen latei in gedrukte korfboog; op de hoek ingewerkt beeld van "Regina Mundi" onder baldakijn.

Langsheen de Driesstraat, basisschool met beglaasd toegangsgebouw en aansluitende klasvleugel van negen traveeën en twee bouwlagen onder pannen schilddak met nieuwe dakkapellen; natuurstenen plint met bossage; klasvensters met grote roedeverdeling.
Aan zuidzijde, speelplaats met grasperkje en achterliggend groot vrijstaand complex opgetrokken in de jaren 1960.