Neoclassicistisch getinte kerk met omringend kerkhof en -muur van baksteen; deels behouden zandstenen muur en pijlers aan de westzijde. Circa 1847 gebouwd ter vervanging van het oorspronkelijke achthoekige bedehuis.
De plattegrond omvat een ingebouwde westertoren, een driebeukig schip van vier traveeën, een koor met één rechte travee en blinde halfronde sluiting geflankeerd door twee sacristieën. Baksteenbouw op een plint van zandsteen afgelijnd door zandstenen hoekblokken. Leien zadeldak.
Westgevel gedomineerd door de licht vooruitspringende portaaltravee, afgelijnd door zandstenen hoekblokken, in klokvorm uitlopend op de ingebouwde westertoren. Rondboogportaal in een zandstenen muurvlak, gemarkeerd door een geprofileerde booglijst en verlengde imposten van arduin; rondboogvenster met vlakke arduinen booglijst voorzien van sluitsteen en imposten, blind oculus en galmgaten (een per wand), steigergaten en ingesnoerde naaldspits. Flankerende zijbeukgevels gemarkeerd door rondboognissen met beelden van Sint-Amandus en Sint-Rochus.
Met baksteenfries afgewerkte zijbeuken en koor verlicht door middel van rondboogvensters met arduinen lekdrempels en imposten. Calvarie tegen het koor. Noord- en zuidsacristie onder een lessenaarsdak.
Vrij kleine binnenruimte verfraaid door een pastelkleurige beschildering. Tongewelf, scheibogen en zuilen met eenvoudige sokkel en dekblad in de middenbeuk. Pseudo-kruisribgewelf in zijbeuken en koor. Mobilair uit de 19de eeuw.
DE POTTER F. - BROECKAERT J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, Gent, 1900, reeks, V, dl. V.
Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent. Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Ommuurd kerkhof omheen de kerk met een collectie graftekens van de 18de tot de 20ste eeuw.
Historische kaarten geven geen informatie over het kerkhof van Waarbeke. De site wordt slechts schematisch aangeduid op de Ferrariskaart. De Atlas der Buurtwegen suggereert dat er geen muur was.
Hoger gelegen, vandaag ommuurd kerkhof, ten noorden en ten zuiden bereikbaar via een trappenpartij. De zuidelijke trappenpartij wordt geflankeerd door natuurstenen pilasters met een bolvormige bekroning. De noordelijke toegang heeft een ijzeren hekken aan bakstenen pijlers met een hardstenen eivormige bekroning. Het plattelandskerkhof herbergt een collectie van typische graftekens die de 20ste eeuw overspannen, variërend van gietijzeren grafkruisen tot hardstenen kruisvormige stèles, stèles met zerken in hardsteen en kunststeen, een kruis met cimorné-decoratie. Zowel sobere art deco als modernisme komen er voor.
Tot de meest opvallende graftekens behoren de twee 18de-eeuwse grafkruisen voor Joanna Marie Buydens (+1775) en Jacobus De Mol (+1776). Beide kruisen zijn gemaakt uit zandbergse steen en de graftekst beslaat het volledige kruis. Enkel het grafkruis De Mol heeft de afbeelding van een schedel met beenderen op de voet en IHS-monogram op de kop. Ten zuiden van de kerk staat een hardstenen boomkruis op een rotsformatie.
Het kerkhof werd bezocht in 2017.
Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Amandus met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8781 (geraadpleegd op ).
