Geschiedenis van het vaartuig: D’n Bruinen werd in 1902 gebouwd op de werf Moed en Trouw van Alphonsius Verras in Paal (Zeeuws-Vlaanderen). Het schip werd gebruikt door de familie Victor Wijnen vanuit de haven van Philippine als de PI 77. Tijdens het drooggevallen werden de mosselen in manden verzameld en in het ruim gestapeld. Vervolgens werden de mosselen stroomopwaarts op de Schelde vervoerd naar grote bevolkingscentra zoals Antwerpen, Lier, Mechelen, Brussel en soms nog verder. De hengst was volgens oud-conservator van het Nationaal Scheepvaartmuseum van Antwerpen Jules Van Beylen het meest typerende vaartuig van de Westerschelde. In 1912 werd het schip verlengd om een Kromhout dieselmotor te kunnen plaatsen. Door het dichtslibben van de kreken en het indijken van de Schelde werd de familie Wijnen in 1917 verplicht om naar Harlingen (Nederland) uit te wijken. In 1919 werd het schip verkocht aan de familie de Rooij. Zij werkten vanuit Yerzeke (Nederland) met als nummer en naam de YE199 Vrouwe Cornelia, nadien de Vijf Gebroeders. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog werd de motor in een schuur verstopt en werd het schip opzettelijk tot zinken gebracht om te voorkomen dat de terugtrekkende Duitsers het schip zouden in beslag nemen. Na de oorlog werd het schip weer gelicht.

Tot in 1958 was D’n Bruinen een mosselvisser. Nadien volgden een reeks particuliere eigenaren die het schip voor diverse doeleinden gebruikten. Eerst was D’n Bruinen een drijvende vakantiewoning, nadien een kajuitjacht waarmee tochten naar de Wadden, Frankrijk en Ierland werden gemaakt. Een roef werd opgebouwd en weer afgebroken. Het schip heette ondertussen de Zeehond, maar werd in 1987 omgedoopt tot D’n Bruinen. Het onderhoud van een houten schip vraagt een permanente zorg, terwijl de achtereenvolgende particuliere eigenaren zich noodgedwongen beperkten tot wat oplapwerk. Het onderhoud raakte zienderogen achterop en de staat van het schip verslechterde.

Toen de vzw Tolerant in 1999 D’n Bruinen aankocht was het vaartuig een wrak. Er werd nog een aantal jaren mee gevaren door de leden van de vereniging, maar een grondige restauratie drong zich op. Het hout was vrijwel volledig rot. In 2003 werden de werken aangevat met de financiële steun van een Europees Interregproject, de provincie Oost-Vlaanderen en de gemeente Kruibeke. Het schip werd met inlandse eik gerestaureerd. Daarbij werd met respect voor de originele vorm en bouwwijze gewerkt. Het ambacht van het branden van planken werd dankzij enkele scheepsbouwers opnieuw in de praktijk gebracht. Om de veiligheid van de opvarenden te garanderen werden een aantal aanpassingen gedaan. Er werd besloten bij de restauratie niet terug te keren naar de situatie van het schip in het jaar 1902, maar inzake motorisering en stroomvoorziening de nodige moderne apparatuur te installeren. In 2006 werd het schip terug te water gelaten.

D’n Bruinen is eigenom van de vzw Tolerant. Deze vzw is één van de meest actieve verenigingen van vrijwilligers die rond het behoud van authentieke schepen in Vlaanderen werken. De vzw werd in 1999 opgericht bij de aankoop van de mosselhengst D’n Bruinen. Sindsdien beheert Tolerant een kleine vloot schepen: de overzetboot Anne, het houten scherpe jacht de Olifant en de 12-voetsjol Ivo. De vzw bouwt ondertussen aan een verantwoorde houten replica van de hengst Pegasus. De vzw kan gebruik maken van de site van de vroegere werf Chantier Naval de Rupelmonde (CNR), die nu eigendom is van de gemeente Kruibeke. De CNR-site heeft een helling waarmee schepen in en uit het water kunnen worden gelaten.

Tolerant heeft als doelstelling authentieke Vlaamse, Brabantse en Zeeuwse schepen in stand te houden. De schepen worden gerenoveerd met als doelstelling om er mee te varen. De vzw wil bijdragen tot het behoud van de kennis die noodzakelijk is voor het onderhoud en het varen met de schepen. Daartoe worden de technische vaardigheden van het bouwen en het varen doorgegeven op nieuwe leden. Tolerant organiseert vaartochten om de belangstelling voor klassieke schepen aan te moedigen. Er wordt actief deelgenomen aan nautische evenementen zoals de Van Loon-race, Water-kAnt, Temse in de Wolken, Weekend op de Helling, enzovoort. Voor de ondersteuning van de werking werd een handbibliotheek opgezet.

