Neogotische kerk die in 1871 werd opgetrokken naar ontwerp van de Brugse architect Antonius Verbeke (1828-1907). De architect toonde zich met deze kerk een trouwe aanhanger van de strenge neogotische stijlprincipes die in "Les vrais principes de l'architecture ogivale ou chrétienne" (1850) van Thomas Harper King worden uiteengezet en waarvoor hij de tekeningen verzorgde.

Kerk met omliggend kerkhof, hoofdingang ten westen. Omheind met muur, haag en leibomen, ten oosten begrensd door de Jabbekebeek, die in een gemetselde oever langs de kerk stroomt. Gekenmerkt door talrijke hardstenen grafmonumenten en gietijzeren kruisen. Bij de ingang, een oorlogsmonument: gedenkzuil met urne voor de militaire slachtoffers uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog, gesigneerd L. Devisch, onthuld op 29 maart 1921. Ten zuiden van de kerk een perk met graven van oud-strijders. Ten zuiden, een nieuwe uitbreiding van het kerkhof. Op kerkhof liggen kunstenaar Constant Permeke en zijn echtgenote Marie Delaere begraven, onder een graf met een beeldhouwwerk van George Minne.

Historiek

Reeds in 988 was er sprake van een kerk in Jabbeke; de exacte bouwdatum en plaats van de eerste kerk is echter niet bekend. De literatuur is het erover eens dat er wellicht eerst een stenen kapel aanwezig was, die circa 1128 werd verbouwd tot een romaans bedehuis, met onder meer de achthoekige vieringtoren en het zuidkoor die tot voor de sloop in 1869 bewaard bleven. In 1390 werd de noordkapel uitgebreid, een gotisch hoofdkoor gebouwd en de toren verhoogd, met onder meer spitsbogige galmgaten. In 1595, in volle godsdiensttwisten, zou het gedeelte ten westen van de toren door brand vernield zijn. Dit werd niet meer heropgebouwd, waardoor de vieringtoren de ingang van de kerk vormde. In de 17de eeuw werden dringende herstellingswerken uitgevoerd, vooral in het zuidelijke deel van de kerk (hoogkoor en Sint-Sebastiaanskapel). In 1717 werd een nieuw doksaal met orgel gemaakt. In 1720 stortte een deel van de noordgevel in, waarna het noorddeel van de kerk hersteld werd. In 1725 werd aan de toren gewerkt. In 1768 stortte de noordwestkant van de toren in; herstellingswerken tot 1780. Door de slechte financiële situatie werd de kerk niet voldoende onderhouden, waardoor in 1836 opnieuw grote schade aan de toren ontstond door storm. In het tweede kwart van de 19de eeuw werden een aantal kunstwerken aangekocht. In 1869 werd door de kerkraad besloten de kerk te slopen en op dezelfde plaats een nieuwe te bouwen. De plannen werden opgemaakt door de Brugse architect A. Verbeke en uitgevoerd door aannemer C. Lambert uit Oostkamp. De sloopwerken vonden plaats in 1871; de fundamenten voor de nieuwe kerk werden in 1872 gegraven, in 1874 werd de nieuwe kerk ingewijd.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de kerk als Duits "Marinefeldlazarett 4" ingericht. In 1928 werden alle nog bewaarde neogotische muurschilderingen overschilderd. Onder leiding van architect Luc Viérin (Brugge) wordt de oorlogsschade van tijdens de Tweede Wereldoorlog hersteld, onder meer nieuwe glasramen. In 1954 werden drie nieuwe klokken in de toren gehangen, ter vervanging van de klokken die door de Duitse bezetter tijdens de Tweede Oorlog naar de smeltovens werden gebracht. In de jaren 1970 worden verfraaiingwerken uitgevoerd in de kerk. In 1998-1999 wordt de kerktoren gerestaureerd.

Beschrijving

Georiënteerde neogotische kerk van het basilicale type. Het kruisvormige grondplan ontvouwt een vierkante westtoren, geflankeerd door twee zijkapellen, waarop het driebeukig basilicaal schip van vier traveeën aansluit, en een transept van één travee. Het hoofdkoor telt drie traveeën met driezijdige afsluiting, geflankeerd door twee vlak afgesloten zijkoren van één travee. Ten zuiden, een sacristie op rechthoekig grondplan, ten noorden, bijgebouw.

