erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Trudo

bouwkundig element
ID
88644
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/88644

Juridische gevolgen

Beschrijving

De kerk was een quarta capella met patronaat en grootste gedeelte van de tienden in handen van de abdij van Averbode; een klein gedeelte van de tienden was verdeeld over zeven particuliere tiendheffers en de abdij van Herkenrode. De kerk werd steeds bediend door een geestelijke van Averbode. Basilicale kerk in gotische stijl, met schip uit eind 14de of begin 15de eeuw, mogelijk 1409 (Coenen), en koor van circa 1400, voorzien van een neogotische toren gebouwd in 1864-76 naar ontwerp van Lambert Jaminé (Hasselt). Nieuwe bevloering in 1898 door H. Martens (Stevoort). Restauratie in 1933 door K. Gessler (Maaseik). Restauratie in 2000-2003 door E. Martens (Maaseik). Omgeven door het ommuurde, voormalige kerkhof en gelegen vlak bij de Itter.

Mergelstenen gebouw onder zadel- en lessenaarsdaken (leien), op een plint van kalksteenblokken. Het schip heeft steunberen van twee versnijdingen. Spitsboogvensters in een geprofileerde omlijsting met kordon vormende lekdrempels en mergelstenen maaswerk. Het portaal in de zuidelijke zijde is een haakse aanbouw onder zadeldak, nok parallel met dat van het schip; gevels afgewerkt met aandaken en kruisbloemen; onderbouw van kalksteenblokken; overhoeks geplaatste steunberen; spitsboogportaal met kalkstenen posten in de vorm van polygonale zuilen met waterbladkapiteel en een geprofileerde mergelstenen spitsboog met kruisbloem; lisenen met driepasmotieven in het gevelvlak erboven; binnenin een overwelving door middel van een stergewelf met topnerf op colonnetten; armenbankje tegen beide wanden; twee gekoppelde, rechthoekige deuren met lateien op consoles, in een geprofileerde omlijsting van kalksteenblokken, en met een gestileerde bloem op de latei; schijnbaar oorspronkelijk houtwerk met smeedijzeren beslag; erboven een mergelstenen nis. In de eerste travee van de noordelijke gevel, een klein getoogd portaal in een geprofileerde omlijsting van kalksteenblokken.

Het koor is voorzien van vierledige steunberen, afgewerkt met lisenen en driepasmotieven; drie van de steunberen aan de noordzijde hebben in de bovenste geleding een kalkstenen gevelsteen met gotische opschrift: IHS/MARIA, MCCCC (1400), de overige onleesbaar; hoge spitsboogvensters, confer supra; in de meest oostelijke muur, onder het venster, een nis met driepasboogmotief.

Neogotische, bakstenen toren met mergelstenen afwerking, twee geledingen onder ingesnoerde naaldspits (leien). Haaks op elkaar geplaatste steunberen, mergelsteen in het benedengedeelte, met mergelstenen speklagen bovenaan. Rechthoekig portaal in een geprofileerde, spitsboogvormige omlijsting van mergel- en hardsteen; mergelstenen lisenen in het timpaan; erboven een oculus met mergelstenen maaswerk in een geprofileerde, hardstenen omlijsting; in de bovenste geleding op elke zijde een spitsboogvormig tweelicht als galmgat, ingeschreven in een spitsboogvormige liseen van bak- en mergelsteen, met uurwerk op elke zijde, behalve in het oosten; mergelstenen steigergaten. Ronde traptoren tegen de noordzijde. De kleine, zuidelijke sacristie is waarschijnlijk neogotisch, de noordelijke sacristie kan ouder zijn; zij is voorzien van twee bolkozijnen in een hardstenen omlijsting met negblokken en mijtervormige latei.

Mergelstenen interieur. De huidige, laatgotische overwelving schijnt een oudere te vervangen: stergewelven met doorlopende topnerf, de ribben mergelsteen, de gewelfkappen baksteen; kruisribgewelven over de zijbeuken, met per travee een topnerf, haaks op de middenbeuk; boven de rechte koortravee een kruisribgewelf met topnerf, straalgewelf boven de sluiting. Scheiding tussen midden- en zijbeuken door middel van een mergelstenen spitsboogarcade op kalkstenen zuilen met waterbladkapiteel. Het benedengedeelte van de wanden is versierd met lisenen en spitsboogfriezen met driepasmotieven, op consooltjes in de vorm van mergelstenen hoofdjes; onderaan een kalkstenen armenbankje.

