Hoeve "Te scotelaere" of, sinds 1939, "Scholliers hofstede". Met een eerste vermelding uit het begin van de 14de eeuw is dit een van de oudste hoevesites in Varsenare. De hoeve dankt haar huidige uitzicht aan grote verbouwingen in 1767 door uitbater Lieven Anthierens, zie jaartal boven de deur van het boerenhuis.

Historiek

Eerste vermelding van de voorloper van deze hoeve in een rentenboek van het Sint-Janshospitaal van 1302, als "Schotelars ofstde", genoemd naar de toenmalige eigenaar. Op de kaart van het Brugse Vrije, in 1571 geschilderd door Pieter Pourbus, wordt de site afgebeeld als een grote, omwalde hoeve met een viertal losse bestanddelen; er wordt geen naam weergegeven. Het is de enige grote hoeve die op deze kaart langs het tracé van de huidige Westernieuwweg in Varsenare wordt afgebeeld.

De hoeve kan door de eeuwen heen gevolgd worden in de archieven, met onder meer in 1618 een beschrijving van de hoeve als "de huysinghe, schuere, stallynghe, duvecote ende bogaert metten walgracht rontsomme". Door een ingewikkelde erfeniskwestie werd de "goed behuysde en betimmerde hofstede, groot in 't geheele 70 gem. 281 roed." In 1767 verkocht aan Marie-Anne Vander Plancke uit Oostkamp. De archieven leren dat de toenmalige uitbater Lieven Anthierens "een backceucken, een waschhuys, een pompe en een solder boven de ceucken" liet bouwen, waarnaar wellicht het reeds genoemde jaartal 1767 verwijst. De weergave op de kaart van Ferraris (1771-1778) bestaat uit drie losse, in U-vorm opgestelde bestanddelen op een vierkant, omwald erf met brug over de gracht ten noorden, omringd door een grote boomgaard; de hoeve krijgt hier de naam "hooghhuys". Een kaartboek met kadastrale kaarten van 1808-1810 in het Rijksarchief geeft dezelfde situatie weer, en maakt de link met de huidige opstelling duidelijk, waarbij het noordelijke gebouw het boerenhuis is, het zuidelijke volume de stallen en het westelijke volume de schuur met geïncorporeerde stallen en wagenhuis; een klein vierde volume ten zuiden daarvan is erbij gekomen in vergelijking met eind 18de eeuw. In 1879 registreert het kadaster reeds de afbraak van dit vierde volume, samen met de uitbreiding van huis en schuur; de omwalling wordt met uitzondering van de zuidelijke gracht volledig gedempt; deze verbouwingen vonden meer dan drie jaar eerder plaats. In de 20ste eeuw werden de gebouwen grotendeels intact bewaard. Eind 20ste eeuw werden de landerijen verkaveld en volgebouwd met eengezinswoningen in tuin.

Beschrijving

Mooie historische hoeve gelegen op een ten zuiden omwald en met knotwilgen afgezoomd, grotendeels onverhard erf. Het erf is geprangd tussen de eind-20ste-eeuwse eengezinswoningen die op de voormalige landerijen van de hoeve werden gebouwd. Drie grote bakstenen volumes onder pannen zadeldaken: woonhuis, schuur en stal U-vormig omheen het binnenerf met mestvaalt geplaatst, sinds circa 1879 met erftoegang in de zuidwesthoek, vanaf de Westernieuwweg.

Boerenhuis in verankerde donkerrode baksteenbouw, met uitzondering van de oostelijke zijgevel witgekalkt op gepekte plint. Woning bestaande uit laaghuis van vijf traveeën onder mank zadeldak, en ten oosten het hooghuis van twee traveeën onder een zadeldak met aansluitende nokhoogte. De noordelijke aanbouwen zijn latere toevoegingen aan het wellicht in kern 17de-eeuwse hoofdgebouw. De aanbouw aan het laaghuis dateert wellicht van 1767, waar de archieven ons de bouw van een keuken melden. Bij deze verbouwing ontstond het mank zadeldak, waardoor het aandak en de muurvlechtingen in de westelijke zijpuntgevel zijn verstoord. Aan oostkant (opkamer) is het aandak en de tuitgevel met schouderstukken en muurvlechtingen wel intact bewaard: de aanbouwen aan de achtergevel van het hooghuis dateren van eind 20ste eeuw en zijn onder afzonderlijke lage lessenaarsdaken gevat. Erfgevel uitgewerkt als voorgevel; rechthoekige vensteropeningen, beluikt met begin-20ste-eeuws verzorgd rood geschilderd schrijnwerk. Fraaie rondboogdeur met gedeeld bovenlicht en met prachtige bakstenen omlijsting, waarboven het jaartal "1767" is geschilderd. Oostzijgevel met rechthoekig zoldervenster, westzijgevel met nieuwe, onregelmatig geplaatste muuropeningen. Lage achtergevel van de aanbouw van het laaghuis met rondbogige deuropening.

Stalvolume ten zuiden, met voorliggende bakstenen stoep en deels bewaarde vaalt. Verankerde rode baksteenbouw, aan erfgevel witgekalkt met gepekte plint. Gedeelde rood geschilderde staldeuren in licht getoogde muuropeningen; centraal een laaddeur in een bakstenen dakvenster met topgevel. Oorspronkelijk blinde zuidgevel met recente stalvensters.

Schuur ten westen van het erf, in kern 18de-eeuws, maar bij verbouwingen circa 1879 aan erfzijde met twee aanbouwen onder lessenaarsdak uitgebreid. Gedurende de 20ste eeuw werd dit volume nog enkele malen aangepast, onder meer door een brand in 1952 moest het dak vervangen worden. Grotendeels in geelbruine baksteen opgetrokken volume, met rood geschilderde poorten en staldeuren: talrijke wijzigingen in muuropeningen. Bij de erfingang, een klein beeldnisje met Mariabeeld, zwart bakstenen omlijsting met kruis.