Domein "Hof van Straeten", oorspronkelijk de residentie van de invloedrijke Heren van Straten, die in de 12de eeuw een burcht lieten bouwen ten noorden van de kerk van Varsenare en van daaruit een erg belangrijke heerlijkheid uitbouwden. Nu nog bestaande uit een omwald, en door hekkens tussen mooie neoclassicistische, hardstenen pijlers afgesloten parkdomein met centrale onregelmatige vijver, een woning uit 1971 op de fundamenten van het 19de-eeuwse kasteeltje en verbouwde resten van de bijgebouwen als de oranjerie, de ijskelder en het koetshuis. De lange dreef vanaf de Oude Dorpsweg tot aan het domein is door haar dubbele rijen eiken, beuken en populieren een erg indrukwekkend en beeldbepalend element in de dorpskern van Varsenare.

Historiek

De 12de-eeuwse burcht van de Heren van Straten was gelegen op een opperhof-neerhofsite, gekenmerkt door een dubbele, vierkante omwalling. Het slot was met torens versterkt, een poort met ophaalbrug verleende toegang tot het opperhof. De eerste vermelding van "thof van Straten" dateert van 1435; de naam bleef ongewijzigd ondanks de overgang van de heerlijkheid naar andere families. Op de kaart van Pieter Pourbus van 1561-1571 wordt de heerlijkheid op die manier afgebeeld met de benaming "Hof ter Strate". In de 17de eeuw werd het slot vernield; wellicht werd in 1674 een nieuw kasteel opgetrokken op dezelfde plaats, volgens de bestaande literatuur nog verschillende keren aangepast. Vanaf 1760 komt de familie van Caloen op het Hof van Straten wonen, na huwelijk tussen Anna-Maria de l'Espée en Pieter-Cornelis van Caloen. Op de kaart van Ferraris (1771-1778) wordt het goed niet bij naam genoemd, en weergegeven als drie grote gebouwen en een kleiner op een rechthoekig, breed omwald opperhof, waarrond een ruime boomgaard. In 1803 laat Anselm van Caloen de dreef tussen dorp en kasteel rechttrekken. Het Primitief Kadasterplan van 1834 registreert "'t Hof Van Straeten" als een lusthof bestaande uit verschillende gebouwen op een onregelmatig, langwerpig terrein met onregelmatige walgracht. Op de zuidoosthoek van het terrein, een rond voorhof waarop drie dreven uitkomen, één naar het dorp toe (zuid), een ander naar de Oosternieuwweg (oost), een derde langs het terrein naar de Hogeweg (noord). In 1845 worden alle gebouwen op het domein afgebroken en wordt een nieuw neoclassicistisch kasteeltje opgetrokken in opdracht van Anselmus van Caloen de Basseghem. Bij de aanpassingen op het domein wordt ook de walgracht vergroot naar het oosten toe tot aan de dreef; de oorspronkelijke brede oostelijke gracht wordt uitgebouwd tot vijver, ten westen waarvan het nieuwe kasteeltje staat. Een bijgebouw met oude puntgevel wordt bewaard, ten westen van het kasteeltje. In 1863 worden twee elementen aan het domein toegevoegd: een ijsput in de noordoostelijke hoek, en een serre aan de rand van een grote moestuin aan de oostzijde van het omwalde terrein. In 1868 wordt de toegang tot het domein in de zuidoosthoek gewijzigd, waarbij het ronde voorplein gesupprimeerd wordt en wellicht het huidige toegangshek wordt geplaatst. In 1918 wordt een deel van de monumentale eikendreef naar het domein vernietigd door ontploffing van het Duitse munitiedepot. In 1971 laat de familie van Caloen op de kelders van het 19de-eeuwse kasteeltje een nieuwe woning optrekken. De oranjerie en het koetshuis worden daarbij aangepast en uitgebreid.