Het materiaalgebruik is typisch voor de neogotiek: rode baksteenbouw met Gobertange voor de versnijdingen van de steunberen, detaillering van de vensteropeningen en aflijning van de plint. Leien zadel- en lessenaardaken en torenspits. Vierledige rode bakstenen westtoren, voorzien van versneden steunberen op de hoeken; eerste geleding met eenvoudig spitsbogige dubbele inkomdeur, tweede geleding met groot spitsboogvenster waarin neogotische tracering, derde geleding met drie spitsbogige muurvlakken met centraal lancetvenster, bovenste geleding met een paar gekoppelde spitsbogige galmgaten versierd met boogfries en lisenen. Toren afgewerkt met hoektorentjes, geajoureerde borstwering met centraal uurwerk aan elke zijde. Op de top van het leien tentdak, een ijzeren kruis.

Zijgevels van de lagere zijbeuken geritmeerd door versneden en op elkaar geplaatste steunberen; lage plint, per travee een spitsboogvenster met neogotisch maaswerk; westgevels met spitsboogvenster en pinakel op de hoek. Boven het dak van de zijbeuken, ronde oculi van de middenbeuk. De dwarsbeuken hebben zijpuntgevels met aandak, versneden hoeksteunberen, groot spitsboogvenster en driezijdige oculus in geveltop. Koorafsluiting met steunberen, waartussen lancetvensters met neogotisch maaswerk.

Interieur. Bepleisterd en grijs geschilderd interieur. Midden- en zijbeuken afgedekt door bepleisterde kruisribgewelven, gescheiden door spitsbogige scheibogenarcaden op bundelpijlers, blind triforium boven de scheibogen, daarboven lichtbeuk met driezijdige oculi. Wanden van zijbeuken voorzien van spitsboogvensters met eenvoudige tracering. Koor met hoge spitsboogvensters. Zwarte natuurstenen vloeren.

Mobilair. Hoofdzakelijk neogotisch interieur, deels naar ontwerp van Antonius Verbeke, bv. biechtstoel (1879), Blasiusaltaar (1874), Onze-Lieve-Vrouwealtaar (1874). Hoofdaltaar (1873) gedemonteerd. In 1928 wordt een nieuwe kruisweg geplaatst in de kerk, De Beule uit Gent. In 1936 worden nieuwe vensters geplaatst in de kerk. Tijdens het Tweede Vaticaans Concilie verdween een deel van het meubilair, bv. hoofdaltaar, preekstoel, communiebank. Doopvont uit 1875, met koperen deksel van 1843.

Rijke collectie schilderijen, grotendeels geschonken door kasteelheer Egidius van Larebeke. "Aanbidding der Wijzen", 17de-eeuws schilderij op paneel. "Aanbidding der Herders", 17de-eeuws schilderij op paneel. "Christus gegeseld", 1829, doek. "Bewening van Christus", 17de of 18de eeuw, doek, naar Van Dyck. "Hieronymus", 17de eeuw, paneel, toegeschreven aan de Claeissensfamilie uit Brugge. "H. Familie op weg naar Egypte", 17de eeuw, toegeschreven aan Caspar de Crayer. "Vier evangelisten", 17de-eeuwse panelen. "De ark van Noach", doek, 17de eeuw, naar Tempesta, "Soldaten bespotten de gegeselde Christus", doek, toegeschreven aan Deyster. "Het berouw van Petrus", doek, 17de eeuw, toegeschreven aan Manu van Hennegoudt. "Onze-Lieve-Vrouw met Kind", paneel, toegeschreven aan Jacques De Rael, 1723. "Zeeslag bij Lepanto", doek, 1855. "Nood Gods", anoniem paneel, 1868. "Ferdinand de Salinas en Liviena Van Steelant", zijpanelen van het Salinas-drieluik uit de Sint-Donaaskerk in Brugge, ca. 1600. "Onze-Lieve-Vrouw van Gedurige Bijstand", drieluik. "Ten hemel opneming van Maria", A. De Lariviera, 1855.

Orgel. Het orgel dateert van 1859 en werd vervaardigd door orgelbouwer M. Hooghuys (Brugge). Drie klokken, vervaardigd in 1953.