erfgoedobject

Gemeentelijke begraafplaats

bouwkundig element
ID
89444
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/89444

Juridische gevolgen

Beschrijving

Gemeentelijke begraafplaats, gelegen op de plaats van de vroegere Sint-Laurentiuskerk met omringend kerkhof. De kerk wordt verwoest in 1940 en afgebroken in 1956.

Historiek

(kerkgeschiedenis, zie straatinleiding).

In 1631 wordt op initiatief van pastoor Merlijn en Jonkheer Gyselbrecht de Crombrugghe de broederschap van Onze-Lieve-Vrouw der Zeven Weeën opgericht, de oorsprong van de Wielsbeekse Ommegang. Daarvoor werden later aan binnenzijde van de kerkhofomheining zeven kapellen gebouwd, zie tekening van kerk, kerkhof en pastorie (1762). De kapellen worden afgebeeld met kruis, zadeldak en deurtje. Aan de achterwand hing een geschilderd doek. Vermoedelijk zijn de kapellen verdwenen in de periode 1797-1801.

In 1885 wordt het kerkhof voor het eerst ommuurd, een jaar later van boompjes voorzien. In de eerste helft van de 20ste eeuw komen in de kerkhofmuur nog zeven nissen voor, vermoedelijk voor de Ommegang. In 1956 wordt de kerkruïne afgebroken. In 1957 wordt de kapel opgetrokken naar ontwerp van architect Louis Kindt uit Kortrijk, met incorporatie van het vroegere kerkportaal met timpaan. Wordt gebruikt als rouwhuisje en daartoe ook verbouwd in 1981. Het kerkhof is recent uitgebreid.

Beschrijving

Begraafplaats afgesloten van de weg door lage bakstenen muur met ezelsrug, aansluitend op de centrale kapel en schuin ten opzichte van de rooilijn georiënteerd. Parking aan westzijde. Langs de andere zijden begrensd door hagen. Toegankelijk via de kapel of via de zijingangen, afgesloten door ijzeren hekjes.

Het oudste centrale gedeelte is eivormig en ligt op de plaats van de vroegere kerk met kerkhof. Het middenpad loopt vanuit de kapel naar het oosten en verdeelt het kerkhof in twee delen, als centrale as van een rechte padenstructuur in grind die het geheel in verscheidene lange perken verdeelt. Oudere natuurstenen graftekens staan voornamelijk in de oostelijke buitencirkel, daterend uit de eerste helft van de 20ste eeuw, onder meer families Lambrecht en De Brabandere. Aan oostzijde van het noordelijke gedeelte liggen kindergraven. Centraal bevindt zich de natuurstenen graftombe van baron van der Bruggen. Ten westen daarvan, het graf van de Zusters van Onze-Lieve-Vrouw der Zeven Weeën. Ten oosten daarvan, columbaria met achterliggende strooiweide.

Ten noorden ligt een hogergelegen rechthoekig perk op de plaats van de vroegere pastorietuin, met recentere graven. Ten oosten bevinden zich lagergelegen weiden en bomenrijen, aflopend naar de oude Leiemeander. Ten zuiden ligt een nieuw ontgonnen trapeziumvormig perk, nog grotendeels bestaand uit grasvlakte en via een afdraaiend pad met de centrale middenas verbonden.

Erepark voor de oorlogsslachtoffers van beide wereldoorlogen. Opgesteld aan de noordzijde van het centrale grafperk. Twee rijen van in totaal 17 opstaande grafzerken in blauwe natuursteen, langsheen een gekasseid middenpad, met namen van burgerslachtoffers omgekomen tijdens de Slag aan de Leie (1940). Eindigend op een bakstenen muur op natuurstenen sokkel, tussen pilasters in witte natuursteen, waarin drie rechthoekige natuurstenen gedenkplaten van ongelijke grootte zijn ingewerkt. Linkerplaat met vergulde letters: "GESNEUVELDE 1940", "BURGERLIJKE SLACHTOFFERS" en "GEDEPORTEERDE", telkens met namen in alfabetische volgorde. Middelste plaat met vergulde letters: "AAN ONZE / GESNEUVELDE HELDEN / VAN / 1914 - WIELSBEKE - 1918" met chronologische opsomming van namen met sterfdatum, besloten door: "DAT ZIJ IN VREDE RUSTEN / AMEN". Rechterplaat van kleiner formaat met koperen hoeknagels en gekruiste lauwertakken in reliëf, met opschrift: "REGIMENT DE LIGNE 13 LINIE REGIMENT", waaronder opschrift in beide landstalen over geleverde moed en dapperheid, besloten door "LYS 1940 LEIE".

