erfgoedobject

Ouderhoek

varend element
ID
99003
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/99003

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld varend erfgoed Poon Ouderhoek
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd varend erfgoed Poon Ouderhoek
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Geschiedenis van het vaartuig: De Ouderhoek werd in 1914 gebouwd in Ouder-Amstel op de scheepswerf De Amstel van bedrijfsvoerder J.P.G. Thiebout. Het houten schip werd als jacht gebouwd voor Blijdenstein, een textielhandelaar en één van de stichters van de AMRO-bank. Het schip werd de Ouderhoek gedoopt naar het landhuis van de familie Blijdenstein in Loenen op de oevers van de rivier de Vecht. De Ouderhoek is uitzonderlijk rijk gedecoreerd. De buitenzijde van het schip, met overvloedig houtsnijwerk, refereert naar de oude Statenjachten, de vaartuigen van de leden van de Staten-Generaal. Het houtsnijwerk en interieur is van de hand van de Nederlandse art deco sierkunstenaar Carel Adolph Lion Cachet (1864-1945).

Er bestaat enige discussie over welk type schip de Ouderhoek is. De bron van het probleem is dat de poon als type in 1914 reeds verdwenen was. De Ouderhoek zou dus een evocatie zijn van een in 1914 niet meer bestaand type schip. Meerdere auteurs speculeerden over de origine van het schip. Een eerste optie is dat de Ouderhoek werd gebouwd naar de plannen van een poon die in het Prins Hendrik Museum in Rotterdam (vandaag het Maritiem Museum Rotterdam) werden bewaard. Een andere optie is dat de Ouderhoek was geïnspireerd op een model van een achttiende-eeuwse Zeeuwse boeier die in het scheepvaartmuseum van Amsterdam staat opgesteld. De algemene consensus volgt de mening van auteurs zoals E.W. Petrejus en Maurice Seghers dat de Ouderhoek als een poon mag worden omschreven.

In de Ouderhoek werd eind 1951 een motor ingebouwd. De werf van Jan Douma in Oppenhuizen (Nederland) plaatste toen een Hercules benzinemotor in het schip. In 1979 werd met middelen van het Nederlandse Prins Bernardfonds een restauratie van het houtwerk boven het berghout ondernomen. Er werd in 1979 ook een nieuw dek in teak gelegd. Het onderwaterschip is inmiddels met zink bekleed om het te beschermen tegen het water.

De Ouderhoek is de enige varende houten poon ter wereld. Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van het Vrijheidsbeeld in 1986 in New-York werd de Ouderhoek per schip naar de Verenigde Staten van Amerika vervoerd. Samen met 100 andere historische vaartuigen voer het mee in de parade voor Manhattan.

Eigenaars: Het schip heeft steeds de naam Ouderhoek gedragen. Het werd gebouwd in opdracht van Blijdenstein. Niet alle eigenaars van het schip zijn gekend. In 1955 was de Ouderhoek eigendom van Steenwijk uit Amsterdam. Het schip werd rond 1990 aangekocht door een Belg.

Bouwjaar: 1914.

Werf: Scheepswerven De Amstel in Ouder-Amstel (vlakbij Amsterdam).

Functie: Gebouwd en steeds gebruikt als jacht.

Vaargebied: Nederland en België. De Ouderhoek maakte tochten tot in Denemarken en voer in een optocht in New York bij de herdenking van de oprichting van het Vrijheidsbeeld.

Beschrijving romp, constructie en opbouw: Houten rondbodem, gebouwd op een kielbalk. De ronde vormen van het schip refereren naar de Zeeuwse poon. Het onderwaterschip werd met zink bekleed. In 1979 werd het dek vervangen.

Tuigage: De Ouderhoek is kotter getuigd. De masthoogte is 14,6 m. Het grootzeil meet 47,6 m² en de fok 24,6 m². Van de kluiver is geen oppervlakte gekend.

Motor: De Ouderhoek voer de eerste decennia zonder motor. Eind 1951 werd een benzinemotor van Hercules ingebouwd. De huidige motor is een Nanni diesel van 60 pk uit 1998.

Interieur: Het uitzonderlijk rijk gedecoreerde interieur en houtsnijwerk is van de Nederlandse art deco sierkunstenaar Carel Adolph Lion Cachet (1864-1945). Hij stond onder meer in voor de inrichting van de passagiersschepen van de Stoomvaart Maatschappij Nederland die de verbinding met Nederlands-Indië onderhielden. Ook het interieur van het Rijksmuseum in Amsterdam is van zijn hand. Het interieur van de Ouderhoek vertoont een merkwaardige combinatie van neo-renaissance houtsnijwerk met moderne, abstracte art deco motieven. Een aantal tegels in de keuken komen uit de Faienceries de Bouffioulx, een bedrijf dat in 1922 werd opgericht. De abstracte tegels dateren dus van minimaal acht jaar na de bouw van het schip. Het interieur van Cachet is uitzonderlijk te noemen.

  • MANTELEERS W. 2012: De ‘Ouderhoek’. Een uniek erfgoed, Ruimschoots 12.4, 18-20.
  • S.N. 1955: Le Poon Ouderhoek, Wandelaer et sur l’eau 323, 96-97.
  • VAN STEENWIJK O. 2006: Met de poon Ouderhoek op reis naar Denemarken, Spiegel der Zeilvaart 6, 11-15.
  • J.d.Z. 1950: Ouderhoek. Een boeierjacht naar het model van een Zeeuwse Poon, De Waterkampioen 871, 264-265.

Auteurs: Van Dijck, Maarten
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ouderhoek [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/99003 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.