Inplanting in de nabijheid van het kasteel. Deels omringd door ommuurd kerkhof met ijzeren hek tussen neoclassicistische pijlers met siervazen van arduin (ten zuidoosten). Zandstenen hekpijlers ten noorden. De gotische kerk werd meermaals verbouwd zodat enkel toren, koor en de zuidelijke sacristie van de laatgotische bouw bewaard bleven; oudere oostelijke zijbeukmuren. Restauratie, begin 20ste eeuw, onder leiding van architect Hendrik Geirnaert.
De plattegrond ontplooit een ingebouwde westtoren, een driebeukig schip van vier traveeën onder een zadeldak (leien), een smallere koorpartij onder een afgesnuit zadeldak (leien) met een rechte travee en driezijdige sluiting, een zuidelijke sacristie onder lessenaarsdak en een noordelijk bijbouw. Baksteenbouw met verwerking van zandsteen uit de groeven van Ninove; zandsteenbouw voor oostpartij. Westgevel: twee duidelijke bouwnaden met zandstenen hoekstenen en sporen van aanzet van dakhelling der vroegere kerk; twee beuken uit de 18de eeuw. Ingebouwde laatgotische westtoren uit de eerste helft van de 16de eeuw, aan de voorzijde gestut door middel van zandstenen steunberen met drie versnijdingen; vijf geledingen gemarkeerd door omlopende waterlijstjes, bovenste geleding voorzien van zandstenen hoekblokken. Korfboogportaal van zandsteen: peerkraal op geringde achtzijdige sokkeltjes, bekronende vernieuwde druiplijst; spitsboogvenster van zandsteen met kwarthol beloop, druiplijstje, negblokken en vernieuwd maaswerk; erboven, oculus; zandstenen rondboogvormige galmgaten voorzien van omlopende druiplijst onder ingesnoerde naaldspits. Metselaarstekens en hartmotief in gesinterde baksteen op westwand van de vierde geleding. Zandstenen gevelsteen met gotisch schrift bezijden de noordelijke steunbeer. Nisjes in de flankerende, overigens blinde, zijbeukgevels. Noordelijke en zuidelijke zijbeukgevels op zandstenen sokkel, geritmeerd door rondboogvensters (19de eeuw ?); ramen met kleine roedeverdeling. Ingebouwde oostelijke zijbeukmuren afgelijnd met klossen (muren van oudere kerk uit de 14de? eeuw). Gedicht spitsboogvenster in noordmuur. Zuidelijke sacristie op afgeschuinde plint gestut door overhoekse steunbeer, later rechthoekige getralied venster in een vlakke arduinen omlijsting. Laatgotisch koor, uit de eerste helft van de 16de eeuw, op sokkel met geprofileerde aflijning gestut door steunberen met twee versnijdingen. Spitsboogvensters, voorzien van geprofileerd beloop en afgelijnd met waterlijsten doorgetrokken ter hoogte van afzaat en steunbeerkop; vernieuwde tracering. Gedicht venster in de koorsluiting met verweerd kruisbeeld. Toren en schip verbonden door brede spitsboog op gotische driekwartzuilen met hoge sokkel. Schip geritmeerd door rondboogarcaden op Toscaanse zuilen met achtzijdige sokkel; tongewelf op gepleisterde gordelbogen opgevangen op kroonlijsten. Kappengewelf in de zijbeuken. Vierde travee van zuidelijke zijbeuk overkluisd met bepleisterd kruisgewelf. Eerste rechte travee van de oostpartij overkluisd door kruisribgewelf opgevangen door bepleisterde schalken; jaartal: anno 1758. Straalgewelf boven de apsis. Zware bepleisterde kruisribgewelven over zuidelijke sacristie.
Mobilair: Schilderij: "Heilige Marcellus als slaaf in de stal", door Cauwe (1788); houten kruisbeeld (18de eeuw); stenen bisschopsbeeld met leeuw (tweede helft van de 18de eeuw); stenen Heilige Petrus (11de eeuw - tweede helft 12de eeuw). Communiebank en biechtstoel door Vits en Van Driessche van 1773; preekstoel door D. de Haercke, van 1792; lambrisering van de tweede helft van de 18de eeuw; koorgestoelte en kerkmeestersbank in Lodewijk XV-stijl (18de eeuw). Orgel van P. Van Peteghem (1769); stenen doopvont uit de 15de eeuw. Grafstenen opgesteld tegen de westgevel, onder meer van pastoor De Saedeleer (+ 1883); oudere grafplaten als bevloering voor de westgevel en ingewerkt in de sokkel van noordelijke zijbeukgevel.
DE POTTER F. & BROECKAERT J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, Gent (1895), reeks V, dl.
Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n2 (H-Z), Brussel - Gent. Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Ommuurd kerkhof met een collectie graftekens gelegen omheen de parochiekerk.
Het kerkhof van Voorde staat aangeduid op de Ferrariskaart uit de late 18de eeuw. Een goede opmeting volgt pas op de Atlas der Buurtwegen van 1840. Daarop is een vierkant ommuurd kerkhof te zien. Een historische, ongedateerde foto uit het archief van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium en afgedrukt in het beheersplan uit 2020 toont een sterk begraasde site met een combinatie van natuurstenen zerken en houten kruisen.
Vandaag is het kerkhof nog steeds deels omheind met een ijzeren hek tussen neoclassicistische pijlers met arduinen siervazen ten zuidoosten en een bakstenen muur ten noorden. Aan de oostzijde verdween de ommuring door de uitbreiding van het kerkhof tot een buitenbegraafplaats. Ten noorden van de kerk bleven zandstenen hekpijlers bewaard. Tegen de oostelijke koorgevel, tussen de steunberen van de kerk werd een driedimensionale gekruisigde christus onder een luifel opgehangen. Onder het kruis zit een ovaalvormige nis geflankeerd door piramiden die mogelijk ooit dienst deed als ossuarium of voor een afbeelding van het vagevuur. Het geheel is omheind met een metalen hek.
Het kerkhof rond de kerk werd al verregaand geruimd en een selectie aan graftekens bleef behouden. Er bleven voornamelijk stèles met zerken bewaard in hardsteen of kunststeen. Zowel de sobere art deco als het modernisme komen er voor. Ze worden afgewerkt met tekstplaten in marbriet, metalen en porseleinen applicaties. Opmerkelijk is het met rozen gedecoreerde art-decografteken Lissens-Frederick (1957).
Op de uitbreiding valt het gedecoreerde art-decografteken van A. Van den Neuker (+1948) op. Het is gedecoreerd met vlammen die naar het vagevuur verwijzen, een kruis, gestileerde rozen en een pleurante in metaal. Verder zijn er enkele kunststenen graftekens en ééntje in cimorné (Jozef Van Cleemputte, + 1948).
Het kerkhof werd bezocht in 2017.
Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Pieters-Banden met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/9515 (geraadpleegd op ).
