erfgoedobject

Beeldbepalend hoekhuis De Zwaan

bouwkundig element
ID
90463
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/90463
Dit erfgoedobject heeft geen erfgoedwaarde meer. De erfgoedwaarden waarom we het object opnamen in de inventaris, zijn niet meer aanwezig, bijvoorbeeld door verbouwing of sloop.

Beschrijving

Beeldbepalend hoekhuis met de Markt, historiserende stijl. Zogenaamd "De Zwaan", met jaarsteen "1905". Winkelhuis op de plaats van een eeuwenoude afspanning en brouwerij. De naam (komt regelmatig voor bij oude brouwerijen) heeft eerder te maken met een open waterput, een belangrijke watervoorziening voor de brouwerij. Op deze plaats ("onder de druivelaar van herberg De Zwaan") zou de vierschaar van de dorpsheerlijkheid hebben rechtgesproken. Dit blijkt uit een verslag van 1519 aangaande een proces voor de Raad van Vlaanderen tussen een zekere Jan van Poucke en de parochie Ruiselede. Documenten van 1569 en 1571 vermelden Jan Cnudde, tevens baljuw, als eigenaar en beschrijven het eigendom met "schuur, brouwhuis, den ovenbuur, boomgaard aan de plaatse 'De Zwane'".

Op de gravure van Sanderus' Flandria Illustrata (1641-1644) staat hier een dwars volume, gelegen in een omhaagde tuin met boomgaard getekend. Op een "Plan figuratif van het dorp of plaets van Ruysselede" met beschrijving van de bestaande kasseiwegen in 1785 als dwars geplaatst gebouw afgebeeld, deel uitmakend van de aaneengesloten bebouwing langs de Markt-Bruggestraat. Bij de verkoop in 1824 wordt "De Zwaan" beschreven als een Spaans woonhuis met twee verdiepingen, gebruikt als herberg, met een grote kelder, schuur, stallen, logies, koer, hofplaats met achtertuin en poort. Op een foto van 1905 is een dwarshuis van twee bouwlagen en met eenvoudige lijstgevel te zien. Links ervan staat een laag dubbelhuisje van drie traveeën.

In 1905 wordt de Bruggestraat verbreed, het lage huisje verdwijnt en "De Zwaan" wordt volledig herbouwd. Een foto van 1906 toont de nieuwe situatie met het hoofdgebouw op de hoek met arkeltoren en rechts een lagere aanbouw van twee traveeën. Het gebouw doet dan dienst als "Gasthof" en "Afspanning", zie toen aanwezige opschriften, de doorgang links van Markt nummer 24 was afgesloten met een hek. In de eerste helft van de 20ste eeuw functioneert "De Zwaan" ook als slagerij, bakkerij en kruidenier. De activiteiten van een bijhorende feestzaal worden in 1962 stopgezet en overgeheveld naar de herberg "Poortefrank" in de Aalterstraat (nummer 23).

In zijn huidige toestand opgetrokken in rood-gele, verankerde baksteen onder zadeldaken (zwarte Vlaamse pannen) en boven een arduinen plint. Twee bouwlagen met hoektravee geflankeerd door drie en twee traveeën. Recentere begane grond met winkelpuien. Gebruik van neobarokke elementen zoals de doorlopende banden, rechthoekige vensters in rondboognissen met aanzet- en sluitstenen en cartouche met jaartal en twee bas-reliëfs met afbeelding van een zwaan. Hoektravee met korfboogdeur en pittoreske arkeltoren onder ingesnoerde naaldspits en bovenaan opengewerkt met blinde oculi. De punttop van de rechtergevel had oorspronkelijk een houten windberg. Op beide gevels een bijna gevelbrede cartouche met vervaagde opschriften "AFSPANNING / IN DE ZWAAN" en "GASTHOF / DE ZWAAN".

  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en Plannen, nr. 1509.
  • BRAET M., Rusleda 900 jaar. Een kroniek 1106-2006, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 23, nr. 4, 2006, p. 171-172, p. 214.
  • DE WULF G., 420 jaar brouwers en brouwerijen te Ruiselede, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 1, nr. 2, 1984, p. 69.
  • DEGUFFROY G., DEPREDOMME J., Ruiseleedse plaatsnamen, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 10, nr. 4, 1993, p. 195.
  • SILVERSMET T., Verzameld archief van Ruiselede, deel XII, p. 208.
  • VERHALLE A., Adrienne Verhalle vertelt (2), in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 6, nr. 4, 1989, p. 167, p. 172-173.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ruiselede, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL39, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Beeldbepalend hoekhuis De Zwaan [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/90463 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.