Historiek

Voormalige site van de abdij van Roosenberg II, heden ingenomen door het klooster van de Liefdezusters van de Verrezen Zaligmaker (rust- en bezinningshuis van deze congregatie). In 1831 hadden enkele overblijvende victorinnenzusters van de in 1797 afgeschafte Roosenbergabdij te Waasmunster de toestemming gekregen om opnieuw een kloostergemeenschap te vormen in een aantal huizen aan de Kerkstraat, niet ver van hun gesloopte eerste abdij. De aanvankelijke abdij van Roosenberg werd gesticht in 1238 op initiatief van Walter de Marvis, bisschop van Doornik, op een plaats genaamd Hoogendonck naast de Durme (ter hoogte van de huidige Roosenberglaan). De eerste religieuzen waren afkomstig van het victorinnenklooster te Doornik. De stichting evolueerde snel tot een gezaghebbende abdij. Niettegenstaande herhaaldelijk een heropbouw noodzakelijk was kende de Roosenbergabdij nog een grote bloeiperiode in de 17de en 18de eeuw. Het omvangrijke en monumentale abdijcomplex is weergegeven op meerdere historische kaarten en in Sanderus’ Flandria Illustrata (1641-1644). Nadat de abdij in 1797 was aangeslagen volgde de verkoop ervan in loten. De gebouwen van Roosenberg I op het Kloosterbroek vervielen in puin en waren in 1825 zo goed als volledig verdwenen.

De bestaande huizen aan de Kerkstraat die vanaf 1831 als nieuwe vestigingsplaats voor de victorinnenabdij dienden, werden verbouwd en uitgebreid tot een abdij met kapel toegewijd aan de Heilige Maagd Maria en aanroepen als Onze-Lieve-Vrouw van Roosenberg. Architect B. Cnops (Dendermonde) maakte in 1841 plannen voor de abdij (plattegrond en voorgevelopstand); inplanting van de ingebouwde eenbeukige kapel met afgerond koor en ten zuiden aanpalende kruisgang stemmen daarbij vrijwel overeen met wat later werd gerealiseerd. Ook maakte B. Cnops in 1841 een aparte kostenstaat voor de kapel en voor een dakruiter van de kapel. In zijn toestemming (1.01.1851) voor de oprichting van een kapel beveelt de Gentse bisschop de Brusselse architect Suys aan voor de opmaak van plannen. De eigenlijke opbouw van de kapel werd pas aangevat op 13 mei 1851 (ingewijd op 21.09.1852). Volgens archiefstukken werd kort na 1932 een nieuwe dakruiter geplaatst op de kapel. In 1975 hield deze victorinnenabdij op te bestaan. De laatste kloosterzusters van Roosenberg II gingen een fusie aan met de Mariazusters van Sint-Franciscus (zie Kerkstraat 14); zij betrokken als Mariazusters Roosenberg een nieuw klooster (Roosenberg III) buiten de dorpskern genaamd "Klooster Abdij van Roosenberg" (zie Oudeheerweg–Heide 3).

De leegstaande kloostergebouwen van Roosenberg II aan de Kerkstraat werden in 1977 aangekocht door de congregatie van de Liefdezusters van de Verrezen Zaligmaker. Met uitzondering van de kloosterkapel en een bij de afbraak in 1978 van het klooster vrijgekomen verbouwd herenhuis, werden de gebouwen aan de straat gesloopt; vanaf 1979 vervangen door een nieuw klooster naar ontwerp van architectenbureau Verbeke, Gautot & Verschueren (Sint-Niklaas).

