erfgoedobject

Herenhuis met achterliggende bedrijfsgebouwen

bouwkundig element
ID
91189
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/91189

Juridische gevolgen

Beschrijving

Herenhuis met imposante achterliggende bedrijfsgebouwen. Voormalig gemeentehuis/ herberg met achterliggende brouwerij. Eerste weergave op de Ferrariskaart (1770-1778), namelijk bebouwing op plaats van huidig woonhuis en achterliggende bebouwing gevat in een vierkante omwalling. Op het primitief kadasterplan (circa 1829) is huidig woonhuis opgetekend samen met drie achterliggende vrijstaande gebouwen binnen een driezijdige omwalling. Volgens het kadaster zijn het woonhuis en de achterliggende brouwerij circa 1829 eigendom van herbergier Vanhonsebrouck uit Werken. Bij een kadastermutatie van 1871 worden de bouw van het westelijk (langs Kronevoordestraat) nutsgebouw en de verdubbeling van de breedte van het oostelijk nutsgebouw opgetekend. In hetzelfde jaar wordt de achterliggende omwalling gedempt. Een Franse lijst van herbergen van 1807 vermeldt op deze plaats herberg "Au Damier", omschreven als "sert de maison de commune et est d'une particuliere service pour les voyageurs (...)". Vanaf 1847 werden de gemeentediensten ondergebracht in een gedeelte van de school en krijgt de herberg de benaming "oud gemeentehuis". Op een foto van 1919 is het woonhuis afgebeeld met een gewitte gevel boven een grijze plint.

Woonhuis. Voormalig gemeentehuis/ herberg. Huidig volume is reeds weergegeven op het primitief kadasterplan (circa 1829) en is volgens het kadaster onveranderd gebleven tot op heden. Breedhuis met dubbelhuisopstand van vijf traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (grijze Vlaamse pannen). Kroonlijst op klossen en modillons. Lijstgevel met rechthoekige muuropeningen. Verankerde baksteenbouw met gebruik van blauwe hardsteen voor plint en onderdorpels. Voor- en rechter zijgevel afgewerkt met een similibezetting, die dateert van na de Eerste Wereldoorlog. Gietijzeren voetenschraper. Schrijnwerk uit eerste helft 20ste eeuw: op de verdieping ramen met T-indeling en op de begane grond schuiframen. Achter- en linker zijgevel in gele baksteen met rechthoekige muuropeningen onder strek.

Interieur met oorspronkelijke ruimte-indeling. Centrale gang met kleurrijke geometrische cementtegels en houten lambrisering. Behouden paneeldeuren, stucplafonds met omkaste moerbalken en rozetten en houten schouwmantel. Kelder met rode terracottategelvloer met smalle voeg. Gekasseid achtererf. Met half verdiepte keldertoegang.

Oostelijk nutsgebouw. Voormalig magazijn. Eerste weergave op primitief kadasterplan (circa 1829). Volgens kadasteronderzoek verbreed in oostelijke richting in 1871. In het interieur is te zien dat het huidige uitzicht van het oorspronkelijke volume mogelijk uit deze fase dateert (zie verhoging dak en nieuw parement). Oorspronkelijk volume van tien traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (rode Vlaamse pannen). Verankerde rode baksteenbouw met gebruik van gele baksteen voor omlijsting van de ontlastingsbogen en voor de decoratieve lijst onder de dakoverstek. Negen korfbogige verdiepte vlakken, waarvan vijf blind, één volledig open en twee met gedeeltelijke muuropeningen (deur, venster en laadluik). Een grote poortopening van één travee. Afgeronde zuidelijke hoek. Tweede identiek volume tegen westzijde gebouwd. Rode baksteenbouw onder zadeldak (rode mechanische pannen). Deels behouden gesmoorde terracottategelvloer en kapspant.

Westelijk nutsgebouw (langs Kronevoordestraat). Voormalig magazijn. Volgens een kadastermutatie daterend van 1871. Vrijstaand gebouw van acht traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (rode Vlaamse pannen) met brede dakoverstek. Verankerde rode baksteenbouw met gebruik van gele baksteen voor omlijsting van de muuropeningen. De zijden zichtbaar van op straat zijn witgeschilderd boven een zwarte plint. Afgeronde noordelijke hoek. Zes opeenvolgende korfbogige poortopeningen met links één grote opening van twee traveeën breed. In noordelijke gevel segmentbogige deur en rechthoekig laadluik onder strek.

Zuidelijk nutsgebouw. Voormalige brouwerij. Eerste weergave van bebouwing op deze plaats op kaart van Ferraris (1770-1778) namelijk een omwald gebouw. Op het primitief kadasterplan (circa 1829) weergave van een gebouw aangeduid als brouwerij binnen een driezijdige omwalling. Volgens kadastergegevens verbreed in westelijke richting in 1871. Rode verankerde baksteenbouw van zeven traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (rode mechanische pannen) met dakvenster waarin laadluik. Zwartgeschilderde plint. Lege beeldnis in oostelijke gevel. Aangepaste muuropeningen en westelijk gevel vervangen door glaspartij.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Handzame, 1871/7.
  • LOWIE M., Handzame 1801-1976 dit was onze gemeente, Aartrijke, 1994, p. 135 (iconografie).
  • LOWIE M., Waar grootvader zijn pintjes dronk (Handzame, deel I), in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1997, p. 75-77, 84.

Bron: BAERT S. & VANNESTE P. in samenwerking met CREYF S., DEVOOGHT K., GHERARDTS F. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortemark, Deel I: Deelgemeenten Kortemark en Handzame, Deel II: Deelgemeenten Werken en Zarren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL40, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Baert, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Herenhuis met achterliggende bedrijfsgebouwen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/91189 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.