Geschiedenis van de site
In 1183-1184 ontvangt Torhout stadsprivileges en wordt het eerste stadhuis gebouwd op de Markt ongeveer op de plaats van het huidige. In 1578 wordt het volledig verwoest tijdens de godsdiensttroebelen van de late 16de eeuw. Begin 17de eeuw wordt een nieuw stadhuis gebouwd op de hoek van de Hoedenmakersstraat en de Markt, dat in 1647 door brand verwoest wordt. In 1711-1713 wordt het huidige stadhuis, in 'Duitse barokke stijl', gebouwd in opdracht van Karl Philip von Neuburg, heer van Wijnendale (zie wapenschild boven het portaal). 19de-eeuwse plannen om het te klein geworden stadhuis te slopen, worden wegens geldgebrek niet gerealiseerd. Tijdens de 20ste eeuw komt het stadhuis volledig vrij te staan door de sloop van alle aan de achtergevel aanpalende panden. De achtergevel wordt in 1951-1952 volledig herbouwd naar het voorbeeld van de voorgevel, tevens wordt het interieur grondig gemoderniseerd (1949), waarbij 18de-eeuwse stucwerkplafonds met voorstellingen van muziekinstrumenten, boogschuttersgereedschap en schrijfgerei verloren gaan. In 1995-1997 worden restauratiewerken uitgevoerd onder leiding van de Brugse architect Hubert Davans.
Beschrijving
Statig vrijstaand stadhuis op rechthoekig grondplan met alternerend gebruik van rode baksteen voor opgaand metselwerk en gele baksteen voor constructieve en decoratieve elementen. Dubbelhuis van zeven traveeën en twee bouwlagen onder geknikt leien schilddak verlevendigd met dakkapellen aan voor- en zijkanten; kroonlijst met voluutmodillons, onder de kroonlijst klokje, naar verluidt om de markt aan te kondigen. Voorgevel geritmeerd door pilasters met doorgetrokken kapitelen waartussen getoogde vensters in bakstenen omlijsting met oren en neuten. Drie centrale traveeën gemarkeerd door klokgevel met centraal venster, stadswapen en datering (1713) in gele baksteen. Ingang via bordestrap van negen treden, segmentbogige deur gevat in een omlijsting van blauwe hardsteen. Boven de deur, wapenschild van de keurvorsten von Neuburg. Identieke zijgevels van vier traveeën met gelijkaardige ritmering als voorgevel, echter op één venster na blindnissen met raamimitatie. Recentere achtergevel van vijf traveeën, vensters en deur uitgewerkt naar analogie met voorgevel. Bordestrap biedt toegang tot verhoogd terras, waaronder bergruimte.
- Archief Ruimtelijke Ordening West-Vlaanderen - Onroerend Erfgoed, W/00542.
- Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Torhout, 1861/278.
- CORNILLY J., Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel III : Arrondissementen Brugge, Diksmuide, Oostende en Veurne, Brugge, 2005, p. 224.
- DEVLIEGHER L., Beeld van het kunstbezit. Inleiding tot een inventarisatie, Tielt-Den Haag, 1965, p. 102.
- MESTDAGH M., Archiefbeelden Torhout, Gent, 2002, p. 10-11, 46.
- MESTDAGH M., Torhout. De geschiedenis van een stad, Torhout, 2000, p. 134-135, 256.
- NAERT A., Het Torhoutse stadhuis: Korte historische schets, in De Roepsteen. Tijdschrift van de v.z.w. Gidsenkring Torhout, Themanummer Open Monumentendag, 10 september 1995, p. 1-2.