Beschrijving

De voormalige semipublieke kapel (1852) van Roosenbergabdij II ingeplant achter een aan de straat gelegen kloostervleugel is nu deels ingebouwd en in gebruik als bergruimte. Georiënteerde eenvoudige eenbeukige bakstenen kloosterkapel onder pannen zadeldak met ijzeren topkruis boven de blinde westgevel. Aan weerszijden verlicht door vier hoog geplaatste rondboogvensters in gewitte omlijstingen; twee lage deuren in beide zijkanten van de eerste travee verleenden toegang aan het publiek en de kloosterlingen. Zeshoekige houten dakruiter boven de koorsluiting. Nu een vrijwel kale bepleisterde binnenruimte waarvan het tongewelf aanzet op een kroonlijst. De halfronde koorsluiting bewaart enige neoclassicistische ornamentiek en is geleed door versierde pilasters; centrale wandschildering van de Heilige Drievuldigheid tussen twee engelen. Twee dubbele koordeuren in een omlijsting met kroonlijst. Ensemble van gekleurde glas-in-loodramen met geometrische tracering, siermotieven en een centraal portretmedaillon (vier vrouwelijke en vier mannelijke heiligen). Vrijwel al het kerkelijke meubilair werd uit de kapel verwijderd.

Rechts opzij en een weinig achterin gelegen: een wellicht in oorsprong 17de-eeuws herenhuis, geïdentificeerd als de vroegere woning van Jonkheer Jan d’Oosterlinck, in 1641 hoofdschepen van het Land van Waas. Onder Roosenberg II laatst in gebruik als museum van de abdij van Roosenberg (overgebracht naar Roosenberg III). Twee bouwlagen op L-vormige plattegrond onder snijdende pannen zadeldaken tussen trapgevels, deels gereconstrueerd in traditionele bak- en zandsteenbouw. Kenmerkende muuropeningen met zandstenen negblokken, hoekkettingen en gevelankers met krul; niet alle teruggevonden vensteropeningen werden hernomen. Interieur aangepast tot ontvangst- en spreekkamer en kapel op de zolder met behoud van balklagen (waaronder geprofileerde moerbalken met rondstaaf op stenen console) en het zoldergebint met telmerken).

In de deels ommuurde kloostertuin bevinden zich nog relicten van de abdij van Roosenberg II waaronder twee kleine kapellen, en rechts opzij een Onze-Lieve-Vrouw van Lourdesgrot achter de vroegere zusterbegraafplaats.

Kapel ingeplant met de achterzijde aanleunend tegen de bakstenen tuinmuur op de linker perceelgrens. Rechthoekige neogotische wegkapel van grijze bakstenen onder pannen zadeldakje (vermoedelijk tweede helft 19de eeuw). Voorpuntgevel op hoge schouderstukken met flankerende versneden steunberen. Verdiepte spitsbogige vleugeldeur gevat in een geprofileerde omlijsting met rondstaven en onder waterlijst. Blinde zijgevels met waterlijsten, spaarveld onder bogenfries en getande daklijst. Behouden grijze tegelvloer doch voorts inwendig gewijzigd en thans met kale bakstenen wanden. Gepolychromeerd beeld van Heilige Jozef met Jezuskind op marmeren altaartje.

Kapel gebouwd tegen de achterste tuinmuur en deels overgroeid met klimop. Sobere rechthoekige bakstenen wegkapel onder pannen zadeldak, wellicht uit de tweede helft van de 19de eeuw. Typisch gebruik van gesinterde bakstenen voor de hoekpilasters, de boog van de brede rondboogdeur en de banden die voorpuntgevel aflijnen. Groengeschilderde vleugeldeur met ruitvormig getraceerde deurlichten. Blinde zijgevels. Vernieuwd interieur met kale bakstenen wanden. Gepolychromeerd beeld van Sint-Vincentius a Paulo met twee kinderen.

Grot van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes volgens onkostennota opgericht in1889. Kunstgrot achter in de tuin staand naast de rechter tuinmuur. Frontzijde met drie verschillende nissen waarvan één met beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes; beeldje van Bernadette op postament voor de grot. In de ommuurde rechthoekige vroegere begraafplaats van de zusters naast de rechter tuinmuur: hardstenen grafteken in de vorm van een stele uitlopend op kruis met opschrift: "Begraafplaats/ der religieuzen/ der abdy van O.L.V./ van ROOSENBERG/ te Waesmunster/ R. I. P.", opgesteld achterin een ommuurd grasperk. Tuinbeeld van Heilige Michaël met draak afkomstig uit het klooster van de Liefdezusters der Verrezen Zaligmaker.