"Hof van Hames" of "Kasteelhof van Hames" of "'t Gravekasteel". Restant van de voormalig omwalde historische kasteelhoeve. Gelegen op 2 km ten noorden van dorpskom. Op ontwerp van lijst in 1999, maar niet tot bescherming overgegaan. In 2001 zijn het 17de-eeuwse poortgebouw, het woonhuis en een oud stalvolume afgebroken. De resterende gebouwen dateren uit het begin van de 20ste eeuw.

Historiek

De kasteelhoeve was de centrale hoeve op het foncier van de heerlijkheid Hames. De vroegste vermelding van de heer van Hames dateert uit 1290, wanneer Wouter van Hames een stuk grafelijke grond in zijn bezit krijgt. Tot op het einde van het ancien régime werd de heerlijkheid bestuurd door opeenvolgende families: Schaeck (15de eeuw), Van Claerhout (16de eeuw), de Hane (17de eeuw), de Preudhomme d'Hailly (18de eeuw).
Rond 1620 wordt Jan de Hane de nieuwe heer van Hames. Dit brengt gedurende de hele 17de eeuw een onderlinge strijd met zich mee om de titel "heer van Kanegem", tussen de twee rivaliserende heerlijkheden: de heerlijkheid Hames (onder gezag van de familie de Hane) en de heerlijkheid het "Beexschen" (onder gezag van de familie de Preudhomme d'Hailly). In 1621 pachtte Roe Wylfaer nog het "pachtgoet ten Hamme groot onder leen ende cheyns 18 bunder", een hoeve met omliggende gronden. Kort voor 1629 laat Jan de Hane een kasteel bouwen achter de hoeve, met aanleg van een achtvormige omwalling en vijvers. Vermoedelijk wordt in deze periode ook de hoeve vernieuwd en het poortgebouw met duiventil toegevoegd. Op een schets uit 1629 wordt het domein weergegeven in zijn karakteristieke opperhof-neerhofstructuur, gelegen binnen een achtvormige omwalling, waarbinnen respectievelijk het kasteel en de hoeve staan. Het geheel is toegankelijk via een inrijpoort, de omgeving bestond uit dreven, bossen en enkele vijvers.

Tussen 1691 en 1711 worden op het "fonchier vande heerelychede van hames ... met eene mote ende nederhof omwalt met vijvers..." een nieuw huis met koetshuis, een koestal met wagenhuis en varkensstallen gebouwd. De "steene poortstal" wordt "hermaeckt". In 1713 komt de heerlijkheid van Hames door huwelijk in handen van de familie de Preudhomme d'Hailly, heren van Poeke en residerend in het kasteel van Poeke. Zij laten het overbodig geworden kasteel van Hames in 1750 afbreken. In 1762 was de dubbele omwalling nog behouden, maar de hoevegebouwen op het neerhof waren reeds gewijzigd (zie landboek Kanegem, kaarten 8ste-10de kanton, 1762): het grondplan geeft L-vormige bebouwing in de zuidelijke hoek van de omwalling weer (woonhuis-poortgebouw-stal), met een losstaand gebouw ten noorden daarvan (schuur). Een dreef leidde noordwestwaarts in rechtstreekse verbinding met de huidige Keizerstraat. In 1830 wordt een nieuw losstaand woonhuis gebouwd. Het oude woonhuis, aangebouwd tegen de inrijpoort en daterend uit 1762 (jaartalsteen) wordt omgevormd tot stallingen. Ook kwamen restanten van datumankers voor: "34". Naar verluidt verschijnen circa 1910 nieuwe stal- en schuurgebouwen in L-vorm ten zuiden van het poortgebouw, op grondvesten van de oudere volumes. De omwalling wordt in de loop van de 20ste eeuw gedempt en het opperhof afgegraven. In 2001 worden het 17de-eeuwse poortgebouw, het woonhuis uit 1830 en het oude stalvolume (voormalig woonhuis) afgebroken. Ten westen wordt een nieuwe vrijstaande eengezinswoning gebouwd.

Beschrijving

Stal- en schuurvleugel met wagenhuis op L-vormige plattegrond. Naar verluidt daterend uit 1910. Vermoedelijk opgebouwd op fundamenten van oudere hoevegebouwen. Donkerrode verankerde baksteenbouw onder overkragende zadeldaken in rode Vlaamse pannen. Bewaard roodgeschilderd houten schrijnwerk.

Zijmuurrestant van het poortgebouw aan noordwestzijde van de stalvleugel. Rode baksteen, afgeschuinde hoek. Onderaan sporen van een houten kozijnconstructie, het onderste stuk (doorrit) witgekalkt met gepekte plint. Het poortgebouw stond iets vooruitspringend ten opzichte van de aanpalende bebouwing, opgebouwd in baksteen onder zadeldak in Vlaamse pannen en gesteund door versneden steunberen. Poort voorzien van natuurstenen negblokken waarboven een natuurstenen wapenschild (alliantieschild Ferdinand de Hane - Anna Sersanders). Doorrit met vlakke overzoldering, afgesloten door een gietijzeren hek.