Inventaris

Herlegemstraat 20-22 (Kruisem)
Kasteeldomein op de grens met Waregem. Heden nog behouden aanleg zoals gekend uit een plan van 1777 met meerledig site met walgrachten en afzonderlijk omgracht kasteel met toegangsbrug ten zuiden, ereplein met in U-vorm ingeplante dienstgebouwen ten noorden en ruime rechthoekige omgrachte moestuin en boomgaard aansluitend ten oosten. Ten oosten, aan de rand van het park, decoratief uitgewerkt bakstenen tuinpaviljoen van circa 1875.

Hooghuisgaverstraat 1 (Kruisem)
Hoeve met losstaande bestanddelen gegroepeerd rondom een vierkant, grotendeels verhard erf en hoge haag en ijzeren hek aan gewitte bakstenen pijlers ten oosten aan de straat. Boerenwoning van zeven traveeën onder zadeldak, rechter zijtopgevel met 1782 gedateerde sieranker.

Hoogstraat 33 (Kruisem)
Herenhuis met behouden U-vormige aanleg in ruime beboomde tuin, van de straat afgesloten door fraaie ijzeren hekken op arduinen voet. Voorplein met gekasseide rondgang en centraal grasperk, links en rechts geflankeerd door koetshuis en stallen en imposante beuk in rechter hoek.

Huiseplein 23 (Kruisem)
Achterin gelegen herenhuis met voortuin afgesloten door fraaie ijzeren hekken tussen gietijzeren zuiltjes op bakstenen voet. Woonhuis van zeven traveeën en één en twee bouwlagen onder zadeldak in kern zeker opklimmend tot eind 18de eeuw, hoger opgetrokken en voorzien van een nieuwe voorgevel circa 1905. Siertuin met opgaande bomen, serre en voormalige moestuin.

Huisepontweg 36, 40-42 (Kruisem)
Het classicistisch kasteel van Wannegem-Lede werd in 1783 naar ontwerp van Gilles-Barnabé Guimard gebouwd in opdracht van baron Alphonse Baut de Rasmon. De tuinaanleg gebeurde volgens de typische ganzenvoet met drie vista' s. Het park is voorzien van een aantal typische tuinelementen van omstreeks 1900: de ommuurde moestuin met oranjerie, volière, ommuurde boomgaard en het jachtwachtershuisje. Verspreid liggen verschillende 18de-eeuwse tuinpaviljoenen of fabriques.

Kasteeldreef 1-3, 10-12 (Kruisem)
Het kasteel van Nokere, een classicistisch waterkasteel van circa 1727, bevindt zich binnen een omhaagd domein met verschillende vijvers en uitgestrekte tuinen en bossen. De Franse Tuin in het park is een fraai voorbeeld van het werk van tuinarchitect René Pechère. Een lange platanendreef verbindt het kasteeldomein met de dorpskern van Nokere.

Kasteeldreef 2-8 (Kruisem)
Een rij lage boerenarbeiderswoningen die oorspronkelijk dienst deden als personeelswoningen van het kasteel van Nokere bevinden zich rechts bij de ingang van de kasteeldreef. De lichtgeel geschilderde huisjes met gepikte plinten onder pannen zadeldaken bezitten allen nog de blauw- en geelgeschilderde luiken verwijzend naar de bezittingen van het kasteel.

Kasteelstraat 31 (Kruisem)
Voormalige herberg ingeplant in de straatbocht; stopgezet in 1918. Verankerd bakstenen dubbelhuis van oorspronkelijk vijf, heden zes traveeën onder pannen zadeldak, uit de tweede helft van de 18de eeuw.

Kasteelstraat 6-10, 6A-B (Kruisem)
Het 17de-eeuwse waterkasteel met aanhorigheden in een uitgestrekt park van 13 hectare met vijvers is gelegen tussen de Kasteelstraat, de Colijnstraat en de Moerasstraat en wordt door een lindedreef verbonden met de dorpskern.

Kolmstraat 25 (Kruisem)
Boerenhuis ten noorden van begraasd omhaagd erf met groengeschilderd ijzeren voetgangershek in as van deur.