De behoudsvereniging Tolerant beschouwt het in stand houden van de traditionele houtbouw als één van haar belangrijkste opdrachten. Er wordt door vrijwilligers aan de schepen gewerkt onder leiding van een Nederlandse expert. De vzw Tolerant nam deel aan het interreg project Traditional Maritime Skills, dat de traditionele bouwwijze van houten schepen documenteerde en poogde die vaardigheden over te brengen op jongeren. Op nautische evenementen worden regelmatig demonstraties georganiseerd van het branden van houten planken en traditionele constructietechnieken.

Vzw Tolerant heeft een website en publiceert viermaal per jaar een nieuwsbrief over haar activiteiten en geeft samen met enkele andere nautische erfgoedorganisaties het kwartaalblad Ruimschoots uit.

Tweejaarlijks wordt een cursus georganiseerd, waarin telkens een groep geïnteresseerden tot scheepsmaat wordt opgeleid. Nadien kan een vervolmakingscursus tot schipper worden gevolgd.

Eigenaars:

• 1902-1919: Victor Wijnen.
• 1919-: familie de Rooij.
• Een reeks onbekende eigenaars.
• Sinds 1999 is de vzw Tolerant eigenaar van D’n Bruinen.

Bouwjaar: 1902.

Werf: Alphonsius Verras in Paal (Zeeuws Vlaanderen).

Functie: Het schip werd origineel gebruikt voor het transporteren van mosselen vanuit Zeeland stroomopwaarts op de Schelde tot onder andere Antwerpen, Lier, Mechelen, Brussel en zelfs Roubaix. Momenteel wordt het schip gebruikt in het kader van de werking van de varend erfgoedvereniging Tolerant. Deze vzw doet met D'n Bruinen demonstratievaarten, zeiltraining en neemt deel aan nautische evenementen.

Vaargebied: De Schelde van Zeeland tot aan de grens met Noord-Frankrijk.

Vracht: Oorspronkelijk werden mosselen en bot vervoerd.

Beschrijving romp, constructie en opbouw: D'n Bruinen is een houten hengst. In vergelijking met anders types platbodems zoals de hoogaars is bij de hengst de voorsteven minder vallend en de achtersteven steiler. De hengst is hoekiger en in de kop forser gebouwd. Typisch voor de hengst is de zware balk van de voorsteven en de onderbreking van het boeghout/berghout. Het boeghout loopt van voor naar achter parallel met het boeisel en breekt af voor het zwaard. Iets lager loopt het berghout naar achter en eindigt op zekere afstand van de achtersteven. Het vlak van de hengst is druppelvormig en sluit hoekig aan op de kimplank. Het vooronder is te bereiken via een zogenaamde dievendeur in het schot tussen het ruim en het vooronder. De overloop van de fok loopt op de voorplecht van bak- naar stuurboord vlak voor de mast. Het open ruim voor de mosselen bevindt zich vlak achter de mast. Achter het open ruim volgt een kleine roef met nog een kooi en een toilet. Helemaal achteraan ligt de stuurkuip. Tijdens het zeilen steekt het roer iets dieper dan het vlak achteraan. Bij het droogvallen wordt het roer met een schortlijn opgehaald.

Tonnage: 15 ton waterverplaatsing.

Tuigage: D'n Bruinen is kottergetuigd, met een gaffelgrootzeil van 45 m², fok van 17 m² en een kluiver van 14 m². De gaffel is gebogen.

Motor: Rond 1912 werd het schip verlengd om een dieselmotor in te bouwen. De eerste motor was een Kromhout. Bij de restauratie werd een Volvo Penta dieselmotor van 55 pk ingebouwd. De huidige motor werd in het ruim ingewerkt met een houten bekisting die als eettafel wordt gebruikt.

Uitrusting: Op de voorplecht was een braadspil geïnstalleerd, onder meer om het anker op te halen. De spil werd echter gedemonteerd om meer ruimte en veiligheid voor de bemanning te voorzien. De spil werd vervangen door een kleine lier en tentoongesteld in de CNR-loods.

Interieur: In het vooronder bevinden zich twee kooien en een kacheltje. In de roef achteraan is nog een kooi en een toilet terug te vinden.