Pseudobasiliek, gelegen op een hoogte met deels bewaard omringend, ommuurd kerkhof. Eerste vermelding in 1147; afhankelijk van de abdij van Saint-Ghislain van circa midden 12de eeuw tot eind 17de eeuw. De plattegrond ontvouwt: een westtoren, een driebeukig schip met vijf traveeën, een koor met driezijdige sluiting, noordelijke en zuidelijke sacristie. Van de gotische kerk bleven bewaard: het koor, de middenbeuk en de westtoren. Verbouwing van de zijbeuken in de 18de eeuw, restauratie in 1898 onder leiding van architect Henri Geirnaert.
Zandsteenbouw (Balegemse) voor de oudste delen: onderbouw westgevel, koor en twee oostelijke traveeën van de noordgevel van het schip; verder bak- en zandsteenbouw onder zadeldaken (leien). Westgevel met vierkant portaal onder achtzijdige gerestaureerde toren met geknikte spits (leien), onderbouw geflankeerd door overhoekse steunberen met een versnijding. Aangepast rondboogdeurtje geflankeerd door latere, geprofileerde stijlen met ingediepte schachten, neuten en geprofileerde kapitelen, uit de tweede helft van de 18de eeuw (arduin), oude boogstenen. Daarboven oculus en spitsboogvensters met ramen in ijzeren harnas, laatstgenoemde in achtzijdige romp afgelijnd door fries op zandstenen consooltjes; recentere bovenbouw van de toren in baksteenmetselwerk, rondboogvormige galmgaten (één per wand) met omlopende dorpels van natuursteen. Westgevels van de zijbeuken met gedicht rechthoekige venster (rechts) en oculus (links).
Noord- en zuidgevel: segmentboogvensters met arduinen lekdrempels uit de 18de eeuw, ramen in ijzeren harnas uit de 19de eeuw. Oostelijke travee gemarkeerd door steunberen met een versnijding; duidelijke verbouwing van de vensters: in noordgevel is de kwartholle gotische omlijsting nog gedeeltelijk bewaard. Noordgevel met arduinen casementen in drie westelijke traveeën (voormalige grafstenen?), gedicht segmentboogdeurtje in omlijsting van zandsteen; bekronende (lege) heiligennis. Koor geritmeerd door overhoekse steunberen met een versnijding. Spitsboogvensters in deels vernieuwde kwartholle omlijsting opgenomen in register van doorlopende geprofileerde onderdorpels, omlopende waterlijst met kleine accolade en verweerde kruisbloem boven elf; venster. Vernieuwd traceerwerk. Blinde bovenbouw in baksteenmetselwerk met hoekstenen van zandsteen. Schip en koor met doorlopend houten tongewelf, rondboogarcaden op zuilen op achtzijdige basis, deels van zandsteen, hersteld met arduin; Toscaans kapiteel in westelijke travee, gotische, achtzijdige kapitelen met verwijderd, geprofileerd abacus in twee oostelijke traveeën.
Mobilair
Neogotisch hoofdaltaar (19de eeuw); biechtstoel met cartouches (18de eeuw), herkomstig van de kerk van Aaigem; communiebank (18de eeuw); barokke preekstoel (17de eeuw); classicistisch getint tochtportaal met doksaal (laat 18de eeuw). Orgel door H.B. Goynaut (Brussel), van 1770, herkomstig van de kerk van Wieze.
VANDENBUSSCHE VAN DEN KERKHOVE C., Fotorepertorium, Kanton Herzele, 1976, 24
Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n2 (H-Z), Brussel - Gent. Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Ommuurd kerkhof omheen de parochiekerk.
Het kerkhof van Ressegem staat op geen enkele geraadpleegde historische kaart aangeduid. Pas op de cartografische kaart uit 1924 staat het kerkhof aangeduid. Er wordt van uitgegaan dat het kerkhof even oud is als de kerk van Ressegem die dateert uit de 12de eeuw. Een open ruimte is volgens het beheersplan ‘Sint-Mauritsiuskerk, de pastorie en de motte’ wel reeds op 18de-eeuwse kaarten herkenbaar. Een inventaris van het funerair erfgoed werd opgenomen in het beheersplan.
Typisch ommuurd en omheind plattelandskerkhof omheen de parochiekerk. Toegankelijk aan de westzijde door midden van een gietijzeren hek aan hekpijlers. De bakstenen muur is opgedeeld door pilasters en wordt afgedekt met rode dakpannen. Een pastoorspoortje met flankerende pijlers geeft toegang tot de pastorie.
Het kerkhof typeert zich door een collectie van verspreid opgestelde graftekens die de 20ste eeuw overspannen. Uit archiefonderzoek is gebleken dat reeds in 1974 slechts een beperkt aantal graftekens aanwezig waren. Vooral ten zuiden en ten westen van de kerk bleven oudere graftekens bewaard. De meeste graftekens zijn opgetrokken uit hardsteen in combinatie met porseleinen applicaties en tekstplaten in marbriet. Maar ook de typische marmeren graftekens uit de jaren 1970 bleven bewaard. Zowel de kruisvormige stèles als stèles met (verhoogde) zerken en graftuinen komen voor. Eclecticisme, art deco en modernisme zijn de gebruikte stijlen.
Opmerkelijk is het hardstenen neoclassicistische grafteken van de familie Van Den Berghe - Van Der Maeren uit 1918. De hoog uitgewerkte stèle met een bekronend kruis wordt voorafgegaan door een verhoogde zerk. Het geheel is geplaatst op een dekplaat en afgewerkt met een ketting aan omheiningspalen. Aan de voorzijde is er een knielbankje.
ARCHITECTENBUREAU MAARTEN DOBBELAERE 2019: Beheersplan Sint-Mauritsiuskerk, de pastorie en de motte Beschermd dorpsgezicht en beschermde monumenten St.-Mauritsplein zonder nummer, 9551 Herzele Definitieve versie 2019, Gentbrugge.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Mauritius met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8981 (geraadpleegd op ).
