is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kasteeldomein de Lalaing
Deze vaststelling is geldig sinds
is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kasteel de Lalaing
Deze vaststelling was geldig van tot
Ook zogenaamd "Hof van Lier", afgeleid van de titel gouverneur van Lier van één der voormalige eigenaars. Gelegen ten oosten van het dorp in een groot park, deels uitlopend op het grondgebied Denderwindeke. Het complex bestaat uit een kasteel met in U-vorm opgestelde dienstgebouwen omgeven door een vierkante omwalling met twee vaste bruggen. Twee beboomde toegangsdreven met hekken en gietijzeren zuiltjes, respectievelijk in noordwestelijke (axiaal) en noordoostelijke richting lopend.
Voormalige zetel van de heren van Zandbergen. Vanaf de 16de eeuw in het bezit der familie de Lalaing. De bouwgeschiedenis is niet gekend. Vermoedelijk stond er reeds in de 12de eeuw een versterkt kasteel. Volgens E. Poumon werd het kasteel verwoest door de geuzen in de 16de eeuw en door de hertog van Marlborough in 1708; hersteld in het eerste kwart van de 18de eeuw; gerestaureerd en aangepast naar ontwerp van architect P. Saintenoy in 1911 -13.
Een gravure van Sieur de la Pointe van 1696 toont de zuidwestelijke en noordwestelijke zijde, respectievelijk zij- en achtergevel van het kasteel, die grotendeels overeenkomen met de huidige toestand. Kasteel in bak- en zandsteenstijl met zandstenen onderbouw, uit de 16de en 17de eeuw.
Oorspronkelijk waterslot met gesloten en versterkt karakter in de loop van de 18de eeuw aangepast aan de toenmalige normen van betere bewoonbaarheid en opengewerkt als residentie: voorgevel gemarkeerd door achteruitspringend centraal gedeelte met bekronend fronton, zijrisalieten vermoedelijk ook voorzien van fronton; aanleg van dreef uitlopend op vaste brug met hek in de as van de ingangsdeur; statieplein bebouwd met twee in U-vorm opgestelde dienstgebouwen. Restauratie en gedeeltelijke reconstructie (kruiskozijnen en heropgebouwde trapgevels) in het eerste kwart van de 20ste eeuw.
Grosso modo rechthoekig kasteel met twee verdiepingen onder een complexe bedaking, ten westen en ten zuiden geflankeerd door twee ronde hoektorens, ten noordoosten voorzien van een dwarse vleugel onder een zadeldak met aanleunende vierkante middeltoren; ten zuidoosten, voorgevel, gemarkeerd door een achteruitspringend centraal gedeelte en ten noordwesten, achtergevel, door een torenvormig risaliet.
Voorgevel (zuidoosten) met achteruitspringend centraal gedeelte in Lodewijk XV-stijl uit midden 18de eeuw(?) voorzien van een recente cementbezetting. Drie traveeën breed gedeelte afgelijnd door hoekpilasters die een entablement en driehoekig fronton met cartouche en later wapenschild schragen. Benedenverdieping geritmeerd door drie rondboogarcaden op vierkante natuurstenen pijlers met sokkel en kapiteel; natuurstenen boogomlijsting en gecanneleerde sluitsteen. Rechthoekige bovenvensters met centraal deurvenster voorzien van gesmeed ijzeren balkon op consoles.
Noordoostelijke vleugel van acht traveeën in traditionele stijl door middel van muurankers gedateerd 1613: kruiskozijnen met zandstenen hoekblokken, speklagen ter hoogte van de dorpels en zandstenen steigergaten. Gereconstrueerde voor- en achtertrapgevel en dakvensters.
Zuidwestelijke gevel van zeven traveeën met gelijkaardige ordonnantie uit het eerste kwart van de 17de eeuw geflankeerd door ronde hoektorens, baken zandsteenbouw, met rechthoekige muuropeningen en schietgaten uit de 16de eeuw; vernieuwde kegeldaken.
Gelijkaardige achtergevel (noordwesten) gemarkeerd door torenvormige uitsprong met oudere kern (16de eeuw?). Voormalige kapel met gotische spitsboogvensters in een zandstenen omlijsting gemarkeerd door een over de penanten heen lopende booglijst op de benedenverdieping.
Sterk gerestaureerde middeltoren, ten noordoosten, opklimmend tot de 16de eeuw of vroeger; uitgewerkte bekroning uit eerste kwart 20ste eeuw. Ontoegankelijk interieur met renaissanceschoorsteen.
Eenlaags dienstgebouw ten noordoosten; zeven traveeën onder een leien schilddak, uit midden 18de eeuw(?). Met klimop begroeide zandstenen voorgevel geritmeerd door korfboogarcaden met imposten en sluitsteen, en door muurpilasters die een hoofdgestel met centraal driehoekig fronton schragen. Recente dakkapellen. Nagenoeg blinde achtergevel met spitsboogvensters vermoedelijk uit begin 20ste eeuw.
Gelijkaardig dienstgebouw ten zuidwesten in bak- en zandsteenbouw, recent gerestaureerd en aangepast; volledig nieuwe gevelordonnantie in de achtergevel.
Op het statieplein: natuurstenen schandpaal met wapenschild van de Lalaing. Vaste brug, hoofdtoegang, met begroeide bakstenen hekpijlers uitlopend op een siervaasbekroning uit de 18de eeuw; gesmeed ijzeren hek.
Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent.
Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Het kasteeldomein is gelegen op de rechteroever van de Dender en strekt zich uit over zowel de alluviale vlakte en de steile hellingen ten zuiden daarvan. Het kasteelpark kenmerkt zich door een formele aanleg met centraal het waterkasteel met vierkante omwalling, dat voor het eerst in geschreven bronnen voorkomt in 1429. De kasteelgracht wordt gevoed door een waterloop die ontspringt in het Geitebos en in de Dender uitmondt. Vanuit het kasteel vertrekken zichtassen richting de vallei van de Dender en in het bijzonder ook naar een beboste heuvel in de Dendermeersen, de zogeheten Doornikberg (in bronnen ook vermeld als Naesbergh of Bergh van Wedergraet). Het betreft een motteheuvel van circa 40 meter diameter en 4 meter hoogte, waarvan het mottekasteel in de 14de eeuw verwoest werd. Ten zuidenoosten is er een verbinding met de kasteelhoeve (Hof van Lier) via een toegangsdreef die met gietijzeren hekken afgesloten is. Daarnaast vertrekken vanuit het kasteel twee dreven richting de dorpskern van Zandbergen.
DTM 2013-2015: Informatie Vlaanderen, Digitaal Hoogtemodel Vlaanderen II, DTM, raster, 1 m, afgeleid van LiDAR-hoogtegegevens, 2013-2015.
Is deel van
Dendervallei tussen Idegem en Ninove en het Geitebos
Is deel van
Zandbergen
Is gerelateerd aan
Kasteelhoeve
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein de Lalaing [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8790 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.