Mobilair: schilderij Laatste Avondmaal, olieverf op paneel, Antwerpen (tweede kwart 16de eeuw). Beeldengroep Sint-Anna ten Drieën, eik, Meester van Elsloo (circa 1520); Calvarie met Maria en Johannes, gepolychromeerd hout, Limburg (1520-30); beeld Sint-Jozef met Kind, hout (18de eeuw); beeld Onze-Lieve-Vrouw met Kind, gepolychromeerd hout (vierde kwart 16de eeuw); beeld Sint-Cecilia, geschilderd hout, Maasland (1490-1510 ?); beeld Sint-Ambrosius van Milaan, geschilderd hout (18de eeuw); beeld Sint-Barbara, geschilderd hout (18de eeuw); beeld Sint-Norbertus van Prémontré, geschilderd hout (18de eeuw). Hoofdaltaar (circa 1908) met passieretabel, gesculpteerde voorstellingen uit het leven van Christus en het Oud Testament, eik met verguldsel, voorzien van geschilderde zijluiken, Antwerpen (1530-40), gerestaureerd 1878-79 door De Haen en F. Meerts; afkomstig uit de Onze-Lieve-Vrouwekapel (Opitterkiezel). Het huidige altaar is opgebouwd uit elementen van de neogotische communiebank. Twee biechtstoelen, eik (18de eeuw). De medaillons tegen de zuilen zijn afkomstig van de voormalige preekstoel: eik (tweede helft 18de eeuw). Orgel met orgelkast, eik, gedeeltelijk verguld (tweede helft 18de eeuw); doksaal, eik, neoclassicistisch (?), (eerste kwart 19de eeuw). Reeks kerkbanken, eik (eerste helft 19de eeuw).

  • Laatgotische beeldsnijkunst uit Limburg en Grensland, Sint-Truiden, 1990, nummers 103-107.
  • Studiedag neogotiek in Noord-Limburg. Werkdocument 5/001. in Studiedag neogotiek in Noord-Limburg, Lommel, 1990.
  • BUYLE M. - VANTHILLO C., Vlaamse en Brabantse retabels in Belgische monumenten, Brussel, 2000, pagina's 138-139.
  • COENEN J., Kempische Kerken: Kantons Bree en Peer, Hasselt, 1936, pagina's 23-25.
  • DERVEAUX-VAN USSEL G. en anderen, Retabels, (In: Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen, 17, (1), 1979, pagina's 3-41).
  • GESSLER K., Terechtwijzigingen en aanvullingen, (Limburg, 19, 1937-38, pagina's 168-176).
  • GEUKENS B., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Limburg. Kanton Bree, Brussel - Sint-Truiden, 1977, pagina's 31-34.
  • GRAUWELS J., De aartsdiakonale visitaties van het dekenaat Maaseik (1646-1726), (Het Oude Land van Loon, 38, 1983, pagina's 179-182).
  • MEUL V. - JAMINE W., Van Waterstaatskerk tot Mijncité. Een historiek van het bouwen in Limburg door drie generaties provinciale bouwmeesters Jaminé (1832-1921), (Cultureel erfgoed in Limburg; 2), Hasselt, 1999, pagina 231.
  • STOFFELS A., Het kerkelijk kunstbezit van de Sint-Trudoparochie te Opitter, (Kunst en Oudheden in Limburg, 6), Sint-Truiden, 1975.
  • STOFFELS B., Het passieretabel uit de St.-Trudokerk van Opitter, (Het Ezendröpke, 1, 1981, pagina's 35-42).
  • STOFFELS B., Het passieretabel uit de St.-Trudokerk van Opitter (2), (Het Ezendröpke, 1, 1981-82, pagina's 31-41).
  • TIMMERS J.J.M., De kunst van het Maasland. Deel II. De Gotiek en de Renaissance, Assen, 1980, pagina's 66-67.
  • WEERD H. VAN DE, Het landdekenaat Eyck. Opglabbeek en Neerglabbeek. Opitter, (Limburg, 6, 1924-25, pagina's 13-20).

Bron: SCHLUSMANS F. 2005: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kantons Bree - Maaseik, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Trudo [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/88644 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.