De Grote Molen of Molen Verburgh is een koren- en oliemolen op 400 meter van de kerk van Stalhille. De bakstenen grondzeiler verving in 1860-1861 een afgebrande houten staakmolen. De molenromp is achterin gelegen tegenover de Kalsijdeweg (ten noorden). Vanaf 1908 was de familie Verburgh eigenaar van de molen, en bemaalde hem tot 1942. In 1995 werd de molenromp gerenoveerd en omgebouwd tot verblijfplaats.

Historiek

Op deze plaats werd tussen 1771-1778 (nog geen aanduiding op de Ferrariskaart) en 1815 een houten staakmolen gebouwd. Op het Primitief Percelenplan (rond 1835) is de “De Molen” (staakmolen) aangeduid met woning aan de straat. Rond 1815 was Guillaume Lievens, een bakker-molenaar uit Dudzele, er eigenaar van. Nadat de staakmolen afbrandde, werd in 1860-1861 een stenen molen gebouwd. De datering blijkt uit de mutatieschets van het kadaster en een ingemetselde jaarsteen "1860". In 1860 kwam de "koornwindmolen met stampkot genaamd den Grooten Molen" in het bezit van Clement Vandamme, molenaar uit Moerkerke. Of dit de nieuwe stenen molen of nog de staakmolen betrof, is onduidelijk. Molenaar August Vandepitte slaagde er in 1884 in om de molen af te kopen. In 1881 was hij één van de stichters van de onderlinge maatschappij "De Vereenigde Molenaars" (Brugge) die erin slaagde de verzekeringspremies tegen brand- en bliksemschade te halveren. In 1905 werd de molen met een stoommachine uitgebreid. De begin 19de-eeuwse lage molenaarswoning annex herberg en winkel met aansluitend stalgedeelte aan de straatzijde werd in de jaren 1930 verhoogd. De jaarsteen 1933 in de voorgevel van de huidige woning wijst op deze grondige verbouwing of mogelijk zelfs herbouw (het oude volume is niet meer herkenbaar). Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden één of meerdere wieken op Duits bevel verwijderd. In 1995 werd de molenromp gerenoveerd en omgebouwd tot verblijfplaats (architect Brigitte Claeys).

Beschrijving

De conische molenromp is opgetrokken in rode baksteen en was oorspronkelijk witgekalkt. De romp is ruim 13 meter hoog en telt een benedenverdieping en twee zolders. De rondbogige muuropeningen zijn, kenmerkend voor molenrompen vanaf de tweede helft van de 19^de eeuw, geschrankt geplaatst. Ook de ingangen waren oorspronkelijk rondbogig. Bij de verbouwing werd tegen de westzijde van de romp (wellicht op de plaats waar een grote rechthoekige poort was ingebracht) een laag volume onder leien zadeldak aangebouwd. De molenromp werd opnieuw bekroond met een mansardekap, die – hoewel niet kruibaar – refereert aan de vroegere molenkap. Volgens gegevens van 1984 waren op de tweede zolder het wiel en de as van het luiwerk nog aanwezig. Op het erf liggen twee molenstenen in basaltsteen.