Inventaris

Kruiswaterplein (Zottegem)
Parochiekerk gelegen op een lichte hoogte met een klein kerkhof met graftekens en bakstenen ommuring met hekwerk. Voor het eerst vermeld in 1172. In de vroeggotische periode werd de kerk uitgebreid met een noordelijke zijbeuk, later met een achtkantige middentoren n een polygonaal koor, en nog later met een noordelijke zijkapel als soort van transeptarm; in 1579 beschadigd door de geuzen, gevolgd door herstellingen in 1592-1599.

Sint-Eligiusplein (Zottegem)
Neoclassicistische kerk gelegen in omringend kerkhof met recente breukstenen muur en haag. Van de kerk uit de 12de eeuw bleef enkel het koor bewaard, aangepast in de 17de eeuw. De huidige kerk dateert van 1834.

Sint-Martinusplein (Zottegem)
Belangrijke kerk waarvan de oorsprong teruggaat tot de preromaanse tijd. Huidige plattegrond ontvouwt een gotische 13de-eeuwse westtoren, een gotisch driebeukig schip van vier traveeën, een hoger romaans koor van oorspronkelijk twee traveeën met halfronde apsis, een zuidelijke sacristie uit de 18de eeuw met 17de-eeuwse onderbouw en een zuidelijke bergruimte uit begin 19de eeuw in het verlengde van de zuidelijke zijbeuk.

Ossenwegstraat, Pijpstraat (Zoutleeuw)
De feodale Castelbergh-motte bij het Vinne te Zoutleeuw is het aarden restant van de middeleeuwse residentie van een lokale heer. De geschiedenis ervan gaat minstens terug tot de 12de eeuw, maar vondsten in en om de motte wijzen op menselijke activiteit op deze plek in de prehistorie, IJzertijd en Romeinse periode. De aanwezigheid van een Romeinse versterking (Castelbergh–castellum) wordt gesuggereerd maar kan niet worden gesubstantieerd.

Biestmolenstraat (Zwalm)
Achterin gelegen koren- en oliewatermolen, vermoedelijk opklimmend tot de 11de eeuw, bakstenen molengebouw onder afgewolfd pannendak met verankerd jaartal 1801.

Biestmolenstraat 18 (Zwalm)
Oude watermolen opklimmend tot de 11de eeuw, ruim molengebouw van vier traveeën en drie bouwlagen onder zadeldak, grotendeels van 1883 door toevoeging van twee bovenverdiepingen.

Borstekouterstraat 56-60 (Zwalm)
Op een lichte verhevenheid ingeplant kasteel gelegen in een park met vijvers, torenruïne, koetshuis en dienstwoning, toegankelijk via een imponerende ingang. Ten zuidoosten een restant van een omwalde castrale motte uit de Middeleeuwen.

Kerkstraat 31 (Zwalm)
Oorspronkelijk eenbeukig laat-Romaans zaalkerkje met recht afgesloten koor, opklimmend tot de 12de eeuw, vergroot in in 1834 en aangepast in 1868, ingeplant in kerkhof met ommuring van baksteen en betonplaten.

Machelgemstraat (Zwalm)
Een motte waarvan de motteheuvel nog als verhevenheid ten opzichte van het landschap op de merken is. Van de grachten is er geen sprake meer. Het neerhof situeert zich onder het Hof van Daele, een actief landbouwbedrijf.

Paulatemstraat 57 (Zwalm)
Georiënteerde kerk opgetrokken in de 11de eeuw uit Doornikse kalksteen, latere uitbreidingen en aanpassingen, ingeplant op een klein rond kerkhof met lage bakstenen muur.