Inventaris

Hooghuisgaverstraat 1 (Kruisem)
Hoeve met losstaande bestanddelen gegroepeerd rondom een vierkant, grotendeels verhard erf en hoge haag en ijzeren hek aan gewitte bakstenen pijlers ten oosten aan de straat. Boerenwoning van zeven traveeën onder zadeldak, rechter zijtopgevel met 1782 gedateerde sieranker.

Hooghuisgaverstraat 2 (Kruisem)
Bij de Leebeek ingeplante hoeve met losstaande bestanddelen gegroepeerd rondom een vierkant erf met centrale mestvaalt beschaduwd door een imposante plataan. Oud boerenhuis van zes traveeën onder zadeldak met sporen van vlechtingen in linker zijpuntgevel, vermoedelijk opklimmend tot de 17de eeuw.

Hoogrechemstraat 12 (Kruisem)
Gerenoveerde gesloten hoeve met gewitte vleugels onder rode pannen zadeldaken op vierkante plattegrond toegankelijk via een doorrit in de oostelijke straatvleugel. Woonhuis van zes traveeën onder zadeldak met 18de-eeuwse kern.

Hoogrechemstraat 5 (Kruisem)
Imposante gesloten hoeve met gewitte vleugels onder pannen zadeldaken, ingeplant op de grens met Zingem, in kern opklimmend tot de 18de eeuw.

Hoogstraat 33 (Kruisem)
Herenhuis met behouden U-vormige aanleg in ruime beboomde tuin, van de straat afgesloten door fraaie ijzeren hekken op arduinen voet. Voorplein met gekasseide rondgang en centraal grasperk, links en rechts geflankeerd door koetshuis en stallen en imposante beuk in rechter hoek.

Huiseplein 13 (Kruisem)
Dorpshuis van zeven traveeën onder zadeldak, ingeplant op oude, minstens 18de-eeuwse rooilijn en huidige voorgevel uit het eerste kwart van de 20ste eeuw.

Huiseplein 23 (Kruisem)
Achterin gelegen herenhuis met voortuin afgesloten door fraaie ijzeren hekken tussen gietijzeren zuiltjes op bakstenen voet. Woonhuis van zeven traveeën en één en twee bouwlagen onder zadeldak in kern zeker opklimmend tot eind 18de eeuw, hoger opgetrokken en voorzien van een nieuwe voorgevel circa 1905.

Huisepontweg (Kruisem)
De staakmolen met open voet, genaamd Westmolen werd in 1981-1987 heropgericht en gerestaureerd in Kruisem, in de deelgemeente Wannegem-Lede. De Westmolen, afkomstig uit Houtave, klimt op tot 1737, en staat nu op een hoge molenberg op een heuvelrug, grotendeels omringd door een wijds landschap. De molen kreeg ook de naam van Schietsjampettermolen na een incident in 1981. Andere alternatieve namen zijn 'Grote Molen' of 'molen van Wannegem', de naam van de molen die oorspronkelijk op dezelfde locatie in Wannegem stond.

Huisepontweg 36, 40-42 (Kruisem)
Het classicistisch kasteel van Wannegem-Lede werd in 1783 naar ontwerp van Gilles-Barnabé Guimard gebouwd in opdracht van baron Alphonse Baut de Rasmon. De tuinaanleg gebeurde volgens de typische ganzenvoet met drie vista' s. Het park is voorzien van een aantal typische tuinelementen van omstreeks 1900: de ommuurde moestuin met oranjerie, volière, ommuurde boomgaard en het jachtwachtershuisje. Verspreid liggen verschillende 18de-eeuwse tuinpaviljoenen of fabriques.

Huisgaverstraat 26 (Kruisem)
Hoeve met losse bestanddelen met boerenwoning van zes traveeën onder zadeldak, opklimmend tot de 18de eeuw.