Het Mariabeeld tegen de gevel van nummer 21 herdenkt de aanval op 30 juli 1917, waarbij de Belgen en de Engelsen hun kanonnen richten op het station en het noordelijker gelegen vliegveld van Handzame. Handzame is vanaf 20 oktober 1914 Duits bezet gebied. De Duitse bezetter richt er een vliegveld en een pioniers- en munitiepark op. De aanval van 30 juli 1917, in voorbereiding van de Derde Slag bij Ieper (31 juli -10 november 1917), is de eerste uit een hele rij zware beschietingen; de geëvolueerde geallieerde zware artillerie stond opgesteld in Elzendamme (Vleteren). Eind juli-begin augustus 1917 wordt de gemeente dan ook ontruimd.

Op 30 juli 1917 wordt een munitietrein getroffen, meerdere huizen en de tabaksfabriek van den Berghe (in de kelder zaten acht personen) in de Kronevoordestraat worden vernietigd, zestien mensen vinden de dood. In de gevel van de (heropgebouwde) tabaksfabriek is tot de verbouwing na de Tweede Wereldoorlog een Mariabeeld ingewerkt, omkranst door de portretten van de slachtoffers. De slachtoffers worden ook herdacht in het oorlogsgedenkteken op het Handzameplein (zie Handzameplein).

Wit beeld van een zittende Maria met het kindje Jezus, tegen witte, houten achtergrond, onder afdakje in smeedijzer. Op voetstuk waarop beeld staat, restanten van een gedenkplaatje, met nog de onderste helft van een opschrift: "30-7-17" in zwarte letters. Dit beeld is vermoedelijk vernieuwd in de jaren 1950.

• Inventarisatie van Relicten uit de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek (Provincie West-Vlaanderen, "Oorlog en Vrede in de Westhoek", en Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Monumenten en Landschappen, 2002-2006).

• LOWIE M. 1994: Handzame 1801-1976 dit was onze gemeente, Aartrijke, 130.

Gelegen langs de Kronevoordestraat, nummer 21 (voormalige sigarenfabriek), tussen de kerk en de spoorweg van Handzame.

Historische achtergrond

Dit Mariabeeld getuigt van een geallieerde aanval op 30 juli 1917. Handzame was vanaf 20 oktober 1914 Duits bezet gebied. De Duitse bezetter richtte er een vliegveld en een pioniers- en munitiepark op. Op 30 juli 1917, als voorbereiding van de Derde Slag bij Ieper, kreeg Handzame een eerste uit een hele rij zware beschietingen te verduren. De geëvolueerde geallieerde zware artillerie stond opgesteld in Elzendamme. De beschietingen van 30 juli in de namiddag waren vooral gericht op het station en het meer noordwaarts gelegen vliegveld. De gevolgen waren fataal voor de burgerbevolking: 16 mensen werden gedood, meerdere huizen vernield en een munitietrein getroffen. Eind juli-begin augustus werd de gemeente dan ook ontruimd. In totaal had Handzame na de Eerste Wereldoorlog 29 burgerdoden te betreuren en iets minder militaire doden.

Ook de tabaksfabriek Vandenberghe was op 30 juli 1917 niet gespaard. In de kelder zaten acht personen. Alleen de vrouw van Cyriel Vandenberghe kon gered worden. Maria-Theresia Claeys (weduwe van Hippolyt Vandenberghe), haar dochters Alida, Pharaïde, Augusta en drie minderjarige kinderen van Cyriel Vandenberghe stikten onder het puin.

Na de Eerste Wereldoorlog, tot voor de verbouwing na de Tweede Wereldoorlog, stond op diezelfde plaats een ingewerkt Mariabeeld, omkranst met de beeltenissen van de slachtoffers.

Beschrijving

Wit beeld van een zittende Maria met het kind Jezus rechtstaande op haar schoot, tegen witte, houten achtergrond, onder afdakje in smeedijzer. Op voetstuk waarop beeld staat, restanten van een gedenkplaatje, met nog de onderste helft van '30-7-17' in zwarte letters.