Inventaris

Heers, Klein-Gelmen, Veulen (Heers)
Heers en Veulen ontstonden nabij de Heerse of Veulense Beek, één van de bovenlopen van de Herk, die er het golvend open-field landschap van Droog-Haspengouw insnijdt. In de beekvallei waren als gemene weiden in gebruik die nu veelal beplant zijn met populieren. Zowel Heers als Veulen zijn kasteeldorpen waarvan het kasteel gelegen is aan de rand van de natte vallei. Beide dorpen kennen vooral in de omgeving van het kasteel, kerk en pastorie nog een historische uitzicht en verbindingen. Verbindingswegen zijn vaak als holle wegen ingesneden.

Klein-Gelmen (Heers), Gelinden (Sint-Truiden)
Het gebied is gelegen op het Haspengouws leemplateau, langs de Herk en wordt gekenmerkt door de mergelgroeven van Gelinden en een historisch stabiel landgebruik bestaande uit akkerbouw op het plateau, een grotendeels beboste westelijk geörienteerde helling, beemden in de vallei van de Herk en hoogstamfruitweiden aansluitend bij het dorp.

Booischot (Heist-op-den-Berg), Houtvenne, Hulshout, Westmeerbeek (Hulshout)
Dit gebied is gelegen in de Zuiderkempen, in de alluviale vallei van de Grote Nete met haar zijbeken, op grondgebied van de gemeenten Hulshout en Heist-op-den-Berg. Het landschap werd van oudsher gedomineerd door beemden langsheen de Grote Nete en de Steenkensbeek en een langgerekte bosstructuur net ten noorden van de Nete. Vandaag herkennen we in dit landschap nog steeds deze mooi bewaarde beemden, de langgerekte bosstructuur en de sterk kronkelende loop van de Steenkensbeek als belangrijkste getuigen van dit historische landschap. Het bouwkundig erfgoed, geconcentreerd ter hoogte van de Grote Nete en de verbindingsweg tussen Hulshout en Booischot, met het prachtige domein van 'Hof ter Laken', de 'Mac Adam' hoeve, de hoeve 't Bergske, de mijlpaal ‘Toreke’, het voormalig brugwachtershuisje e.d., draagt mee bij tot de hoge historische- en belevingswaarde van dit landschap.

Itegem (Heist-op-den-Berg), Herenthout (Herenthout), Bevel, Nijlen (Nijlen)
‘Kruiskensberg en Zwart Water’ is gelegen op grondgebied van Bevel, Nijlen en Itegem in de Zuiderkempen. Het betreft een zeldzame en intacte natuurlijke overgang tussen heidelandschap met hoger gelegen duinuitlopers in het noorden en beemdenlandschap in de Grote Netevallei in het zuiden. Het landschap wordt gekenmerkt door vrij grote reliëfverschillen en talrijke abiotische gradiënten die aanleiding gaven tot een gevarieerd landschap met prachtige vergezichten en een opmerkelijke vegetatie. In de bosrijke Grote Netevallei is het wegen- en perceleringspatroon en een oude Nete-arm nog duidelijk herkenbaar aanwezig. De hoger gelegen Kruiskensberg is een bedevaartsoord bestaande uit een kapel- en kruisweg rond een bron. In het noorden is het landschap meer open en bestaat het uit reliëfrijke wei- en akkerlanden en heide- en bosrelicten.

Itegem (Heist-op-den-Berg), Herenthout (Herenthout)
Dit gebied is gelegen in de Zuiderkempen op grondgebied van Herenthout en Itegem. Het betreft een afwisselend landschap met verschillende waterlopen met hun valleien, restanten van de oude perceelsstructuur en wegenpatroon, oude bossen, broekbossen, dreven en hooilanden die duidelijk de geschiedenis van dit gebied sinds de 18de eeuw weerspiegelen. De opvallende reliëfverschillen en de variatie in begroeiing doen een structuurrijk landschap ontstaan, waarin open en gesloten vegetaties elkaar afwisselen. De kasteeldreven die het landschap doorkruisen, zorgen, samen met de bomenrijen, voor filterwerking. Samen met het bouwkundige erfgoed, bestaande uit het dubbel omgrachte kasteel Herlaar, een goed bewaarde traditionele Kempense watermolen en de O.-L.-Vrouw-Hofkapel vormt dit een esthetisch aantrekkelijk landschap.

