Kruiskerk, gelegen op een hoogte, ten noorden van de Meulestraat, op een kruispunt van drie straten: Hoge Ellesem, Kerkkouterstraat en Meulestraat. Omringend, ommuurd kerkhof met bomen. Ten westen, trap geflankeerd door gecementeerde muren met hekken. Schip uit de 18de eeuw met neogotisch transept, toren en koor van 1911, naar ontwerp van architect Mortier.
De plattegrond ontvouwt een éénbeukig schip van vijf traveeën, een transept, een koor met twee rechte traveeën en vlakke koorsluiting, ten zuiden, in de oksel van transept en koor, vierkante toren met halfronde zuidoostelijke traptoren. Noordelijke en zuidelijke sacristie. Bakstenen schip op plint van zandsteen onder leien zadeldak, uit de 18de eeuw; twee (ten zuiden) en drie (ten noorden). Oostelijke travee met muurpand van Lediaanse steen in onregelmatig verband. Transept, koor en toren: baksteenbouw op natuurstenen plint in onregelmatig verband (hergebruikt materiaal), volumespel onder in hoogte afwisselende bedaking. Aflijnende getrapte baksteenfries met dropmotief.
Westgevel van vlak gehouwen Gobertange steen met gecementeerde top. Segmentboogdeur in een vlakke, verdiepte omlijsting van natuursteen. Daarboven segmentboogvenster met arduinen lekdrempel; raam in ijzeren harnas. Noord- en zuidgevel geritmeerd door segmentboogvensters met zandstenen onderdorpels, ramen in ijzeren harnas. In zuidgevel gedicht deurtje en rondboogvenster. Noord- en zuidgevel van transept en koorsluiting met drie gekoppelde rondboogvensters ingeschreven in blinde spitsboogvensters. Westgevel van noordelijke transeptarm met gedichte spitsboogvormige muuropening. Koor met houten Christus aan het kruis uit de 18de eeuw. Vierkante toren met vier geledingen onder geknikte spits (leien), geflankeerd door steunberen met versnijdingen. Rondboogvensters en galmgaten, steigergaten met zandstenen hoekblokken. Beuk overkluisd door laag tongewelf met bepleisterde gordelbogen (eerste kwart van de 20ste eeuw); spitstongewelf in transept en koor; kruisgewelf onder de toren.
Mobilair: Schilderij: "Het Laatste Avondmaal", door H. de Clerck (1607). Renaissance biechtstoel (tweede kwart van de 17de eeuw); classicistisch orgel (vierde kwart van de 18de eeuw). Zwarte marmeren doopvont (vierde kwart van de 18de eeuw) met koperen deksel in Lodewijk XVI-stijl.
DHANENS E., Aanwijzende fotografische inventaris van het Belgisch patrimonium voor kunst en geschiedenis, Canton Aalst, Archives centrales et laboratoires, Brussel, 1950, p. 9.
LEMAIRE R.M., persoonlijke notities.
Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n2 (H-Z), Brussel - Gent. Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Kerkhof
Ommuurd kerkhof met een collectie graftekens, gelegen omheen de parochiekerk.
Het deels ommuurde kerkhof staat aangeduid op een kaart van Bavegem uit 1770. Enkel aan de straatzijde, zuiden en westen van het kerkhof is er een ommuring.
Vandaag werd de historische kerkhofmuur aan de noord- en oostzijde vervolledigd. Dat deel werd recent ook vernieuwd. De oude bakstenen kerkhofmuur langs de rijweg is opgedeeld door pilasters en afgewerkt met een baksteenfries onder een ezelsrug.
Op het kerkhof bleven gietijzeren grafkruisen en hardstenen graftekens bewaard. Zowel de kruisvormige grafstèles als de stèles in combinatie met (verhoogde) zerken komen voor. Vele zerken zijn voorzien van een porseleinfoto, een tekstplaat in marbriet en applicaties in porselein. Er werd gekozen voor een neoclassicistische, art deco of modernistische vormgeving. Een aantal art-decograftekens zijn van rijkere decoratie voorzien (De Pelecyn + 1945, Familie Calmart-Verbelen).
Het kerkhof werd bezocht in 2017.
Rijksarchief Gent, Kaarten en plannen nummer 1861, Kaart van Bavegem, opgemaakt door G. Dedeken, 1770, schaal: 1:2666.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Onkomena met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/9543 (geraadpleegd op ).
