erfgoedobject

Stenen windmolen

bouwkundig element
ID
9709
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/9709

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Stenen windmolen
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Stenen windmolen
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Stenen windmolen met omgeving
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Beltmolen
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

18de-eeuwse stenen koren- en oliemolen van het type bovenkruier (grondzeiler), oorspronkelijk met houten pestelroeden in gietijzeren askop.

In 1762 verleende de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia een octrooi aan Pieter Emanuel Joseph d’Hane voor de oprichting van deze molen en de daaropvolgende eeuwen bleef de molen in het bezit van de Gentse familie D’Hane de Steenhuyze en erfgenamen. Tussen 1882 en 1886 werd het gaande werk hersteld (zie datum op sterrewiel) en bouwde men het nog bestaande kruiwerk op ijzeren ballen onder de zetel. Hiervoor werd ook het bovenste deel van het metselwerk van de romp hermetst. Na beschadiging tijdens de Eerste Wereldoorlog, werd nog een poging gedaan tot herstel maar in 1923 werd deze reparatie stop gezet en de molen werd niet langer in werking gesteld. Vanaf de jaren tachtig zijn er plannen voor herstel en restauratie (onder andere van architect Pascal Mariman uit 1987 en van architect Thierry Ferfers uit 2014-2015).

Typerend voor de molen is het unieke kruiwerk op ijzeren ballen (zetelkruier) en het op de bovenverdieping bewaarde houten binnenwerk (met onder meer nog lantaarns met spillen voor overbrenging). Ook bleven drie paar maalstenen bewaard. De stenen windmolen van Elene is één van de meest typische Vlaamse grondzeilers met waardevolle erfgoedelementen zoals:

  • eikenhouten pestelgevlucht;
  • staart met vanegespan;
  • molenas (liggende as) met sporen van kruisarmen van een vroeger;
  • vangwiel;
  • zetelkap op kogellager met ijzeren ballen;
  • de onderste berrie die niet in het metselwerk zit maar vast ligt op vier moerbalken;
  • groot aantal olmen rollen;
  • poortopening met klampsteen uit 1762;
  • raamopeningen met diefijzers en sporen van luiken in plaats van ramen;
  • zolders met doorkijk vanaf de begane grond tot de in de molenkap;
  • steentrommel op luizolder;
  • molenstenen met een grote diameter van 1,80 m.
  • D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5N2 (H-Z), Brussel - Gent.

Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle; Vandeweghe, Evert
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Elene

  • Is deel van
    Kasteeldomein van Leeuwergem en omgeving


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stenen windmolen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/9709 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.