Inventaris

Eigenbilzen (Bilzen-Hoeselt), Gellik (Lanaken), Zutendaal (Zutendaal)
Het hier beschreven gebied ligt op de overgang tussen Kempen en Haspengouw, op de zuidwestelijke rand van het Kempisch plateau. Deze rand is bijzonder reliëfrijk door de beekjes die hier ontspringen.

Hoeselt, Romershoven (Bilzen-Hoeselt), Diepenbeek (Diepenbeek), Vliermaalroot (Hasselt)
Het Jongenbos ligt ten noordoosten van het centrum van Vliermaalroot, in het noordelijke gedeelte van Vochtig-Haspengouw. Het reliëf is nagenoeg vlak. Het historishc stabiele bos fungeerde steeds als park- en jachtdomein van het gelijknamige Loonse leengoed. De bouwheer van het huidige kasteel zou zeventigduizend bomen hebben aangeplant als compensatie voor de kap van het toenmalige loofbos, nodig voor de bouw van het kasteel (oa. voor brandhout in de ovens van de steenbakkerij). De vijver achter het kasteel is het resultaat van de kleiwinning voor de bakstenen. Rond het bos heeft het landschap een agrarisch karakter.

Hoeselt (Bilzen-Hoeselt), 's Herenelderen, Berg, Henis, Tongeren (Tongeren-Borgloon)
De vruchtbare leemgronden vertalen zich in openfields met weinig visuele perceelsgrenzen op de plateaus. De hooilanden in de beekvalleien verruigden naar rietland en moerasbos. Het omringende landschap telt diepe holle wegen, hoge taluds begroeid met houtig gewas en hoogstamboomgaarden. Het kasteel van 's Herenelderen is ingeplant op de oever van Demer zodat de slotgracht continu van water werd voorzien. In het beekdal getuigen visvijvers van de viskweek en rabatten van de aanplant van populieren. Het gelijknamige dorp ontwikkelde zich als kasteeldorp in de riviervallei rondom de historische cluster van kasteel en kerk. De Sint-Stefanuskerk is gegroeid uit de private huiskapel van de kasteelbewoners. Het kasteel is omgeven door een park in landschappelijke stijl met twee vijvers. In noord- en zuidoostelijke richting sluit het park aan op de valleibossen langs de bovenlopen van de Demer.

Arnold Judongstraat, Sint-Quintinussteeg (Bilzen-Hoeselt)
Dorpskern van Hees met de toren en restanten van de Sint-Quintinuskerk, het voormalige kerkhof, de pastorie met tuin en een woning met tuin ten zuidoosten van deze kerksite. De hoger gelegen gebouwen worden omgeven door een keermuur.

Beterveld 1-3 (Bilzen-Hoeselt)
In Beverst in de wijk Schoonbeek staat, zichtbaar vanaf de Onze–Lieve-Vrouwkerk en langs een perceelsrand, het restant van een oude knoteikenrij. Vier exemplaren zijn overgebleven en ze werden hoog geknot. Deze bomen illustreren nog het traditioneel aanplanten en beheren van bomen in functie van het produceren van brand-, constructie- en geriefhout en het gebruik in functie van loofvoedering.

Beverststraat, Zonhoevestraat (Bilzen-Hoeselt)
Als relict uit een oude hoogstamweideboomgaard, behorende tot het erf van de Zonhoeve, staat er op het perceel aan de overkant van de Zonhoevestraat een zwarte moerbei. Door de ouderdom heeft de moerbei zich afgelegd. Deze liggende groeiwijze, ten gevolge van een zwak wortelgestel, wordt regelmatig bij moerbei vastgesteld.

Borreberg (Bilzen-Hoeselt)
Beboomd perceel met steile helling, relict van de stadswallen, waarop in 1966 een nu verwaarloosde uitkijktoren werd gebouwd.

Bovenstraat 10 (Bilzen-Hoeselt)
Erfje met bewaarde beplanting, relicten van de gesloopte pastorie.

Broekstraat 22 (Bilzen-Hoeselt)
Molensite die minstens teruggaat tot de 15de eeuw. Voorheen een volmolen, vervolgens een graanmolen, thans buiten bedrijf. Gebouwencomplex in losse schikking, de gebouwen, op de oude molenaarswoning na, dateren uit de tweede helft van de 19de eeuw. Rondom de molen ligt een overwegend open en nat landschap met grasland en ruigte. Dijklichamen, geultjes en de molengracht zijn relicten van het watermolenlandschap.

Brugstraat 2 (Bilzen-Hoeselt)
Alleenstaand herenhuis uit midden 19de eeuw, thans Vredegerecht. Gerestaureerd in 1987. Bijhorende tuin met een collectie oude bomen.