Zogenaamd "De Vier Winden", voormalig woonhuis en atelier van kunstenaar Constant Permeke (Antwerpen, 1886-Oostende, 1952). De woning werd in 1929-30 gebouwd volgens een concept van de kunstenaar zelf, dat door architect Pierre Vandervoort (Nieuwpoort) in bouwplannen werd omgezet. De woning werd perfect op de windrichtingen georiënteerd, wat de naam van de woning verklaart.

Historiek

Sinds 1927 verbleef Permeke tijdens de zomermaanden in Jabbeke, in een huis in de toenmalige Hoogstraat (later Dorpsstraat nummer 51). Hij koos het bouwperceel voor zijn nieuwe woning uitdrukkelijk voor de rurale ligging, middenin de natuur. De grote tuin en de aanpalende weilanden hadden een grote invloed op het oeuvre van Permeke. De bewaarde tuin en open ruimte achter het huis zijn een tastbare getuige van de inspiratiebron van de schilder in zijn meest productieve periode.

In 1935 werd ten zuidoosten van de woning een atelier gebouwd voor grote werken, tevens tentoonstellingsruimte. Wanneer Permeke zich in 1937 op de beeldhouwkunst ging toeleggen, werd de ruimte hoofdzakelijk als beeldhouwwerkplaats ingericht. Na het overlijden van Constant Permeke in 1952 werd het huis volgens zijn wens voor het publiek opengesteld. Huis en inboedel werden in 1956 aangekocht door de Provincie West-Vlaanderen en vanaf 1961 ingericht als "Provinciaal Museum Constant Permeke". Daarbij werden de zuidelijk gelegen percelen mee aangekocht en ingericht als een grote museumtuin.

Beschrijving

Modernistische kunstenaarswoning in ruime omliggende tuin. Sobere gele baksteenbouw onder plat dak, grotendeels met wilde wingerd overgroeid. Ruime woning van vijf traveeën en twee bouwlagen op rechthoekig grondplan, waarbij de westelijke helft onderkelderd is, met onder meer een half ondergrondse garage. Op de noordwesthoek een uitspringende beglaasde erker, waarop een ruim verheven terras aansluit. Onregelmatig geplaatste, vrij kleine rechthoekige muuropeningen met bewaard schrijnwerk met een specifieke indeling voor elk venster. Aan elke zijde van de woning is een buitendeur. Centraal verdiept inkomportaal aan straatzijde (noord), aan tuinzijde een rondbogig portaal, ten oosten een dubbele terrasdeur en ten westen een deur gekoppeld aan een raam vanuit het atelier.

Ten zuidoosten van de woning, een groot rechthoekig atelier. Lage geelbruine baksteenbouw onder plat dak. Blinde gevels, zenithale verlichting. Woning en atelier zijn via een gekanteelde muur met spitsboogdoorgang verbonden, tevens toegang tot de tuin achter de woning.

Interieur. De kunstenaarswoning van Constant Permeke werd voor ruim drie vierden gebruikt als werkruimte; de rest werd door het gezin als permanente woonruimte gebruikt. Bij de inrichting als museum werden in het woonhuis de schilderijen opgesteld, samen met enkele authentieke meubelstukken, onder meer geel geschilderde kasten, een centraal opgestelde houtkachel in het schildersatelier. In de tuin en de aparte atelierruimte zijn beeldhouwwerken te zien.

De woning kent een dubbelhuisopbouw, met centrale inkom- en traphall, van waaruit aan beide zijden twee ruimtes te bereiken zijn. Ten westen, eetkamer en salon, ten oosten, twee atelierruimtes; achter de traphall, aan tuinzijde, een smalle kamer. Op de verdieping, ten westen een schildersatelier, ten oosten de slaap- en privékamers.

Op de gelijkvloerse verdieping zijn de circulatie- en woonruimtes voorzien van zeshoekige gele gespikkelde cementtegels; de atelierruimte heeft grote rode betontegels, het verheven gedeelte kent zwart-wittegels in dambordpatroon. Het schildersatelier boven heeft een planken vloer. Vlak gepleisterde wanden en plafonds, wit of zwart geschilderd. In de zwart geschilderde inkomhal is een bank verwerkt in de muur. De traphal is voorzien van zenithaal licht en is compositorisch heel sterk uitgewerkt; granito bordestrap en trapleuning.

Tuin. De originele tuin bij de kunstenaarswoning van Permeke besloeg ongeveer een derde van de huidige museumtuin. Het was een geometrisch-kubistische tuin met vlak maaiveld en spontane natuur. De tuin werd wellicht nooit in totaliteit ontworpen. Na de aankoop door de Provincie van de belendende zuidelijke percelen, werd de tuin in Engelse landschapsstijl aangepast, volgens de plannen van de toenmalige rijkstuinbouwconsulent. In de vlakke tuin werd reliëf gebracht, een gebogen padennet werd aangelegd en exotische planten, voornamelijk coniferen, werden aangeplant. Eind 20ste eeuw werd het besluit genomen de authenticiteit van de tuin te herstellen. Landschapsarchitect J. Swimberghe (1954) maakte eind jaren 1990 een ontwerp op basis van oud fotomateriaal, waarbij de authentieke sfeer werd geëvoceerd. Een exacte reconstructie was niet mogelijk, omdat niet alle oorspronkelijke gegevens beschikbaar waren. Het strakke patroon van dolomietpaden en de verdiepte tuin werden zoveel mogelijk hersteld. Een nieuwe boomgaard werd aangeplant en het panorama op de achterliggende weiden en boerderijen opnieuw zichtbaar gemaakt.