Herent, Veltem-Beisem, Winksele (Herent)
Het Kastanjebos ligt ten noorden van Veltem-Beisem en sluit aan bij de zogenaamde fossiele Vlaamse vallei. Het Kastanjebos is in de 19de eeuw versnipperd geraakt, toen het in twee delen werd opgedeeld door de rooiing van het middelste deel (het oostelijk deel is minder versnipperd dan het westelijk deel). Grote delen van het bos zijn oud bos. Het gebied wordt gekenmerkt door een gevarieerd landschap met afwisselend bospercelen, akkers en (soms) bomenrijen.

Veltem-Beisem (Herent), Kampenhout, Nederokkerzeel (Kampenhout), Erps-Kwerps (Kortenberg)
Het gebied Silsombos en omgeving is gelegen ten oosten van Kortenberg en strekt zich van west naar oost uit vanaf de dorpskernen van Erps en Kwerps tot en met de vallei van de Molenbeek nabij Veltem. Naar het noorden reikt het gebied tot bij het gehucht Relst met het kasteel Ter Loonst. Centraal in dit gebied ligt Silsombos, met daarbij het neoclassistische kasteel en park van Wilre en neotraditionele kasteel en park van Ter Balk, beiden met middeleeuwse kern. Centraal door het gebied loopt de vallei van de Molenbeek. De twee bij elkaar geleden dorpskernen Erps en Kwerps, zijn opvallend.

Herenthout (Herenthout), Bevel, Nijlen (Nijlen)
De ‘Merodese Bossen’ is gelegen in de gemeenten Herenthout en Bevel, net ten noorden van de vallei van de Grote Nete in de Zuiderkempen. De ankerplaats wordt gedomineerd door dichte bebossing ontstaan in de 19de eeuw en staat zo in schril contrast met het omgevende zo goed als open landschap. Indrukwekkend zijn de oude dreven en rijen van boomgroepen die het landschap doorkruisen. Samen met het kasteel ‘Steyenhof’ en omgevend domein, vormt dit boscomplex een esthetisch aantrekkelijk geheel. Ten noorden van het kasteel herinneren heiderelicten en restanten van vroegere vennen aan het heidelandschap dat het gebied voorheen bedekte.

Herselt (Herselt), Varendonk (Laakdal)
‘Hertberg’ is gelegen op de overgang tussen de vallei van de Grote Nete en de eerste hellingen van het Hageland en bestaat uit een uitgestrekt bosgebied gelegen op twee tertiaire ijzerzandsteenheuvels met aan de randen akkers en weilanden. Reeds in de 18de eeuw werd het gebied gekenmerkt door uitgestrekt bos, hier en daar onderbroken door kleine restanten heide en enkele vijvers. Het betreft hier geen ‘historisch stabiel’ bos gezien de mens gedurende de laatste 200 jaar door haar activiteiten het uitzicht van het bos wezenlijk veranderde.

Herselt (Herselt), Veerle (Laakdal), Averbode, Testelt, Zichem (Scherpenheuvel-Zichem), Tessenderlo (Tessenderlo-Ham)
De abdij van Averbode ligt op het grondgebied van drie provincies en op de overgang van het Hageland naar de Kempen. De omgeving wordt gekenmerkt door ijzerzandsteenheuvels, uitgestrekte bossen, heiderelicten en landduinen. De Norbertijnerabdij, gesticht in 1134, speelde een zeer belangrijke rol in de ontginning van de omgeving en begon al in de 18de eeuw met de omvorming van heide en loofbossen naar naaldbossen. De ommuurde abdijsite met haar gebouwen vormen een schilderachtig geheel in de bosrijke omgeving, die de laatste eeuwen weinig gewijzigd werd en wordt gekenmerkt door een straalvormig wegenpatroon dat de centrale abdij verbindt met omliggende dorpen, hoeven en kapellen. In Averbode heide werden de heide en tal van voormalige visvijvers hersteld.