Militair erepark. Opgesteld aan de noordzijde van het centrale grafperk. Witstenen grafzerkjes van drie Britse militairen gesneuveld tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Kapel

Exterieur. Rode bakstenen rouwkapel op natuurstenen sokkel, onder zadeldak in zwarte geglazuurde pannen. Voorgevel als restant van de oude kerk bestaande uit donkerrode baksteen met natuurstenen rondboogportaal, onder meer met halfzuiltjes met knoppenkapiteel en boogveld met witstenen haut-reliëf met voorstelling van "de Bergrede", daaronder de inscriptie van de zesde van de negen zaligheden: "ZALIG ZYN DE ZUIVEREN VAN HARTE WANT ZY ZULLEN GOD ZIEN". Achtergevel met beglaasde uitbouw waarboven rondbogige beeldnis waarin een beeld van de zegenende Christus. Zijgevels aan weerszijden afgeboord met tandlijst. In de noordelijke zijgevel zit een ingemetselde grafsteen in blauwe natuursteen, van Philips van Crombrugghe (†1618) en zijn vrouw Gertrude de Gruutere (†1638), eigenaar van de heerlijkheid en het kasteel "Ten Broucke".

Interieur. Sobere vlakgepleisterde en witgeschilderde kapel met vlak houten plafond en natuurstenen tegelvloer. Tegen de noordmuur een beeldengroep Calvariekruis. Beelden van de gekruisigde Christus geflankeerd door Maria en Johannes, geplaatst op een consolesokkel in blauwe natuursteen, waarop de inscriptie: "IN PACE DORMITIO TUA / D.O.M. ET PIAE ME MORTAE / PRAENOBILIUM DD BARONUM / VAN DER BRUGGEN".
Daartegenover een rechthoekige natuurstenen gedenkplaat voor militaire slachtoffers van W.O. I. Reliëfvoorstelling met gewonde soldaat met "AVV VVK"-vlag en zegenende Christus met het H. Hart. Inscriptie: "IK BEN DE VERRYZENIS EN HET LEVEN", waaronder: "AAN ONZE / GESNEUVELDE HELDEN / VAN / 1914 - WIELSBEKE - 1918". Daaronder een opsomming van namen en datum van sneuvelen in chronologische volgorde, besloten door "DAT ZY IN VREDE RUSTEN / AMEN".

  • Gemeentearchief Wielsbeke, Wielsbeke, 871.1: Bouwmachtigingen (1954-1955).
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Wielsbeke, 1956/24, 1957/137.
  • Rijksarchief Brugge, Gemeentearchief Wielsbeke, nr. 10: Kaart van het kerkhof en het erf van de pastorie (1762). (origineel t.t.v. de raadpleging onvindbaar).
  • DELANGE M., Wielsbeke, in HOLLEVOET F., Als straten gaan praten..., Tielt, 2005, p. 271.
  • JACOBS M., Zij die vielen als helden… Deel 2: Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, Brugge, 1996, p. 433.
  • VAN DE MAELE P., Het kerkhof van Wielsbeke van 1580 tot heden, in Leiesprokkels 1989, jaarboek 1, 1989, p. 91-102.

 


Bron: SANTY P. & DEVOOGHT K. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wielsbeke, Deelgemeenten Ooigem en Sint-Baafs-Vijve, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL36, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gemeentelijke begraafplaats [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/89444 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.