Historiek

Kruiskerk gelegen ten noorden van het Marktplein. Zottegem was voorheen voor de bediening afhankelijk van Strijpen; in de 14de eeuw, zelfstandige parochie met gotische kruiskerk; in 1564 en 1645, geteisterd door brand en verwoestingen; enkel het koor en de middenbeuk bleven bewaard. Een gravure van Sanderus (1644) toont ons een éénbeukige kruiskerk (de zijbeuken nog niet gebouwd) met kruisingstoren en koor met één of twee rechte traveeën en driezijdige koorsluiting. Circa 1740, vermoedelijke uitbreiding van het koor met twee traveeën (hypothese van H. Vandenbossche, afgeleid uit de gegevens van de Potter F. en Broeckaert J., en de afbeelding van de kerk op een bedevaartvaantje van Onze-Lieve-Vrouw van Deinsbeke, uit midden 18de eeuw). De kerk was toen voorzien van een barokke klokgevel onder driehoekig fronton; segmentboogvormige muuropeningen. In 1750 bouw van westtoren en zijbeuken; dichten van de koorvensters voor het oprichten van een nieuw hoogaltaar. In 1855, bouw van twee zijkoren en noord- en zuidsacristie. In 1864, vernieuwing van de toren; in 1870 opnieuw openwerken van de koorvensters; in 1886 slopen en heropbouwen van de westgevel; in 1965 werken aan de toren.

Beschrijving

De plattegrond ontvouwt: een driebeukig schip van drie traveeën, een transept, een hoofdkoor met vier rechte traveeën en driezijdige koorsluiting, zijkoren met twee rechte traveeën en vlakke koorsluiting, noord- en zuidsacristie. Noordgevel, transept, noordelijk zijkoor, koor en ten noorden sacristie van natuursteen. Zuidgevel, zuidelijk zijkoor, zuidelijke sacristie en west- en oostmuur van zuidelijke transeptarm: baksteenbouw op afgeschuinde, natuurstenen sokkel. Schip onder gebogen zadeldak (leien) met forse vierkante lantaarn, overgaand in achthoek (leien bekleding); transept en koor onder aaneengesloten zadeldaken (leien). Neogotische westelijke puntgevel van Luxemburgse hardsteen geritmeerd door steunberen met versnijdingen. Spitsboogdeur met rollijsten, bekronende kruisbloem, daarboven stomp spitsboogvenster. In top, spitsboogvormig galmgat. Zijgevels met segmentboogdeuren onder segmentboogvensters in vlakke omlijsting van arduin onder bekronende gebogen druiplijst. Noord- en zuidgevel (1750) en zijkoren (1855), geritmeerd door vlakke pilasters, aflijnende kwartholle puilijst, segmentboogvensters gevat in arduinen omlijsting met oren, neuten en bekronende druiplijst, vensters in ijzeren harnas. Noordelijk zijkoor met toegang tot grafkelder, ingericht in opdracht van graaf Lamoraal van Egmont, geplunderd in 1645, ontdekt in 1804 bij het bouwen van een nieuw hoogaltaar, herbouwd in 1857, ingewijd in 1951. Noordelijke en zuidelijke transeptgevel met aandak op schouderstukken, geflankeerd door steunberen met vier versnijdingen. Neogotisch spitsboogvenster in kwartholle omlijsting, doorlopende onderdorpel en druiplijst. Dichten van deuren in 1886. Koor geritmeerd door steunberen met versnijdingen. Deels vernieuwde spitsboogvensters in kwartholle omlijsting met rollijsten, afzaat, opgenomen in register van omlopende druiplijsten en onderdorpels. Sacristieën met segmentboogvormige muuropeningen gevat in arduinen omlijstingen. Toren overwelfd door Boheemse kop met mangat.

Interieur

Middenbeuk geritmeerd door spitsboogarcaden op vierkante pijlers op, met marmer beklede basis. Schip, transept, koor en zijkoren onder kruisribgewelven; schip en zijkoren met gedrukte rondboogvormige gordelbogen; koor met spitsboogvormige gordelbogen. Zijbeuken onder Boheemse kappen, rondboogvormige gordelbogen.

Mobilair

Neogotisch hoofdaltaar door L. Blanchaert (Sint-Denijs-Westrem) (20ste eeuw); neogotische zijaltaren (20ste eeuw); biechtstoel (circa 1750); preekstoel (18de eeuw). Neogotische glas-in-lood-ramen. Marmeren doopvont met koperen deksel (18de eeuw).