erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Paulus Bekering met kerkhof

bouwkundig element
ID
9759
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/9759

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historiek

Inplanting op een lichte verhevenheid en omgeven door een ommuurd kerkhof; twee treuressen voor het westportaal. Heterogeen gebouw, resultaat van verschillende bouwcampagnes en restauraties. Oorspronkelijk éénbeukige romaanse kerk voor het eerst vermeld in 1176. Latere oprichting van de centrale toren (14de eeuw). Eind 14de eeuw of begin 15de eeuw: uitbreiding naar het oosten met een zandstenen koor, in de 16de eeuw tot 2 meter van de grond afgebroken en in baksteen heropgebouwd. Uitbreiding met twee transeptarmen in overgangsperiode van 15de naar 16de eeuw; de gevelsteen met jaartal 1644 (ten zuiden) duidt vermoedelijk op aanzienlijke verbouwingswerken. Restauratie eind 19de eeuw. Herstellingen in het eerste kwart van de 20ste eeuw. Restauratie in 1967 onder leiding van architect Adrien Bressers.

Beschrijving

De plattegrond ontplooit een éénbeukig romaans schip van twee traveeën geflankeerd door twee gotische transeptarmen van één travee (die niet recht tegenover elkaar staan), een ingebouwde gotische toren ten oosten van de kruisbeuk, twee traptorens in oksel van kruisbeuk en toren en een gotisch koor met twee rechte traveeën en driezijdige sluiting, geflankeerd door twee sacristieën (20ste eeuw). Zandsteenbouw in onregelmatig verband voor schip en toren. Kruisbeuk en koor opgetrokken in bak- en zandsteen. Afdekking door middel van in hoogte variërende zadeldaken (leien). Westgevel, puntgevel, met neoromaans korfboogportaal van natuursteen en gotisch spitsboogvenster (15de eeuw) met vernieuwd maaswerk. Schip verlicht door middel van gerestaureerde romaanse rondboogvensters. Sporen van tweede rondboogvenster in zuidgevel tegen dak van kruisbeuk. Gedicht rondboogdeurtje (lijkdeur) ten noorden. Kruisbeuk op zandstenen sokkel. In de puntgevels: spitsboogvenster, drielicht, voorzien van druiplijst en waterlijst, ter hoogte van de afzaat, doorlopend over zijgevels; gerestaureerd maaswerk. Gevelsteen met jaartal 1644 en nisje boven zuidoostelijk venster. Bakstenen traptorentjes op zandstenen sokkel afgedekt door middel van kegelspits. Ingebouwde toren van drie geledingen. Vierkante torenromp gestut door steunberen; oculus, sporen van een gedichte rondboog en gedicht rondboogdeurtje in de zuidoostelijke gevel. Overgang van vierkante torenromp naar achtzijdige bekroning door middel van tussengeleding met afgesnuite hoeken. Gerestaureerde rondboogvormige galmgaten met ingeschreven driepas. Getrapte fries onder de ingesnoerde spits (leien). Koor op hoge sokkel van zandsteen gestut door middel van dubbel versneden steunberen. Spitsboogvensters, drielichten, met deels gerestaureerd maaswerk. Sacristieën in neotraditionele stijl op zandstenen sokkel (hergebruikt materiaal); afdekking door middel van zadel- (ten zuidoosten) en tentdak (ten noordwesten). Overkluizing door middel van neogotische houten spitstongewelven. Verbinding schip-kruisbeuk en schip-koor door middel van spitsboog. Ingebouwd rondboogvenster zichtbaar in zuidoostelijke wand van schip.

Mobilair

Retabelkast (18de eeuw) met beelden van pestheiligen (18de eeuw) (ontbrekende beelden). Sint-Anna-ten-Drieën (vierde kwart 15de eeuw tot eerste kwart 16de eeuw), gepolychromeerd houten beeld. Zuidoostelijk portiekaltaar toegewijd aan Sint-Petrus, geschilderd hout, 1649 gedateerd; noordwestelijk portiekaltaar toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, geschilderd hout (circa 1649); renaissance preekstoel (17de eeuw); renaissance biechtstoel (17de eeuw); biechtstoel in Lodewijk XVI-stijl (vierde kwart van de 18de eeuw); kerkmeestersbank (18de eeuw); doksaal in Lodewijk XVI-stijl (vierde kwart van de 18de eeuw); neogotische lambrisering. Orgel (18de eeuw). Grafsteen van de familie Droesbeke (eerste helft van de 17de eeuw).

  • DEMEY A., Eenbeukige kerken in Oost-Vlaanderen, Kultureel jaarboek voor de provincie Oost-vlaanderen, Bijdragen, Nieuwe reeks, p. 63-78.
  • DE POTTER F. & BROECKAERT J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks V, deel II.

Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n2 (H-Z), Brussel - Gent.
Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Ommuurd kerkhof omheen de parochiekerk met een collectie aan 20ste-eeuwse graftekens.

Het kerkhof van Godveerdegem, omgeven door drie wegen, staat aangeduid op de Ferrariskaart uit 1771-1778. Op de Atlas der Buurtwegen is duidelijk te zien dat het kerkhof ommuurd is. De situatie bleef tot vandaag ongewijzigd.

Het vergroende kerkhof is omgeven door een bakstenen kerkhofmuur, op de hoeken verstevigd met pijlers en afgedekt met hardsteen. Ten zuiden verleent een metalen hek aan hekpijlers toegang tot het kerkhof. Op het kerkhof bleef een selectie van hardstenen graftekens bewaard die de 20ste eeuw overspant. Er bleven zowel kruisvormige stèles als stèles met (verhoogde) zerken, een gietijzeren kruis, een boomstamkruis bewaard. Zowel het neoclassicisme als de neogotiek zijn in de graftekens toegepast wat eerder uitzonderlijk is op een plattelandskerkhof. Het eclecticisme, de sobere art deco met gestileerde bloemendecoratie en het modernisme zijn er vertegenwoordigd.

Opmerkelijk is het boomstamkruis met grafomheining in cementrustiek. Het kruis rust op een Golgota waarin een grot is uitgespaard. Daarin een beeld van de piëta. Er bleven tevens enkele graftekens in beton en kunststeen bewaard.

Het kerkhof werd bezocht in 2017.

  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Is deel van
    Dorpskern Godveerdegem


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Paulus Bekering met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/9759 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.