Vrijstaande pastorie met tuin, gelegen ten noorden van de Sint-Bavokerk. Verbouwing uit 1897-98, naar ontwerp van architect Frans Vanden Heuvel uit Nevele, van de oudere pastorie van één bouwlaag met 17de-eeuwse kern.

Historiek

Reeds circa 1600 is op grondgebied van de Sint-Baafsheerlijkheid ten noorden van de kerk de pastorie of "priesterage" gevestigd, een alleenstaande eenlaagswoning (zie schetsmatige kaart van de parochie Kanegem, circa 1600). De oost-west georiënteerde pastorie wordt omringd door een boomgaard, met poel of wal ten noordoosten (zie de kaart uit 1629, gemaakt door Lodewijk De Bersacques). Na het afbranden van deze oude pastorie door een blikseminslag, wordt in 1661 een nieuwe pastorie gebouwd. Hierbij worden voor de Raad van Vlaanderen processen gevoerd met het Sint-Baafskapittel over de financiering. De heropbouw gebeurde op dezelfde plaats (zie kaart landboek 1762), een prent uit 1813 van de hand van Serafijn Vermote toont de eenlaagse pastorie met zadeldak ten noorden van de kerk. De omhaagde pastorietuin raakte tot aan de kerk.

In opdracht van pastoor De Maître wordt in 1897 begonnen met de bouw van een nieuwe kerk. De bouw van een nieuw congregatiehuis en verbouwing van de pastorie maken eveneens deel uit van het megalomane bouwproject. Het ontwerp van de verbouwing van de pastorie is van architect Frans Vanden Heuvel uit Nevele (plan dd. 09/07/1897), werken onder meer uitgevoerd door schrijnwerker Karel Braekevelt uit Kanegem (zie Kanegemstraat nummer 175). De pastorie is voltooid in 1898. Door toevoeging van een tweede bouwlaag aan de zeven traveeën tellende oude pastorie wordt deze tot een volumineuze herenwoning getransformeerd. De pastorie is in het begin van de 20ste eeuw nog steeds omwald, zie de verdrinkingsdood van priester De Maître in 1911. In 1953 wordt een groot stuk van de noordelijke pastorietuin ingenomen om nieuwe begraafplaats te maken. Circa 1980 wordt aan noordoostzijde van de begraafplaats het resterende stuk van de walgracht gedempt. Ten noordoosten van de pastorie staan 19de-eeuwse bijgebouwen, vermoedelijk een berging en de voormalige paardenstal/koetshuis, echter pas geregistreerd bij kadaster in 1981.

Beschrijving

Exterieur. De pastorie is toegankelijk via een smal pad tussen de tuinen van nummers 6 en nummer 10, afgezoomd door bakstenen muur (oost) en wand in betonplaten (west), waarvoor beplanting is aangelegd. Bakstenen dubbelhuis van zeven traveeën en twee bouwlagen onder mansardedak (combinatie zwarte Vlaamse en mechanische pannen). Getoogde venster- en deuropeningen in eerste bouwlaag, rechte vensteropeningen in tweede bouwlaag. Bewaarde voordeur, overig houtwerk vernieuwd, nieuwe luiken; natuurstenen dorpels en cordonlijst, gepleisterde omlijstingen. Bouwlagen afgezoomd door lijstwerk in pleister. Centraal dakvenster met beschadigde omlijsting en verdwenen kroonlijst met schelpvormig sluitstuk (flankerende kleinere dakvensters verdwenen of nooit uitgevoerd, zie gevelplan). Het oorspronkelijke ontwerp toont een nokbekroning met armillarsfeer en pinakeltjes, en dakvensters met een gesculpteerde omlijsting. Oudere foto's tonen vensters met kleine roedeverdeling. Gelijkaardige achtergevel met centrale schouderboogvormige vensterdeur. Zijgevels met gedichte getoogde vensteropeningen en sporen van de oude daklijn.

Aan oostzijde van de pastorie staat een klein bijgebouw onder pannen zadeldak, met gepleisterde kroonlijst en getoogde muuropeningen, onder meer met venster met kleine roedeverdeling. Ten noordoosten staat een noord-zuid georiënteerd dwarsschuurtje in verankerde baksteenbouw onder pannen schilddak, centrale korfboogpoort met nieuwe invulling, bewaarde kleine segmentbogige stalvenstertjes, ten noorden van de poort vervangen door een rechthoekig venster onder houten latei, voorzien van dievenijzers; getoogde deuropeningen aan tuinzijde.

Interieur. Geen typische dubbelhuisstructuur. Kleine inkomhall die verbinding geeft tot een centraal salon en twee aanpalende kamers. Centraal salon uitgevend op de pastorietuin. Naoorlogse cementtegelvloer, wanden onderverdeeld in velden omzoomd met neorococostucwerk. Omstucte moerbalken en plafonds met kooflijsten. Zwarte marmeren schouwmantel, centrale console met beeld Onze-Lieve-Vrouw met Kind op de schouwboezem.

Aanpalende kamer ten oosten met houten schouwboezem met fraai neorococo houtsnijwerk. Overige ruimtes voorzien van eenvoudige stucplafonds met kooflijsten, eenvoudige marmeren schouwen, natuurstenen vloeren. Paneeldeuren onder meer met schouderboogvormig panelen.

In de kamer ten oosten van de hall loopt een houten slingertrap met twee trappalen en balusterspijlen via de hall naar de eerste verdieping toe, voorzien van een tussendeur. Eerste verdieping met bewaarde houten binnendeuren, onder meer recuperatie van ouder opgeklampte deurtjes. Eenvoudige houten schouwtjes. Zolderruimte met bewaard dakgebinte, onder meer met pen-en-gatverbindingen. Delen van het oorspronkelijke schrijnwerk bewaard op zolder, onder meer vensters voorzien van binnenluikjes.